Hoa Kỳ sẽ không để Trung Quốc làm mưa làm gió tại biển Đông
Từ ngày 1/7-5/7/2020, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đồng thời tiến hành tập trận trên cả Biển Hoa Nam (Biển Đông), Biển Hoa Đông và Hoàng Hải. Cũng trong thời gian này, ngày 4/7, Hoa Kỳ cũng tổ chức tập trận tại biển Đông. Báo điện tử Tầm Nhìn đã có cuộc trao đổi với TS Hoàng Việt, chuyên gia về biển Đông xung quanh những diễn biến này.
TS Hoàng Việt |
PV: Từ ngày 1.7 vừa qua, Trung Quốc đã tiến hành tập trận tại khu vực biển Đông. Theo ông, cuộc tập trận trên của Trung Quốc có mục đích gì?
TS Hoàng Việt: Chỉ 2 ngày sau khi Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 ra tuyên bố bày tỏ quan ngại về tình hình phức tạp trên Biển Đông, Cơ quan An toàn Hàng hải Trung Quốc thông báo tập trận quanh quần đảo Hoàng Sa từ ngày 1-5/7/2020. Trung Quốc đưa ra cảnh báo "trong thời gian tập trận, không tàu nào được phép điều hướng trong khu vực huấn luyện và tất cả các tàu phải tuân theo hướng dẫn của tàu chỉ huy tại khu vực đó". Không chỉ như vậy, Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) ngày 5/7 cho biết Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đồng thời tiến hành tập trận trên cả Biển Hoa Nam (Biển Đông), Biển Hoa Đông và Hoàng Hải. Việc cùng lúc tổ chức 3 cuộc tập trận trên 3 vùng biển khác nhau là điều hiếm khi xảy ra. Các cuộc tập trận này diễn ra trong bối cảnh các tàu quân sự của Hoa Kỳ cũng đang tăng cường tần suất xuất hiện tại biển Đông. Vì vậy, các cuộc tập trận của Trung Quốc thể hiện hai vấn đề sau: Một là muốn chuyển tải thông điệp đến Hoa Kỳ và các thế giới rằng Trung Quốc không hề suy giảm sức mạnh và quyết tâm kiểm soát các vấn đề mà họ quan tâm, cho dù xảy ra trên mọi mặt trận thì Trung Quốc vẫn đủ sức để chống đỡ. Cho nên đây cũng được coi như lời cảnh báo đến Hoa Kỳ và thế giới chớ coi thường và chọc giận Trung Quốc lúc này. Hai là các cuộc tập trận này cũng phản ánh tình hình nội bộ "đầy bão tố" của Trung Quốc. Trong các trường hợp đó thì Trung Quốc luôn tìm cách hướng các bất đồng của dư luận trong nước ra các điểm nóng bên ngoài.
PV: Cùng thời điểm Trung Quốc đang tổ chức tập trận, quân đội Mỹ cũng tổ chức tập trận tại biển Đông từ ngày 4.7. Ông đánh giá thế nào về động thái này của Hoa Kỳ?
TS Hoàng Việt: Cùng thời điểm Trung Quốc tiến hành tập trận trên Biển Đông, Mỹ cũng triển khai 2 tàu sân bay hạt nhân và tiến hành tập trận trên vùng biển này. Việc cả Mỹ và Trung Quốc cùng triển khai tập trận cũng là một động thái rất đáng chú ý, cho thấy căng thẳng trên vùng biển này đang ngày càng rõ nét. Đây cũng được hiểu là thông điệp của phía Mỹ gửi đến Trung Quốc và ASEAN rằng thời gian vừa qua với sự kiện một số thuỷ thủ trên tàu sân bay Theodore Roosevelt bị nhiễm Sars Covid 2, nên nhiều người cho rằng sức mạnh của Hải quân Hoa Kỳ bị suy giảm, và việc tăng cường các hoạt động trên biển chính là muốn nói với thế giới rằng sức mạnh của Hải quân Hoa Kỳ không hề bị suy giảm như nhiều người suy nghĩ. Và thêm nữa, việc triển khai các tàu chiến của phía Mỹ cũng là lời đáp trả Trung Quốc với hàm ý Hoa Kỳ sẽ không để mặc cho Trung Quốc làm mưa làm gió và bắt nạt các quốc gia tại khu vực biển Đông này.
Tàu khu trục USS Russell (DDG-59) Ảnh: US NAVY |
PV: Ông đánh giá những hoạt động nói trên của Mỹ và Trung Quốc có tác động thế nào đến Việt Nam?
TS Hoàng Việt: Là một quốc gia nằm tại khu vực biển Đông, có những lợi ích trực tiếp liên quan đến biển Đông và cũng có các tranh chấp với Trung Quốc tại biển Đông cho nên các hoạt động của Trung Quốc và Hoa Kỳ như đã nêu trên đều ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam. Quần đảo Hoàng Sa - nơi Trung Quốc tập trận lần này, là một phần lãnh thổ của Việt Nam. Hành động tập trận của Trung Quốc cũng nhắm tới việc cảnh cáo và đe doạ Việt Nam, bởi vì Việt Nam với tư cách Chủ tịch ASEAN năm nay đã nỗ lực cùng các quốc gia ASEAN khác đưa ra một Tuyên bố mới đây, trong đó kêu gọi phải tôn trọng UNCLOS 1982 và sử dụng nó như nền tảng để giải quyết các bất đồng trên biển. Tuyên bố này như muốn nói thẳng rằng việc có các hành vi vi phạm UNCLOS và chối bỏ Phán quyết 2016 của Trung Quốc là không thể chấp nhận được. Thêm nữa, Việt Nam cùng Malaysia, Philippines, Indonesia và cả Hoa Kỳ mới đây đã gửi các Công hàm/Công thư lên Liên hợp quốc để phản đối các yêu sách biển phi lý của Trung Quốc trên biển Đông cũng là điều mà Trung Quốc muốn đe doạ. Tuy nhiên, việc sử dụng luật pháp quốc tế , trong đó có UNCLOS 1982 làm nền tảng giải quyết các bất đồng là yêu cầu hợp lý và hiệu quả nhất. Chính vì vậy, quan điểm trên đã được ASEAN và nhiều quốc gia khác ủng hộ.
Đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng và cải tạo bất hợp pháp - Ảnh: CSIS/AMTI |
PV: Theo ông Việt Nam nên làm gì trước những diễn biến mới như vậy trên biển Đông?
TS Hoàng Việt: Tranh chấp biển Đông càng ngày càng trở nên căng thẳng và phức tạp, đặc biệt cùng với tình hình chính trị của Trung Quốc, Hoa Kỳ cũng như của các quốc gia liên quan khác. Và với cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung hiện nay, khiến cho tình hình biển Đông, nếu không kiểm soát được, sẽ có nguy cơ dẫn tới một sự xung đột quân sự với hậu quả khôn lường. Là một quốc gia biển Đông nằm trong vòng xoáy chính trị đó, Việt Nam cần tiếp tục duy trì và phát huy một chính sách đối với vấn đề biển Đông một cách lý trí, bình tĩnh và hiệu quả. Trong đó, một mặt Việt Nam cần xây dựng sức mạnh nội lực quốc phòng để có thể bảo vệ vững chắc được các vị trí mà Việt Nam đang kiểm soát ở biển Đông, đồng thời cũng bảo vệ vùng biển của Việt Nam mà theo UNCLOS 1982, Việt Nam có quyền thăm dò và khai thác tài nguyên tại các khu vực này. Song song đó, Việt Nam cần góp phần thúc đẩy sự đoàn kết trong ASEAN để đi tới một COC có tác dụng kiềm chế các xung đột tiềm tàng. Ngoài ra, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh các hoạt động giao lưu quốc phòng với nhiều cường quốc trên thế giới để tạo sự đối trọng với Trung Quốc nhằm mục đích kiềm chế các tham vọng phi lý và các hành động hung hăng của Trung Quốc trên biển Đông.
Xin cảm ơn ông đã trà lời phỏng vấn!
Minh Phong