Xây dựng nông thôn mới là phát triển kinh tế - xã hội tổng thể, toàn diện và lâu dài
Những bài học kinh nghiệm rút ra qua đánh giá việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 là tiêu đề cuộc Hội thảo diễn ra sáng 8/8, tại Hà Nội với sự tham dự của gần 60 đại biểu, các nhà khoa học và các cơ quan ban, ngành liên quan.
Diễn đàn do Liên hiệp các hội Khoa học Kỹ Thuật Việt Nam tổ chức với sự tham dự của gần 60 đại biểu, các nhà khoa học và các cơ quan ban, ngành liên quan.
Hơn 6 năm qua, mặc dù trong bối cảnh nền kinh tế đất nước còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng các cấp ủy, chính quyền, cả hệ thống chính trị và nhân dân đã chung sức đồng lòng thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, làm cho bộ măt nhiều vùng nông thôn khang trang, xanh, sạch, đẹp; cơ sở hạ tầng thiết yếu về giao thông, thủy lợi, văn hóa giáo dục, y tế được quan tâm đầu tư; sản xuất nông nghiệp tiếp tục phát triển mang lại hiệu quả kinh tế và thu nhập cao.
Điểm nổi bật của dự án chính là vai trò của các tổ chức xã hội không đơn thuần chỉ đóng góp mà còn phản biện để nâng cao chất lượng chương trình. Sau hơn 6 năm thực hiện có những kết quả rõ nét về thay đổi nhận thức, nâng cao trách nhiệm và sự tham gia của các tổ chức cá nhân, qua đó, cuốn hút người dân tích cực tham gia, hiểu và đồng thuận thực hiện.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng Cục kinh tế hợp tác - Chánh văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương cho biết: Hiện cả nước có trên 31% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; 34 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhân đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; bình quân cả nước đạt 13,87 tiêu chí/ xã. Đây là kết quả tất yếu từ tinh thần chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, đúng theo mong muốn của Thủ tướng Chính phủ khi phát động phong trào thi đua "cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới".
Mặc dù đạt được những kết quả đáng khích lệ, song tại hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng thực tế cũng còn xuất hiện khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Sản xuất nông nghiệp còn gặp bất cập "được mùa - mất giá" hay vấn đề môi trường không khí, nguồn nước, nảy sinh vấn đề nợ trong xây dựng nông thôn mới.
Nếu như giai đoạn trước có quá nhiều công trình bê tông hoá, thậm chí có địa phương thay đổi nông thôn mới như một bản sao của đô thị, điều đó đã nảy sinh nhiều bất cập và cũng có ý kiến cho rằng đó có phải là mục tiêu hay không? Vì thế ở giai đoạn 2 việc xây dựng nông thôn mới nên có nhiều đổi mới, linh hoạt cho phù hợp với từng địa phương, từng điều kiện môi trường, an sinh xã hội, làm sao thực sự là nông thôn mới mà chúng ta đáng sống.
Ông Nguyễn Trí Ngọc, Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đưa ra những ý kiến tâm huyết và đầy trách nhiệm. Ông thẳng thắn chỉ rõ: Những tiêu chí giải pháp chưa tập trung một cách quyết liệt, có địa phương chỉ chú trọng chỉ tiêu, xây dựng cơ bản, xây dựng cơ sở hạ tầng mà lại quên đi phát triển sản xuất, mà sản xuất mới là việc làm gia tăng đời sống của người dân, đồng thời làm thay đổi nhận thức của người dân về vấn đề này. Xây dựng nông thôn mới phải gắn với nâng cao giá trị gia tăng, nâng cao sản xuất. Xây dựng nông thôn mới mà thu nhập không tăng như thế không thể phát triển bền vững và ổn định.
Câu chuyện về tính logic và khoa học là rất cần thiết liên quan đến quá trình lâu dài, xuyên suốt, phát triển kinh tế xã hội tổng thể. Từ nhận thức đó mới thấy việc tổ chức lại sản xuất là quyết định mang tính đột phát trong giai đoạn tới. Cần có cơ chế chính sách khả thi đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp khi đầu tư vào lĩnh vực này nhất là đất đai, nguồn vốn, thuế và cơ sở hạ tầng thì mới có tính khả thi cao. Hơn nữa, việc chuyển giao khoa học công nghệ vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn cũng phải được đặt lên hàng đầu, bởi xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng dâu dài. Gắn tái cấu trúc ngành nông nghiệp đồng nghĩa với tái cơ cấu tổ chức sản xuất để nâng cao thu nhập của người nông dân.
Mặc dù, chỉ đạo của Thủ tướng chính phủ đầu tư gói tín dụng 100.000 tỷ để thực hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, để tiếp cận nguồn vốn này còn những rào cản nhất là về thủ tục hành chính. Vì vậy Tái cấu trúc ngành nông nghiệp gắn với tổ chức lại sản xuất có ý nghĩa đột phá nhằm thu hút các tổ chức doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn trong quá trình xây dựng đất nước.
Xây dựng nông thôn mới là một cuộc cách mạng to lớn và lâu dài, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với nông nghiệp, nông thôn, nông dân, tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đòi hỏi sự ủng hộ, vào cuộc của toàn xã hội.
Hơn 6 năm triển khai thực hiện chương trình không chỉ làm thay đổi bộ mặt nông thôn mà con làm thay đổi nhận thức của người dân tham gia vào quá trình xây dựng nông thôn mới một cách chủ động. Mặc dù giai đoạn 1 của dự án cũng có xảy ra nhiều bất cập trong cơ chế chính sách nhưng cũng đã mở ra cho giai đoạn 2 một cách hoàn thiện hơn để phần nào đáp ứng được nhu cầu của mỗi địa phương. Đây cũng là đặc thù của Việt Nam, là nước duy nhất trong khu vực triển khai xây dựng nông thôn mới cụ thể hoá 19 tiêu chí và 40 chỉ tiêu.