Vụ việc có nhiều người theo dõi
Đồng Hỷ - Thái Nguyên: Cuộc thanh tra “lạ” - cần diễn giải lại đối tượng thanh tra? (Bài 1)
Người làm báo chúng tôi không muốn nói đi nói lại một vấn đề, làm khó cho chính quyền cơ sở trong việc phát triển kinh tế - xã hội, nhưng với điều kiện chính quyền cũng phải thật sự cầu thị, xem mình sai ở đâu, dân sai ở đâu, để giải quyết sự việc “tình lý vẹn toàn” sao cho mọi người tâm phục, khẩu phục. Vậy nên, truyền thông không thể “đánh trống bỏ dùi”. Đó là lý do chúng tôi tiếp tục đề cập vấn đề này với mong muốn bảo vệ quyền lợi của người dân, bảo vệ sự công minh của pháp luật, bảo vệ uy tín của Đảng và chính quyền.
Huyện Đồng Hỷ Thái Nguyên công bố kết luận thanh tra đền Đá Thiên |
Từ chỗ công nhận ngôi đền do bà Hoàng Thị Lý tự đứng ra xây dựng và lập nên, công nhận bà Lý là chủ sử dụng thửa đất 46, đến việc quay ngoắt 180 độ, dùng quyền hành cho đó là đất công của cộng đồng dân cư để dễ bề chuyển cho dự án tư nhân “núp bóng “du lịch tâm linh”(?) nguỵ tạo vụ “cưỡng chế” không thành, đổi hướng “thanh tra liên ngành” bằng cách “biết trước” có đơn tố cáo để có cớ thực hiện các bước đi nhằm thôn tính ngôi đền, vậy chính quyền bảo vệ quyền lợi của ai?
Chủ thể yêu cầu thanh tra và đối tượng bị thanh tra là ai?
Trao đổi với luật sư Nguyễn Ngọc Thuỵ Đoàn luật sư tỉnh Thái Nguyên, người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho gia đình bà Hoàng Thị Lý trong vụ việc tranh chấp này, luật sư Thuỵ cho biết: ông được bà Lý ủy quyền từ thời điểm UBND thị trấn Trại Cau ra quyết định thu hồi và hủy bỏ quyết định trái pháp luật thành lập Ban Quản lý đền Đá Thiên năm 2019 (QĐ 60 năm 2017 và QĐ 303 năm 2018). Hồ sơ khẳng định đền Đá Thiên tên gọi truyền miệng đến năm 2019 là chưa có Ban Quản lý (BQL hiện tại mới được thành lập cuối năm 2019). Các động thái của chính quyền huyện và thị trấn từ thành lập BQL đến việc đưa BQL vào hoạt động đều thể hiện sự không minh bạch, không đúng qui định của pháp luật, biểu hiện ở mấy điểm cơ bản sau:
Khi đền Đá Thiên đang có tranh chấp thì cấp có thẩm quyền trước hết phải thực hiện việc giải quyết tranh chấp theo qui định của pháp luật để xác định được chủ thể ngôi đền rồi mới được thực hiện các bước tiếp theo. Ở đây, chính quyền không giải quyết tranh chấp mà mặc nhiên coi ngôi đền là của chính quyền rồi vội vã thành lập BQL mang danh cộng đồng dân cư là lạm quyền, o ép người dân, vi phạm pháp luật.
Theo chỉ đạo của Thường trực huyện ủy, tại kết luận hội nghị tiếp xúc đối thoại với gia đình bà Hoàng Thị Lý cuối năm 2019, huyện Đồng Hỷ và thị trấn Trại Cau tổ chức 3 cuộc thỏa thuận hỗ trợ gọi là “công sức trông coi đền” của bà Hoàng Thị Lý nhưng không thành, nên ông chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ tuyên bố thanh tra toàn diện ngôi đền theo đơn thư tố cáo (cuộc họp ngày 5/2/2020). Có thể coi đây là một việc hoàn toàn thiếu khách quan, có biểu hiện của việc dùng quyền hành dàn dựng thanh tra.
Việc bà Hoàng Thị Lý xây dựng và quản lý ngôi đền hơn 50 năm đến thời điểm thoả thuận cuối cùng tại UBND huyện Đồng Hỷ (5/2/2020) bà Lý không hề bị tố cáo liên quan đến ngôi đền này, nên không thể coi là đối tượng bị thanh tra? BQL đền được thành lập khi đền còn đang tranh chấp chưa giải quyết xong, đã đưa vào hoạt động thì chưa thể coi là hợp pháp nên không thể là chủ thể yêu cầu thanh tra.
Tranh chấp xảy ra từ năm 2011 giữa chính quyền thị trấn với người dân là bà Hoàng Thị Lý thì chủ thể yêu cầu thanh tra phải là bà Lý, không thể là BQL đền mới thành lập cuối năm 2019 được. Và đối tượng bị thanh tra ở đây sẽ phải là chính quyền thị trấn Trại Cau (có nhiều đơn tố cáo chính quyền) không thể là bà Lý. Chính từ 2 văn bản xác nhận chủ thể ngôi đền của chính quyền thị trấn Trại Cau là nguồn cơn dẫn đến tranh chấp ngôi đền trong suốt thời gian dài vừa qua.
BQL đền Đá Thiên hiện tại chỉ là bức “bình phong”, gần đây thay thế chính quyền thị trấn Trại Cau đứng ra tranh chấp ngôi đền.
Văn bản của chính quyền được coi là bất hợp pháp? |
Thanh tra đã minh bạch?
Ngày 2/10/2019, UBND huyện Đồng Hỷ tổ chức công bố kết luận thanh tra liên ngành ngôi đền Đá Thiên. Đây là kết quả của mấy tháng qua liên ngành đã thanh tra vô cùng tích cực?
Nhìn lại quá trình diễn biến cuộc tranh chấp ngôi đền qua các mốc thời gian đã cho thấy cách giải quyết của các cơ quan có thẩm quyền ở đây có nhiều vấn đề chưa minh bạch cần phải làm sáng tỏ. Cách tiếp cận nội dung thanh tra và trình tự thanh tra không đúng như qui định của pháp luật. Cụ thể:
Về lịch sử ngôi đền: Kết luận thanh tra ghi rằng đền Đá Thiên có từ năm 1940 của thế kỷ trước, do nhân dân xóm Thai Thông sau là tổ 16-17 xây dựng nên? Những cụm từ này đã rất quen thuộc qua các báo cáo của một bên tranh chấp là UBND thị trấn Trại Cau gửi lên các cấp. Thiết nghĩ thanh tra không nên sử dụng cụm từ chung chung kiểu này làm căn cứ mà phải xác định con người, bút tích hay văn bản cụ thể có kiểm chứng hoặc đối chứng để tìm ra căn cứ xác thực một cách khách quan.
Cụm từ “Nhân dân xây dựng” có nhắc tới ông Hoàng văn Hoà, người hương khói ngôi đền này sau đó bàn giao cho bà Lý. Nhưng thanh tra không xác minh tư liệu ở 2 cuộc họp, một của thị trấn Trại Cau và một của huyện Đồng Hỷ tổ chức, trong đó ông Hoà đều khẳng định: Trước kia ông có hương khói ở cây hương của mình tại đấy nhưng sau đó ông bỏ không hương khói nữa từ những năm sáu mấy, bẩy mấy rồi. Ngôi đền hiện nay là do bà Lý xây dựng và lập nên.
Như vậy đã rõ, ngôi đền chỉ có từ khi bà Lý đứng ra xây dựng và tên gọi đền Đá Thiên chỉ có trong dân gian truyền miệng, còn người xây dựng khu thờ cúng này là bà Hoàng thị Lý đặt tên gọi là Linh Từ Đá Thiên được khắc ghi trên cổng chính ngôi đền từ khi xây dựng. Không có chứng cứ nào thể hiện ông Hoàng văn Hoà bàn giao đền cho bà Lý làm thủ nhang năm 2006 như trong kết luận thanh tra vì trước năm 2006 đã có đền đâu mà bàn giao?
Hơn nữa, trước kia ông Hoà làm cán bộ, bí thư Đảng uỷ thị trấn Trại Cau, trong khoảng thời gian này đảng viên thường cũng không thể làm thủ nhang đền chứ nói gì đến Bí thư Đảng uỷ kiêm nhiệm thêm chức danh thủ nhang của đền? Kết luận ngôi đền hiện nay là do bà Lý xây dựng và lập nên còn phù hợp với nội dung biên bản đã xác minh về nguồn gốc ngôi đền ngày 17/6/2008 của UBND thị trấn Trại Cau đã xác nhận có chữ ký, con dấu của đầy đủ các thành phần.
Kết luận thanh tra bác bỏ biên bản xác định ranh giới, mốc giới thửa đất số 46 tờ bản đồ số 5 vì cho rằng chủ tịch thị trấn Trại Cau không có thẩm quyền. Tạm chưa bàn đến tính đúng sai và thẩm quyền, nhưng biên bản xác minh hiện trạng ngôi đền Đá Thiên ngày 17/6/2008 của UBND thị trấn Trại Cau đã thể hiện rất rõ: Nội dung văn bản này đã nói lên tất cả về lịch sử ngôi đền, về sử dụng đất đai trong đó đã có xây dựng nhà ở và các công trình xây dựng khác của khu thờ cúng này.
Thiết nghĩ, bằng ấy căn cứ đã đủ điều kiện để thanh tra kết luận giải quyết tranh chấp theo tinh thần của Đoàn giám sát của Quốc hội tháng 8/2020 đã chỉ ra, như khái niệm về tín ngưỡng tôn giáo, trong đó có lý giải về thu chi tiền công đức trong các cơ sở tín ngưỡng; về luật đất đai làm rõ cơ sở và lịch sử thời điểm xác định loại đất tin ngưỡng này; luật xây dựng có những chế tài áp dụng xử lý tại thời điểm xây dựng ngôi đền... Đây có thể coi là “kim chỉ nam” cho việc giải quyết tranh chấp ngôi đền đúng đắn nhất nếu như những người có trách nhiệm thực sự công tâm, trong sáng? Đây được coi là lời giải bài toán tránh khiếu kiện kéo dài.
Kỳ sau : Kết luận có mang tính khả thi?
PV