Sài Khao-tình quân dân, tình thầy trò trên những cung đường Tây Tiến
Yêu những cung đường lấp lánh tình quân dân, tình thày trò ở Sài Khao, những đứa con của bộ đội Tây Tiến hy vọng đội ngũ giữ lửa truyền thống Tây Tiến ngày càng vững mạnh.
Tôi đã có chuyến đi Sài Khao đầu tiên ghi dấu ấn đặc biệt vào năm 2014. Hồi đó, những cung đường dốc núi thật sự đúng như mô tả của nhà thơ Quang Dũng: “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm/ Heo hút cồn mây súng ngửi trời”. Cùng đoàn con em Tây Tiến đi trao quà khuyến học cho các học sinh Trường tiểu học Tây Tiến và các cháu mẫu giáo ở 6 điểm trên núi cao, khi ô tô không thể tiếp tục leo dốc, chúng tôi phải đi nhờ xe máy, trở quà tặng là những chiếc cặp sách, vở, bút…mang tới các cháu học sinh. Tôi ngồi trên xe máy do chính các thầy cô giáo cầm lái mà nhiều lúc người trôi xuống vẫn không dám xốc lên vì sợ xe lao xuống vực. Thật đúng là một cảm giác mạnh. Nhưng với những thày cô giáo hàng ngày đi trên cung đường này kể cả mưa trơn phải dắt xe thì quả là một nỗ lực lớn để hoàn thành xứ mệnh đem con chữ tới học sinh. Chúng tôi đã vô cùng cảm kích khi hay tin một cô giáo bị xảy thai sau những lần lặn lội qua con đường mưa trơn hóc hiểm.
Lần thứ hai được đi cùng với các anh chị trong Ban liên lạc Truyền thống Tây Tiến và lãnh đạo công ty đá để thực địa xây dựng công trình Bia lưu niệm Tây Tiến ở Sài Khao, con đường có khá hơn xưa vì ô tô 7 chỗ có thể lên tận cổng trường Tiểu học Tây Tiến. Song chuyến đi giữa mùa mưa trơn, nhiều lần xe trượt bánh, cả đội phải xuống hò dô đẩy xe thoát khỏi vũng lầy. Công việc bàn bạc giữa Ban liên lạc Truyền thống Tây Tiến và chính quyền xã cùng đại diện công ty đá diễn ra mau lẹ, nhưng kỹ lưỡng từng chi tiết nhỏ. Xong việc, đoàn nhanh chóng xuống núi để thoát cơn mưa mây đen ùn về. Trong bối cảnh phức tạp của dịch bệnh, chúng tôi chuẩn bị cơm nắm muối vừng, xôi, ruốc, hoa quả mang theo để ăn đường, vừa tránh Covid, vừa tiết kiệm thời gian. Sau khi thoát được đoạn đường cày lở, chúng tôi nhìn thấy con suối rất đẹp, bên bờ là bãi đá cuội có thể ngồi ăn cơm. Xe dừng lại, tất cả bê đồ xuống suối dọn mâm cơm dã chiến. Ăn nhanh để chạy mưa, vậy mà ai cũng vui. Bữa cơm có cảm giác như phút tĩnh lặng giữa hai trận đánh. Tôi nhìn những phiến đá to, nhỏ và những hòn cuội rất đẹp, nghĩ về cung đường mà đoàn binh Tây Tiến đã đi qua, tự hỏi đâu là dấu tích của cha ông mình. Nghe bà con nơi đây kể, ngược dòng suối kia có hang sâu mà người dân từng nhặt được chiếc bidon của bộ đội- “chắc chỉ của bộ đội Tây Tiến”. Đúng là mỗi cung đường này đều mang bao dấu tích của “đoàn binh không mọc tóc” lừng lẫy một thời.
Chuyến thăm và tặng quà Trường tiểu học Tây Tiến năm 2014 |
Chỉ trong ba tháng, từ tháng 7 đến thang 10/ 2020, các anh chị trong Ban liên lạc Truyền thống Tây Tiến đã có ba chuyến lên Sài Khao, hai chuyến tới khu xưởng đá- nơi thi công Bia lưu niệm Tây Tiến ở Sài Khao, để thực địa, giám sát và nghiệm thu công trình này. Đó là những chuyến đi gian nan trong thời bình, song cũng chẳng thấm vào đâu so với chặng đường gian khổ, hy sinh mà bộ đội Tây Tiến đã hành quân, chiến đấu.
Dòng suối trên đường con em Tây Tiến lên Sài Khao |
Trong bài thơ Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng có câu “ Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi/ Mường Lát hoa về trong đêm hơi” nhắc đến địa danh Sài Khao thuộc huyện Mường Lát, Thanh Hóa- cũng là điểm cuối của chặng đường bộ đội Tây Tiến hành quân, chiến đấu trên đất Việt Nam, trong đó nhiều liệt sĩ đã nằm lại nơi đây. Đây cũng là nơi rút quân của bộ đội Tây Tiến để bảo toàn lực lượng sau những trận đánh ác liệt ở Sầm Nưa, Lào. Tại đây có vườn bưởi và hang Tây Tiến còn ghi dấu ấn bộ đội Tây Tiến và một trường tiểu học Tây Tiến được Ban liên lạc kết nối từ năm 2012. Những người lính Tây Tiến hơn 70 năm trước giờ đã lần lượt đi xa, người còn sống cũng ngót trăm tuổi, nhưng vẫn luôn nhớ về những tháng ngày tham gia Tây Tiến với những trận đánh ở Mường Láp ( Thượng Lào), bãi Sang, suối Rút ... với muôn vàn gian khổ thiếu thốn, hi sinh. Nhưng dù trên đường hành quân, đóng quân hay vào trận chiến, những người lính Tây Tiến đều được đón nhận tình cảm quí trọng, yêu thương, sự giúp đỡ của đồng bào các dân tộc.
Từ lâu, các cụ CCB Tây Tiến mong mỏi đặt một tấm bia lưu niệm tại Sài Khao, tri ân đồng bào chiến sĩ trong những năm tháng đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ mai sau.
Được sự đồng ý và tạo điều kiện của chính quyền địa phương (UBND huyện Mường Lát, UBND xã Mường Lý), sau ba tháng khẩn trương triển khai xây dựng công trình Bia lưu niệm Tây Tiến tại Sài Khao với sự tham gia tích cực của con em CCB Tây Tiến và những người yêu Tây Tiến, đến tháng 11/2020 công trình đã hoàn thành.
Trường tiểu học Tây Tiến ở Sài Khao ngày nay |
Bia lưu niệm Tây Tây Tiến ở Sài Khao là công trình từ nguồn kinh phí quyên góp của các gia đình CCB Tây Tiến và một số người yêu Tây Tiến, được triển khai từ tháng 7-2020. Mặc dù đây là giai đoạn khó khăn của nhiều người trong khó khăn chung của đất nước bởi giặc Covid hoành hành, nhưng với ý nghĩa lớn lao của công việc này, Ban liên lạc Truyền thống Tây Tiến cùng phối hợp với UBND xã Mường Lý, Trường Tiểu học Tây Tiến ở Sài Khao đã triển khai thực hiện hiệu quả công trình này.
Tuy số tiền quyên góp, đầu tư không lớn ( hơn 80 triệu đồng), nhưng là tâm nguyện, ý chí, công sức của các CCB Tây Tiến cùng con cháu của mình và nhân dân địa phương để tưởng nhớ thế hệ đã xả thân vì nước cũng như tri ân với đồng bào đã từng giúp đỡ bộ đội Tây Tiến. Công trình gồm ba hạng mục:
Bức phù điêu cao 2m2, rộng 2m8, nặng hơn 5 tấn, bằng đá xanh khắc hình ảnh ba chiến sĩ Tây Tiến khoác súng, trong đó có một chiến sĩ mặc trang phục đồng bào dận tộc, thể hiện tinh thần đoàn kết các dân tộc trong chiến đấu giành độc lập tự do cho Tổ quốc. Trên phù điêu khắc dòng chữ đậm “ Tinh thần Tây Tiến đời đời bất diệt” và phía dưới khắc hai câu thơ của nhà thơ-chiến sĩ Quang Dũng: “ Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi/ Mường Lát hoa về trong đêm hơi”. Đây là câu thơ trích trong bài thơ Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng, bài thơ đã góp phần làm nên biểu tượng Tây Tiến trong lòng nhân dân.
Cột mốc bằng đá có Logo của Trung đoàn 52 Tây Tiến, phía dưới khắc dòng chữ vàng: “Nơi đây đoàn binh Tây Tiến cùng đồng bào địa phương đã anh dũng chiến đấu đánh đuổi thực dân Pháp”. Cả bức phù điêu và cột mốc đá này đều được Ban liên lạc Truyền thống Tây Tiến ký kết hợp đồng với một công ty đá có uy tín thi công và giám sát hoàn thiện.
Sân vườn hoa khu vực Bia lưu niệm Tây Tiến: Khu vực dựng Bia do UBND xã Mường Lý chọn và chi kinh phí giải phóng mặt bằng. Khu vực này nằm bên sườn đồi, cạnh đường liên xã, xung quanh có Trường tiểu học Tây Tiến và Trường mẫu giáo Sài Khao. Nơi đặt phù điêu và cột mốc được thi công xây chân đế đảm bảo kỹ thuật do kíp xây dựng của xã Mường Lý thực hiện, công ty đá phối hợp giám sát kỹ thuật, kinh phí do Ban liên lạc Truyền thống Tây tiến chi. Khu vực sân vườn, cây hoa được UBND xã, Trường tiểu học Tây Tiến hoàn thiện dần dần…Nơi đây sẽ được các thày trò Trường tiểu học Tây Tiến chăm sóc thường xuyên, có thể là nơi sinh hoạt ngoại khóa của các trường học, cơ quan, đoàn thể…
Bia lưu niệm Tây Tiến được xây dựng bên đồi nhìn xuống Trường tiểu học Tây Tiến |
Con em Tây Tiến sẽ có chuyến trải nghiệm cung đường mới lên Sài Khao vào dịp khánh thành công trình Bia lưu niệm Tây Tiến vào 10 h sáng ngày 26/11/2020. Tại buổi lễ này, Ban liên lạc Truyền thống Tây Tiến sẽ bàn giao công trình cho địa phương tiếp tục tôn tạo và khai thác giá trị, đồng thời trao phần quà gây quỹ khuyến học cho học sinh Trường tiểu học Tây Tiến Sài Khao là 20 triệu đồng. Đây là hoạt động tiếp nối hành trình từ nhiều năm với những chuyến tặng quà khuyến học cho các học sinh tiểu học, mẫu giáo ở đây gồm sách vở, áo ấm, cặp sách, máy phát điện…Tất cả những hoạt động này đều thực hiện đúng tôn chỉ mục đích của hoạt động giữ lửa Tây Tiến mà các cụ CCB Tây Tiến đã gây dựng với 2 tiêu chí: Tri ân và khuyến học.
Con em Tây Tiến lên Sài Khao nghiệm thu công trình Bia lưu niệm Tây Tiến |
Yêu những cung đường lấp lánh tình quân dân, tình thày trò ở Sài Khao, những đứa con của bộ đội Tây Tiến hy vọng đội ngũ giữ lửa truyền thống Tây Tiến ngày càng vững mạnh và công trình này sẽ phát huy cao nhất giá trị, ý nghĩa trong nhân dân, là nơi hội tụ, giáo dục truyền thống đối với lớp trẻ, nhân dân địa phương cũng như khách tham quan trong và ngoài nước.
Bia lưu niệm Tây Tiến được đặt ở Sài Khao sẽ mãi mãi khắc sâu hình ảnh bộ đội Tây Tiến trong lòng đồng bào các dân tôc, là biểu tượng đẹp về tình quân dân và hy vọng sớm trở thành di tích cấp tỉnh, thành điểm đến của nhiều người.
Thanh Thủy