Khu di tích Đặng Thùy Trâm- Người Hà Nội trong lòng Đức Phổ
Kể từ khi thức suốt đêm đọc từng trang nhật ký cảm động của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm, người con gái Hà Nội dịu dàng, tinh tế, trí tuệ và đầy khát vọng sống đã hy sinh tuổi thanh xuân cho cuộc đấu tranh thống nhất đất nước và ngã xuống chiến trường Đức Phổ, Quảng Ngãi, tôi đã tha thiết muốn đến vùng đất này để thăm lại những dấu tích thiêng liêng về chị.
Chuyến đi này cùng các đồng nghiệp thực sự đem lại nhiều cảm xúc trong mỗi thành viên khi tất cả đứng lặng dâng hương trước Ban thờ liệt sĩ tại Phòng lưu niệm của Khu di tích. Sinh ngày 26/11/1942, và lớn lên tại Hà Nội, cha là Bác sĩ ngoại khoa Đặng Ngọc Khuê, mẹ là Dược sĩ Doãn Ngọc Trâm-nguyên là giảng viên Trường Đại học Dược, Hà Hội, năm 1967 người con gái Hà Nội tốt nghiệp Đại học y khoa đã từ bỏ những cơ hội tốt cho sự nghiệp để lên đường vào tuyến lửa thực hiện ước mơ lớn hơn-ước mơ làm người thầy thuốc săn sóc cho những bệnh nhân nơi tiền tuyến. Chị là biểu tượng của một thế hệ thanh niên trí thức ưu tú của Hà Nội mang tâm hồn, kiến thức và khát vọng cống hiến bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Giờ đây, lần xem từng dấu tích, từng di vật, những hình ảnh về chị được trưng bày trong Phòng lưu niệm, tôi lại như nghe thấy tiếng thầm thì trong gió câu thơ cuối cùng chị thốt lên trong nhật ký trước khi ngã xuống:
“ Bây giờ trời biển mênh mông
Bác ơi có thấu tấm lòng trẻ thơ…”
Tất cả từng di vật như tấm vải dù bọc võng được chị Tạ Thị Ninh gìn giữ nguyên vẹn suốt 35 năm, những dụng cụ y tế từng sử dụng ở chiến trường khu 5, những dòng bút tích của chị…đều gieo vào lòng khách tham quan những cảm xúc đặc biệt: cảm phục và nhớ thương người con gái ấy! Ông Nguyễn Kim Sơn, Tổng Giám đốc Nhà xuất bản Hà Nội chia sẻ:
“Tôi rất xúc động khi được tham quan và xem lại các kỷ vật của liệt sĩ anh hùng, thấy là đúng là sự hy sinh mất mát của thế hệ đi trước là không uổng phí. Thứ hai là sự tôn vinh liệt sĩ Đặng Thùy Trâm cũng như là thế hệ đã hy sinh cần nhân rộng ra nữa để thế hệ sau học tập nhiều hơn”
Khởi công 24/3, khánh thành 20/12/2006, Khu di tích lịch sử văn hóa Đặng Thùy Trâm bao gồm Phòng trưng bày và Bệnh xá Đặng Thùy Trâm được xây dựng tại thôn Nga Mân, xã Phổ Cường, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi trên diện tích khoảng 4.200m2, tổng kinh phí trên 6 tỷ đồng do bạn đọc Báo Tuổi trẻ đóng góp thu hút hàng ngàn lượt khách tham quan mỗi năm. Hiện tại, bệnh xá có 13 bác sĩ, trong đó có 3 bác sĩ đa khoa, 10 giường bệnh, khám chữa bệnh cho 400 đến 500 lượt bệnh nhân mỗi tháng. Hình ảnh của bệnh xá giống hai bàn tay, ẩn dụ cho người thầy thuốc luôn che chở cho bệnh nhân của mình trong lửa đạn. Được làm việc tại bệnh xá với chức năng khám chữa bệnh kiêm chức năng của một di tích lịch sử cách mạng, những y bác sĩ tại đây đều thấy được ý nghĩa lớn lao. Y sĩ Lê Thị Sinh Tư bày tỏ:
“Bọn em học được cái lòng nhân hậu của chị, lòng dũng cảm của chị để thực hiện trong thời bình này, so với thời cô là mình quá sung sướng đấy, nghe kể từ thời cô không biết gì nơ đây mà co vô cô vươn lên thì bọn em giờ ở đây có khó khó khăn gì cũng có thể vượt qua được”
Phòng lưu niệm khu di tích ĐẶng Thùy Trâm ở Đức Phổ |
Không chỉ để lại bài học về giá trị nhân văn trong lòng các ý bác sĩ thế hệ sau mà hình ảnh dung dị của nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm vẫn còn ghi sâu trong lòng bà con nhân dân Đức Phổ. Bà Phạm Thị Của, một người dân ở đây nhận xét:
“Người con gái như chị Trâm là chị xây trạm xá trên núi, nhưng chị xuống đây là chị hòa với dân, chị quét dọn sạch sẽ, kêu người trong nhà là ba mẹ, chị hòa nhập y như một người nông thôn chứ không phải là thành phố , dân làng rất là quí mến chị”
Những người lớn tuổi của địa phương không chỉ lưu giữ hình ảnh đẹp , thân thương về người con gái Hà Nội giản dị, nhân hậu, can trường mà còn thấy rõ việc giáo dục truyền thống tại khu di tích này là vô cùng cần thiết. Ông Nguyễn Châu, một người dân Đức Phổ chia sẻ:
“Tôi thấy tốt quá, việc giáo dục ý nghĩa của Đặng Thùy Trâm là rất tốt. Tôi hoan nghênh nhà nước làm việc này để sau này lưu lại cho con cháu ”
Về kiến trúc, Bệnh xá Đặng Thùy Trâm mang hơi hướng kiểu nhà Rông Tây nguyên, dễ làm khách tham quan cảm nhận được sự gần gũi và thân thiện. Nổi bật trong khuôn viên chính là tượng đài Anh hùng liệt sĩ- bác sĩ Đặng Thùy Trâm với tay cầm nón che đầu, chân sải bước, như đang tất tả vượt rừng trong những lần từ núi xuống đồng bằng rồi lại ngược lên núi để lo lương thực, thuốc men cho thương binh hay đi tìm địa điểm mới an toàn hơn, dựng bệnh xá cứu chữa thương binh, tránh những trận càn của địch. Bức tượng cao 3 mét, nặng 6 tấn do thanh niên của Tổng cục chính trị bộ quốc phòng trong dịp kỷ niệm 38 năm ngày bác sĩ Đặng Thùy Trâm được kết nạp vào Đảng ( 27/9/1968) . Đặc biệt, phía sau tượng đài là cây hoa sữa mỗi ngày mỗi cao lớn tỏa bóng mát. Chị Nguyễn Thị Hoài Tâm, hướng dẫn viên Phòng Văn hóa thông tin huyện Đức Phổ cho biết:
“Trong nhật ký, Bác sĩ Đặng thùy Trâm thường nhắc về nột nỗi nhớ , nỗi nhớ nồng nàn hoa sữa. Và trong lễ khánh thành vào năm 2006, thì Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và em gái Đặng Thùy Trâm đã trồng cây hoa sữa trong khuôn viên bệnh xá”
Bệnh Xá Đặng Thùy Trâm |
Những người khách đến từ Hà Nội không khỏi nao lòng khi đứng dưới gốc hoa sữa như một biểu tượng Hà Nội thơm nồng hòa trong lòng Đức Phổ yêu thương, như tinh hoa của liệt nữ được đất mẹ khu 5 ôm ấp, trở thành mối kết giao mãi mãi giữa Thủ đô và Quảng Ngãi anh hùng. Nhà báo Hồ Quang Lợi chia sẻ:
“ Bản thân rất xúc động được đến thăm bệnh xá mang tên Đặng Thùy Trâm, người con gái Hà Nội thân yêu của chúng ta đã chiến đấu vì lý tưởng hết sức cao đẹp và đã anh dũng hy sinh. Đến nới đây chúng ta cảm nhận sâu sắc hơn cuộc đời cũng như công việc hàng ngày mà bác sĩ-liệt sĩ Đặng Thùy Trâm đã công hiến ở một vùng đất hết sức ác liệt như thế này trong chiến tranh. Tôi nghĩ rằng tình nghĩa sâu sắc keo sơn giữa Thủ đô Hà Nội với miền nam thân yêu ngày càng bền chặt qua những tấm gương chiến đấu hy sinh như thế này. Hiện nay trong thời bình chúng ta phải làm sao phát huy truyền thống đó .”
Liệt sĩ-bác sĩ Đặng Thùy Trâm được nhà nước truy tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang vào năm 2006, song giá trị lớn nhất chị để lại là bài học về tấm lòng nhân hậu, về giá trị nhân văn sáng rực rỡ trong cuộc chiến tranh khốc liệt khiến cả “phía bên kia” cũng kính nể. Hơn nữa, chị còn là biểu tượng sống động của thế hệ thanh niên Hà Nội thập niên 60, 70 của thế kỷ 20 đã cùng chiến sĩ và đồng bào cả nước viết nên bài ca thống nhất từ tâm hồn và trái tim yêu nước, mãi mãi là di sản về chủ nghĩa anh hùng cách mạng./.
Thanh Thủy