Chuyện tranh chấp còn kéo dài bao lâu?
Báo điện tử Tầm Nhìn nhận được nhiều đơn thư của công dân thị trấn Trại Cau huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, phản ánh việc tranh chấp ngôi đền Đá Thiên giữa chính quyền thị trấn và gia đình bà Hoàng Thị Lý tổ 7 thị trấn Trại Cau và một số vấn đề liên quan.
Ngôi đền đang xảy ra tranh chấp giữa chính quyền và người dân |
Trước đó báo đã đăng tải một số bài liên quan đến vấn đề này, để rông đường dư luận, Ban biên tập báo đã gửi công văn số: 0712/2018CVTN v/v phản ánh thông tin liên quan đến đơn thư của người dân thị trấn Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên ngày 10/6/2020 nhưng chưa có hồi âm. Báo lại tiếp tục nhận được đơn thư đề nghị làm rõ lý do vụ cưỡng chế ngày 03/12/2019 vô cớ bắt giữ con và cháu bà Lý giam tại nhà văn hóa tổ 7 hơn 4 tiếng đồng hồ.
Căn cứ văn bản UBND thị trấn Trại Cau lập ngày 17/06/2008 với đầy đủ các thành phần từ Phó chủ tịch UBND Nghiêm Sơn Hà. Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc thị trấn, Trưởng ban Bảo vệ dân phố, Công an thị trấn; về cộng đồng dân cư có Bí thư chi bộ và Tổ phó nhân dân. Đại diện bên liên quan có bà Hoàng Thị Lý và ông Nguyễn Văn Thông.
Các bên tiến hành lập Biên bản kiểm tra hiện trạng khuôn viên đền Đá Thiên, và xác định: Linh Từ Đá Thiên do bà Hoàng Thị Lý xây dựng và lập nên, các công trình xây dựng đều được liệt kê trong biên bản nằm trên thửa đất số 46 tờ bản đồ số 5, diện tích 2.425,62m2, theo đề nghị của bà Lý, năm 2013 UBND thị trấn Trại Cau đã tổ chức đo đạc xác định ranh giới, mốc giới thửa đất có các hộ giáp ranh đều ký biên bản xác nhận không tranh chấp. Bà Hoàng Thị Lý đã được trực tiếp ký vào văn bản này ở mục chủ sử dụng đất, đã được cơ quan địa chính và chính quyền ký đóng dấu xác nhận.
lịch sử ngôi đền trước đây có một cây hương gọi là miếu, có một số cây to do bà Lý trông nom từ năm 1967, diện tích chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Quá trình quản lý, sử dụng toàn bộ khu đất để trồng cây và xây dựng, tôn tạo ngôi đền gắn liền với các công trình xây dựng trong đó có nhà ở của gia đình bà Lý hơn 50 năm qua.
Đây là hai văn bản pháp lý do UBND thị trấn Trại Cau là cơ quan chính quyền nhà nước cấp cơ sở xác nhận. Hai văn bản này đã thể hiện rõ những cơ sở thực tế và có căn cứ pháp lý để khẳng định: Ai là người đã sử dụng đất hợp pháp và ai là người đã xây dựng ngôi đền như hiện nay. Do đó, việc ban quản lý đền Đá Thiên cho rằng đền đã có từ lâu và do ông Hòa quản lý đến năm 2004 mới giao cho bà Lý, đền là của cộng đồng dân cư là hoàn toàn không có căn cứ.
Nơi có ngôi đền vốn là vùng rừng u tịch |
Từ mấy chục năm qua bà Hoàng Thị Lý là người quản lý sử dụng thửa đất, xây dựng ngôi đền và toàn bộ công trình trên đất, đến khi chính quyền thị trấn xác nhận (xác nhận xây dựng ngôi đền và các công trình xây dựng năm 2008 và xác định ranh giới, mốc giới thửa đất có ngôi đền và toàn bộ công trình xây dựng, nhà ở trên đất năm 2013) đều không có tranh chấp với bất cứ cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư hay cá nhân nào. Chỉ đến khi có Doanh nghiệp tư nhân nơi khác đến đầu tư khu du lịch… thì mới bắt đầu xuất hiện tranh chấp. Đối tượng tranh chấp ở đây lại không phải là “cộng đồng dân cư - nơi có đền” mà là “UBND thị trấn Trại Cau” đại diện cho một bên chủ thể trong quan hệ tranh chấp.
Cuộc đối thoại thứ ba diễn ra vào ngày 05 tháng 02 năm 2020 giữa UBND huyện Đồng Hỷ với gia đình bà Hoàng Thị Lý không thành công. Gọi là đối thoại nhưng chủ tọa cuộc họp chỉ đưa ra nội dung gia đình bà Lý yêu cầu lấy bao nhiêu tiền? Gia đình bà Lý khẳng định là không bán nơi thờ tự nên cuộc đối thoại bế tắc.
Không “công hữu hóa” được thì thanh tra?
Trong kết luận hội nghị của Chủ tịch huyện Nguyễn Văn Thủy cho rằng phải thanh tra toàn diện ngôi đền để tiến hành giải quyết tranh chấp. Thời gian chờ kết luận thanh tra gia đình bà Lý vẫn quản lý hoạt động hương khói bình thường. Lý do thanh tra huyện đưa ra là có đơn thư phản ánh của quần chúng.
Câu hỏi đặt ra là, ai phản ánh? Phản ánh nội dung gì? Thanh tra toàn diện một nơi mà gia đình cho là nơi thờ tự của dòng họ? Sử dụng, quản lý đất đai ư? Gia đình bà Lý đã quản lý sử dụng hơn 50 năm, không ai tranh chấp bây giờ bỗng nhiên bà lấn chiếm đất công là sao? Thanh tra tiền công đức? Những khoản lớn gia đình đều đã công, khai vinh danh trước cửa đền. Thanh tra tình hình an ninh trật tự? Từ xưa đến nay người quản lý đền chưa bao giờ vi phạm pháp luật. Có thể khẳng định thanh tra là vũ khí của chính quyền ép dân phải thực hiện ý muốn chủ quan của một nhóm người. Như vậy, liệu kết luận có khách quan?
Thanh tra đang trở thành con bài của chính quyền dùng để thôn tính ngôi đền, đây là biện pháp cuối cùng khi các biện pháp khác không hiệu quả.
Đôi điều về vụ cưỡng chế bất thành
Sự kiện qua rồi song dư âm vẫn còn. Trời vừa sáng, bất ngờ loa phóng thanh của Ban quản lý đền Đá Thiên từ ngoài chĩa vào trong đền tuyên truyền kế hoạch đưa Ban quản lý đền Đá Thiên vào hoạt động. Cảnh sát giao thông, trật tự giăng kín từ đường chính cách 2km kiểm soát ngăn cản khách thập phương vào đền làm náo loạn cả một vùng vốn u tịch.
Hàng trăm người gồm các ban ngành đoàn thể của huyện và thị trấn. Thanh tra, Kiểm sát, Công an chính quy và dân phòng có mặt. Xe cẩu chuyên dụng, xe ô tô tải, xe cứu thương, máy hàn, máy cắt kim loại... cũng được tập kết đầy đủ tại hiện trường là cổng đền Đá Thiên để thực hiện nhiệm vụ.
Một Phó Chủ tịch UBND huyện trực tiếp có mặt chỉ đạo thực hiện Kế hoạch số 464 ngày 29/11/2019 của UBND thị trấn Trại Cau đưa Ban quản lý đền Đá Thiên vào hoạt động. Thế lực nào đã chiếm giữ đền Đá Thiên và đền Đá Thiên đã mất từ bao giờ để chính quyền huyện Đồng Hỷ phải quan tâm tổ chức một lực lượng mạnh đến như vậy cho việc triển khai kế hoạch “công hữu hóa” ngôi đền?
Không khí buổi cưỡng chế cuối năm 2019 |
Đó là câu hỏi đặt ra với những người dân nơi đây và sự ngỡ ngàng của cả gia đình bà Hoàng Thị Lý chủ nhân ngôi đền này hơn 50 năm qua, và cũng đang được UBND thị trấn gọi là thủ nhang, được UBND đưa vào danh sách là phó Ban quản lý đền hiện tại? Cuộc "triển khai kế hoạch" rầm rộ, vô cùng tốn kém không thành vì gia đình bà Lý kiên quyết ngăn cản, đã buộc Chính quyền phải ra lệnh rút quân?
Cuộc cưỡng chế là biểu hiện sự lạm quyền, không thể sử dụng sức của chính quyền vào bất kỳ việc gì bất chấp hậu quả.
Tháo gỡ mâu thuẫn bắt đầu từ đâu?
Huyện, thị trấn “cố tình quên” địa vị pháp lý phải là cơ quan đứng ra giải quyết tranh chấp. Chứng cứ mà chính quyền đưa ra để tranh chấp với gia đình bà Lý đã không nhắc gì đến các văn bản do chính mình đã tiến hành xác minh, xác nhận trước đây, mà chỉ dựa vào văn bản của cơ quan không đủ thẩm quyền (nói chính xác hơn là không có thẩm quyền để ban hành việc công nhận “Đền Đá Thiên có phải là cơ sở tín ngưỡng” hay không).
Vì văn bản số 80/BTG-NV ngày 05/12/2014 của Ban Tôn giáo - Sở nội vụ tỉnh Thái Nguyên đã nêu: “Hiện nay, pháp luật chưa quy định thủ tục, thẩm quyền công nhận cơ sở tín ngưỡng. Tuy nhiên,… tổng hợp ý kiến các thành viên tổ công tác liên ngành tham mưu công tác QLNN về tôn giáo cho UBND tỉnh, căn cứ quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 3 Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo, xác định đền Đá Thiên, thị trấn Trại Cau là cơ sở tín ngưỡng”.
Dựa vào văn bản này, chính quyền huyện Đồng Hỷ và thị trấn Trại Cau cho rằng: “Đền Đá Thiên là cơ sở tín ngưỡng thì phải là của cộng đồng dân cư”. Nhưng không thể đưa ra căn cứ pháp lý nào. Trong khi đó luật tín ngưỡng tôn giáo tuy định “cơ sở tín ngưỡng là nơi thực hiện hoạt động tín ngưỡng của cộng đồng như đình, đền, miếu, nhà thờ dòng họ và nhưng cơ sở tín ngưỡng tương tự khác”. Cổng đền Đá Thiên khắc ghi “Linh Từ Đá Thiên” tại sao UBND thị trấn Trại Cau không có ý kiến từ khi xây dựng?
Lý do đền Đá Thiên là của cộng đồng dân cư nên huyện và thị trấn chỉ đạo lấy đền cho dự án nhưng không được (cưỡng chế đưa Ban quản lý vào hoạt động ngày 03/12/2019). Thường trực huyện ủy Đồng Hỷ tổ chức đối thoại với gia đình bà Lý. Kết luận đối thoại thiếu khách quan nên bà Lý đã có đơn khiếu nại kết luận này. Cuộc đối thoại lần thứ hai diễn ra theo chỉ đạo là với tổ dân phố cũng không thành.
Giải quyết vấn đề này phải dựa vào thực tế không thể áp đặt chủ quan. Dấu hiệu lợi ích nhóm đã thấp thoáng trong cuộc tranh chấp này. Mà phải bắt đầu từ thực tế, không thể nói chung chung rằng đền có từ những năm 40, rằng đất này là của công…
Không để sai lầm nối tiếp sai lầm
Sự việc tranh chấp đền Đá Thiên diễn ra từ năm 2014 khi có dự án Hoàng Gia Bẩy vào đầu tư. Năm 2017, UBND tự ra quyết định thành lập Ban quản lý đền Đá Thiên do ông Chủ tịch UBND thị trấn Trại Cau kiêm Trưởng ban quản lý đền. Do không thống nhất lấy được đền nên dự án này bỏ cuộc, UBND tỉnh Thái Nguyên rút giấy phép đầu tư. Ban quản lý có tên nhưng chưa hề hoạt động.
Năm 2018, dự án khu du lịch sinh thái Đá Thiên đăng ký đầu tư. Chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ Nguyễn Văn Thủy có văn bản giao UBND thị trấn Trại Cau kiện toàn Ban quản lý đền với yêu cầu đưa ông Đỗ Khắc Thân giám đốc Công ty TNHH Mỹ thuật - Xây dựng Thiên Phúc địa chỉ tại tỉnh Ninh Bình làm Phó Ban quản lý đền.
UBND thị trấn Trại Cau tự đưa danh sách tám người trong đó ông Chủ tịch UBND vào Ban quản lý bằng một quyết định số 303 ngày 21 tháng 12 năm 2018. Ban quản lý tám người này không do cộng đồng dân cư bầu ra theo quy định tại Điều 11 Khoản 3 Luật Tín ngưỡng tôn giáo năm 2016.
Quyết định số 303/QĐ-UBND đã được triển khai thực hiện bằng việc mua sắm bàn ghế, két sắt đựng tiền, in ấn phiếu ghi công đức đóng dấu khống của chính quyền để thu tiền công đức. Tổ chức nhiều ngày thu tiền công đức trong đền. Tranh chấp ghi công đức đã dẫn đến xô sát gây thương tích, mất an ninh trật tự tại địa phương.
Sau sự việc này, gia đình bà Lý có nhiều đơn từ gửi đến các nơi, các cấp kêu cứu. Khởi kiện ra Tòa án huyện Đồng Hỷ về hai quyết định trên. Qua hai phiên đối thoại tại toà án, UBND thị trấn Trại Cau đã ra quyết định thu hồi hủy bỏ hai quyết định này. Nhưng hậu quả hai quyết định bị hủy này gây ra như: Tiền thu được bao nhiêu, ai giữ, sử dụng thế nào, phiếu ghi công đức đóng dấu khống của chính quyền quản lý thế nào. Giải quyết việc gây thương tích, trách nhiệm người ra quyết định trái pháp luật này ra sao vẫn không hề được giải quyết?
Mấu chốt của vấn đề là xác định đây là nơi thờ tự của dòng họ hay của cộng đồng |
Ban quản lý lần thứ ba thành lập kể từ khi tranh chấp theo quyết định số 247/QĐ-UBND với thành phần vẫn có ông Chủ tịch Vũ Đăng Khoa làm Trưởng ban, ông Đỗ Khắc Thân làm Phó ban. Ban quản lý này được thành lập vẫn trái với quy định pháp luật. Cụ thể:
- Sai về thời điểm do việc tranh chấp về chủ thể ngôi đền vẫn chưa được xác định của cấp có thẩm quyền nên chưa thể thành lập Ban quản lý đền (Ban quản lý đền chưa có chỗ để hoạt động).
- Thành viên Ban quản lý đền đưa ông Đỗ Khắc Thân người địa phương khác làm Phó Ban quản lý đền là trái với quy định pháp luật (theo điều 11 khoản 2 luật tín ngưỡng tôn giáo năm 2016:… là người có uy tín trong cộng đồng dân cư. Ông Thân không ở tổ 7 thị trấn Trại Cau thì không thể là người có uy tín trong cộng đồng dân cư này).
- Hai thành viên có tên trong Ban quản lý là bà Hoàng Thị Lý (Phó ban) ông Nông Văn Đoàn (Thủ quỹ) không được họp, không được bàn, không được trang bị trang phục… lại bị Ban quản lý trục xuất ra khỏi đền ngày 03/12/2019 là “lạm quyền” vi phạm pháp luật?
- Chưa xác định được chủ thể ngôi đền Ban quản lý mới không vào trong đền hoạt động được. Nhưng lại “lập chốt” ở bên ngoài đền để thu tiền công đức vừa trái pháp luật vừa phản cảm. Thể hiện hành vi trục lợi. Không thể coi đây là “đưa Ban quản lý vào hoạt động theo quy định pháp luật”?
- Việc gây mất an ninh trật tự, chia rẽ xóm làng là do sự việc tranh chấp đầy hi hữu này xảy ra đã lâu, đơn thư tố cáo, kiện cáo kéo quá dài. Trách nhiệm ổn định tình hình địa phương thuộc về UBND huyện Đồng Hỷ. Thanh tra toàn diện là quyền của chính quyền, ngoài việc làm rõ về việc quản lý, sử dụng đất đai, tư cách pháp nhân quản lý ngôi đền, tính khả thi của dự án tâm linh, biểu hiện nói một đằng làm một nẻo, thậm chí vu khống người dân của cán bộ cơ sở… Tất cả những vấn đề người dân phản ánh lên các cấp có thẩm quyền đề phải được giải quyết một cách thấu đáo, trung thực và khách quan.
Chúng tôi nghĩ rằng, một dự án nếu thực sự đem lại lợi ích cho dân, không lẽ gì người dân phản đối quan trọng là hệ thống chính trị phải tuyên truyền, thuyết phục làm cho dân hiểu và ủng hộ, nếu có khuất tất, dân sẽ hiểu ra ngay và đã khuất tất thì không thể minh bạch, không minh bạch đồng nghĩ với khiếu kiện kéo dài, gây không khí căng thẳng không đáng có trong cộng đồng. Giải quyết vấn đề cụ thể này cần một nhãn quan chính trị với tầm nhìn xa trên cơ sở đạo lý và pháp luật chứ không phải “thua đủ” với người dân.
Nhân Tâm