Tiếng nói Việt Nam – Hành trình 75 năm đầy tự hào
“Tự hào Tiếng nói Việt Nam” là bộ phim tài liệu sống động với những hình ảnh, tư liệu lịch sử vô giá đang được phát sóng nhân kỷ niệm 75 năm thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam (7/9/1945-7/9/2020).
“Đây là Tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội – Thủ đô nước CHXHCN Việt Nam”. 75 năm qua, lời xướng ấy trên nền nhạc bài hát Diệt Phát xít đã trở thành âm thanh quen thuộc, đọng lại trong trong tâm khảm của biết bao thế hệ người dân Việt Nam. Nhân dịp kỷ niệm 75 năm thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam – VOV, với sự chỉ đạo nội dung của PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài TNVN, với kíp cố vấn NSUT-Đạo diễn Phạm Việt Tùng và nhà báo Trần Thu Hằng (Thành viên Ban biên tập Báo điện tử Tầm Nhìn), đạo diễn trẻ Thùy Trang đã phối hợp cùng Kênh VTC3 - Đài Truyền hình Kĩ thuật số VTC thực hiện bộ phim tài liệu “Tự hào Tiếng nói Việt Nam”, thời lượng 46 phút.
Có thể nói, Đài Tiếng nói Việt Nam là “con đẻ” của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh Cách mạng Việt Nam lại phải đối mặt với nguy cơ thù trong giặc ngoài; bên cạnh các tờ báo cách mạng, ta cần có sóng phát thanh để nói lên tiếng nói của một dân tộc bị áp bức cho thế giới biết. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra chỉ thị: việc lập đài phát thanh là vô cùng quan trọng và cấp bách. Thực hiện chỉ thị của Người, quá trình chuẩn bị cho sự thành lập đài phát thanh quốc gia được thực hiện khẩn trương. Đúng 11h30 ngày 7/9/1945, trên làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, giọng xướng của 2 phát thanh viên Nguyễn Văn Nhất và Dương Thị Ngân lần đầu vang lên, đại diện cho tiếng nói của một quốc gia độc lập. Như vậy Đài Tiếng nói Việt Nam chính thức được thành lập chỉ 5 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, 2/9/1945.
Hai phát thanh viên đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam đã truyền đi tiếng nói đầu tiên trên làn sóng ĐTNVN đúng 11h30p ngày 7/9/1945, mở đầu cho sự hình thành và phát triển lớn mạnh của Đài sau này |
Bộ phim có rất nhiều tư liệu quý, với các nhân vật người thật việc thật kể lại câu chuyện của chính họ, những sự việc họ đã chứng kiến và trải qua khi tác nghiệp hay thực hiện nhiệm vụ.
Bộ phim gồm 4 nội dung chính: Phần đầu nói về sự đồng hành của Đài Tiếng nói Việt Nam (ĐTNVN) với 2 cuộc kháng chiến vệ quốc của dân tộc, các tin tức thời sự nóng hổi liên tục được truyền đi, là cầu nối giữa Đảng và Nhân dân. Phần 2 về Văn học - Nghệ thuật là một mảng nổi bật của Đài với lớp lớp các văn nghệ sỹ tên tuổi đã trưởng thành từ nơi đây, những giọng ca, những sáng tác của họ luôn là những tác phẩm đi cùng năm tháng, phản ánh sống động cuộc sống và chiến đấu của nhân dân ta trong cả thời chiến lẫn thời bình; Phần ba nói về công tác Đối ngoại của Đài, nhất là trong cuộc kháng chiến chống Mỹ luôn được Đài chú trọng, góp phần gián tiếp vào thắng lợi của nhân dân ta nhờ tranh thủ được sự ủng hộ của bạn bè quốc tế; Phần cuối cùng là bức tranh đổi mới và phát triển vượt bậc của Đài trong giai đoạn hiện nay – 1 trong những cơ quan báo chí hàng đầu, luôn đổi mới, sáng tạo, phát triển theo hướng loại hình đa phương tiện.
Trong kháng chiến chống Pháp, Đài Tiếng Nói Việt Nam luôn bám sát chiến trường, kịp thời truyền đi tin tức kháng chiến và chỉ đạo của chính phủ đưa, phản ánh cuộc sống lao động của nhân dân; đảm bảo làn sóng liên tục như cây cầu nối Dân với Đảng, Đảng với Dân. Giọng đọc của các Phát thanh viên Trần Lâm, Nguyễn Văn Nhất, Thanh Ngân, Lê Quý, Hồng Giang, Trần Sinh, Văn Chương,… đã trở thành những giọng nói quen thuộc trên làn sóng phát thanh, truyền đi tin tức kháng chiến và chỉ đạo của Chính phủ.
Khi hiệp định Gieneve được ký kết, các Bộ phận của Đài từ chiến khu trở về thủ đô, tiếp quản đài địch tại 58 Quán Sứ, Hà Nội. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cánh sóng của Đài vượt mọi mọi giới tuyến, trực tiếp nêu cao đại nghĩa chiến tranh nhân dân, chống chiến tranh xâm lược, cổ vũ mạnh mẽ tinh thần nhân dân 2 miền Nam Bắc, tranh thủ trái tim bạn bè quốc tế, cô lập, phân hóa kẻ thù. Các chương trình phát thanh vào Nam như “Nối liền Nam – Bắc”, “Trên miền Bắc XHCN”, “Thời sự vào Nam” v.v. được nhà đài đặc biệt chú trọng. Đài TNVN trở thành người bạn đường của các chiến sỹ, là người thân của mỗi gia đình. Định hướng chính của Đài lúc này là phản ánh cuộc sống lao động sản xuất của nhân dân miền Bắc XHCN, hậu phương vững chắc của miền Nam.
Khi giặc Mỹ tăng cường bắn phá, ném bom phá hoại miền Bắc; giữa làn bom đạn B52, giữa sự sống và cái chết; các phóng viên, phát thanh viên thời sự của Đài như Nguyễn Thơ, Việt Khoa, Minh Đạm, Hà Phương, Thu Khiêm, Tuyết Mai, Kim Hoa... không hề nhụt chí, hoàn thành các bản tin trong những điều kiện vô cùng khắc nghiệt. Quay phim Phạm Việt Tùng của Đài TNVN đã ghi được hình ảnh máy bay B52 của Mỹ cháy rực trời bên cột Truyền hình 58 Quán Sứ (Hình ảnh này ngay sau đó đã trở thành biểu tượng của nền Phát thanh – Truyền hình Việt Nam thời kỳ chống Mỹ). Giặc Mỹ ném bom hủy diệt Đài Phát sóng Mễ Trì nhưng chỉ sau 9 phút ngưng sóng, Tiếng nói Việt Nam lại vang lên bản tin chiến thắng, bởi ta đã chuẩn bị tốt cơ sở vật chất dự phòng.
Công tác đối ngoại cũng luôn được ĐTVN chú trọng trong thời kỳ này. Có một điều làm nên sự kỳ diệu Việt Nam, đó là trong làn bom đạn đế quốc Mỹ ngày đêm rải xuống Việt Nam, ta vẫn đón tiếp nồng hậu các nhà báo quốc tế đứng về chính nghĩa, nhân dân Mỹ yêu chuộng hòa bình với đại diện là Nghệ sỹ điện ảnh Mỹ Jane Fonda. Đặc biêt, giọng nói của PTV Trịnh Thị Ngọ mở đầu mỗi bản tin Mỹ vận đã trở thành huyền thoại với binh sỹ Mỹ. Đài phát thanh Hoa Kỳ đã phải thốt lên: “Hà Nội cho một nữ phát thanh viên giọng ngọt ngào để ru ngủ lính Mỹ ở miền Nam”. Cùng với PTV Trịnh Thị Ngọ, các PV, PTV của Ban Đối ngoại cũng đã hoàn thành rất xuất sắc nhiệm vụ của mình, đưa tiếng nói của dân tộc Việt Nam đến bạn bè yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Cùng với thời sự, đối ngoại, Văn học – Nghệ thuật cũng là một mặt trận quan trọng. Đoàn Ca nhạc ĐTNVN (nay là Nhà hát ĐTNVN) cũng có nhiều đóng lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tiếng hò bên bờ Hiền Lương của nghệ sĩ Châu Loan trở thành biểu tượng cho khát vọng Bắc – Nam sum họp. Giọng ngâm thơ của nghệ sĩ Trần Thị Tuyết, Vũ Kim Dung, Châu Loan, Linh Nhâm…; giọng hát của nhiều nghệ sĩ như Trần Khánh, Trần Thụ, Tuyết Thanh, Trang Nhung, Thương Huyền,… đã để lại nhiều ấn tượng, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong lòng khán giả Đài TNVN. Có thể nói không ngoa rằng Đài TNVN là cái nôi, là bàn đạp cho sự nghiệp của rất nhiều văn nghệ sĩ nổi tiếng, là cầu nối đưa những “Bài ca đi cùng năm tháng” đi vào lòng khán giả nhiều thế hệ.
NSND Châu Loan hò bên Sông Bến Hải – dòng sông chia cắt đất nước ta theo Hiệp định Giơ – ne – vơ đã làm thổn thức trái tim bao người, cổ vũ những người con lầm đường hãy quay súng trở về với đồng bào |
Theo tiến trình lịch sử, trước đòi hỏi của tình hình mới, ngoài phát thanh, Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có mong muốn tha thiết và sự quyết tâm để nhân dân ta được xem truyền hình. Ngày 7/9/1970, Đài TNVN tổ chức phát chương trình thử nghiệm đầu tiên do PTV Lan Hương thể hiện. Tuy hình còn nhiễu, nhưng đó là sự cố gắng của cả một tập thể cán bộ nhân viên của Đài, phụ trách trực tiếp là ông Huỳnh Văn Tiểng. Bộ phận truyền hình của Đài đã phát triển một cách vượt bậc, để đến năm 1977 tách ra thành Đài Truyền hình Việt Nam.
ĐTNVN là cái nôi của Truyền hình Việt Nam với những trang thiết bị sản xuất hết sức thô sơ thuở ban đầu |
Sang thời bình, trước tình hình và nhiệm vụ Cách mạng mới; lãnh đạo, cán bộ nhân viên Đài Tiếng nói Việt Nam luôn làm mới mình, áp dụng những tiến bộ khoa học vào các chương trình phát thanh, truyền hình, báo in và báo mạng điện tử, đáp ứng nhu cầu của công chúng hiện đại; đồng thời bắt kịp xu hướng, hội nhập với nền báo chí thế giới. Ngoài 9 kênh phát thanh như VOV1, VOV2, VOV3, VOV4, VOV5, VOV6,VOVGT, VOV Tiếng ANh 24/7; VOV FM89, Đài còn phát triển thêm các loại hình như Truyền hình Vietnam Journey, Báo giấy “Tiếng nói Việt Nam”; Báo điện tử VOV. Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC và báo điện tử VTC cũng chính thức trực thuộc Đài TNVN từ năm 2015.
Trong khuôn khổ 46 phút, ekip thực hiện phim tài liệu “Tự hào Tiếng Nói Việt Nam” đã vẽ lại trước mắt khán giả một bức tranh sống động với những hình ảnh, tư liệu lịch sử vô giá, cùng những chuyện kể của các nhân vật lịch sử gắn bó với Đài từ thuở ban đầu nay đã bước sang “tuổi xưa nay hiếm” về chặng đường 75 năm hào hùng của Đài TNVN. Qua đó nhằm tôn vinh, tri ân những gương mặt tiêu biểu với những đóng góp nổi bật trong từng thời kỳ phát triển của Đài Tiếng nói Việt Nam.
Những thước phim quý giá, lời kể của những nhân chứng lịch sử sẽ giúp khán giả hiểu thêm phần nào chặng đường 75 năm – ¾ thế kỷ ĐTNVN gắn bó và đồng hành cùng dân tộc. Thế hệ ngày nay của Đài Tiếng nói Việt Nam không quên cội nguồn của mình và sẽ tiếp tục nỗ lực phấn đấu để khẳng định vị thế của Đài phát thanh quốc gia, cơ quan báo chí hiện đại, quan trọng và có uy tín hàng đầu của đất nước và khu vực.
Minh Công