Vụ án có nhiều người theo dõi
Vụ án TS, doanh nhân Phạm Thanh Hải – Khi không chứng minh được hành vi chiếm đoạt tài sản thì cần đình chỉ điều tra vụ án
Do quá trình điều tra vi phạm tố tụng nghiêm trọng nên vụ án này đã bị cấp phúc thẩm hủy án sơ thẩm để điều tra lại. Nên nhớ rằng không phải điều tra “bổ sung”, mà là “điều tra lại”. Bản án phúc thẩm ghi rõ “Vì vậy cần hủy án để điều tra, xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật” (tr.23, bản án PT).
Công ty IDT từng được vinh danh trên nhiều diễn đàn |
Điều tra lại thì cơ quan điều tra phải làm lại từ đầu. Đối với tội danh “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, vấn đề cốt lõi là phải chứng minh được có hành vi chiếm đoạt tài sản xẩy ra hay không. Nếu trong quá trình điều tra xét thấy không có hành vi chiếm đoạt tài sản thì cần đình chỉ điều tra vụ án, trả tự do cho bị cáo, đó là cách làm đúng với tinh thần “suy đoán vô tội” được quy định tại điều 13 luật TTHS 2015.
Vụ án doanh nhân, tiến sỹ Phạm Thanh Hải bị khởi tố bổ sung tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ngày 29/10/2015, khi chưa có đơn tố cáo, tức là khi các nhà đầu tư chưa có yêu cầu cơ quan chức năng can thiệp, mọi việc vẫn diễn ra bình thường. Và, trong hồ sơ vụ án, cơ quan CSĐT cũng xác nhận là “chưa có ai thắc mắc, khiếu kiện” (bút lục 38,45).
Nghĩa là khởi tố vụ án khi chưa có đủ căn cứ để xác định người bị khởi tố thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm, theo điều 170, Bộ luât TTHS 2015. Để “sửa sai” cho việc khởi tố không có căn cứ này, ngày 11/5/2017 cơ quan CSĐT ra Quyết định thay đổi Quyết định khởi tố bị can từ tội kinh doanh trái phép sang tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Nghĩa là theo cơ quan điều tra, hành vi của ông Hải không cấu thành tội kinh doanh trái phép mà cấu thành một tội danh khác. Như vậy cơ quan CSĐT cũng xác định ông Phạm Thanh Hải không phạm tội kinh doanh trái phép, và cho đến ngày vô cớ bị bắt “chưa có ai thắc mắc, khiếu kiện”. Vậy, dựa vào cơ sở nào để tiếp tục giam ông Hải hơn một năm rưỡi (10/2015 – 5/2017)? Thời gian tạm giam này là thời gian tạm giam không có căn cứ pháp lý, hay nói đúng hơn là giam giữ người trái pháp luật.
Chưa hết, để khởi tố ông Hải tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cơ quan CSĐT đã liệt kê một danh sách “bi hại” gồm 508 người. Tuy nhiên, những người được cho là “bị hại” này trên thực tế không phải là bị hại vì hợp đồng của họ chưa đến hạn thanh toán.
Hàng trăm nhà đầu tư luôn khẳng định mình không phải là bị hại |
Cơ quan CSĐT xác định ông Hải phạm tội trong khoảng thời gian từ 10/2014 đến 19/10/2015. Bản án phúc thẩm cũng nhận định “bị cáo Hải phạm tội trước tháng 10/2015”. Như vậy, hành vi của ông Hải bị xem xét chỉ diễn ra trong khoảng thời gian từ 10/2014 đến trước 10/2015. Nói như vậy để xác định hành vi chiếm đoạt tài sản của ông Hải (nếu có) chỉ diễn ra trước 10/2015. Hay nói cụ thể hơn là, trước 10/2015 nếu có hợp đồng đã đến hạn thanh toán nhưng ông Hải không chịu thanh toán thì có cơ sở xác định ông Hải có hành vi chiếm đoạt tài sản. Ngược lại, nếu trước 10/2015 ông Hải đã thanh toán hết tất cả những hợp đồng đến hạn thì ông Hải không có hành vi chiếm đoạt tài sản.
Đây là mấu chốt của vụ án. Bởi vậy, khi điều tra lại việc cơ quan CSĐT cần làm trước tiên phải là xác định thời hạn của hợp đồng để lấy cơ sở xác định tư cách người tham gia tố tụng: ai là bị hại, ai là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Những vấn đề khác liên quan đến vụ án (nếu có) tiến hành xác minh sau.
Xác định đúng tư cách người tham gia tố tụng là việc làm bắt buộc đầu tiên. Nếu xác định không đúng tư cách người tham gia tố tụng sẽ đưa đến kết quả nội dung vụ án không đúng với thức tế vụ việc, gây oan sai. Vấn đề này cũng đã được cấp phúc thẩm chỉ rõ trong bản án phúc thẩm. “Cấp sơ thẩm xác định những người tham gia tố tụng chưa rõ ràng, chưa phân định rõ những hợp đồng nào đã hết hạn, hợp đồng nào tiếp tục, hoặc chưa hết hạn; trên cơ sở đó xác định chính xác thiệt hại, yêu cầu của người bị hại và xác định đúng tư cách tham gia tố tụng” (tr. 21 bản án PT).
Không thể đưa tất cả những người có hợp đồng chưa đến hạn thanh toán vào đóng vai “bị hại”!
Vì vậy, đề nghị cơ quan CSĐT xác minh, có hợp đồng nào có thời hạn thanh toán trước 10/2015 mà chưa được thanh toán hay không? Nếu tất cả các hợp đồng có thời hạn thanh toán trước 10/2015 đều đã được thanh toán, nghĩa là không có hành vi chiếm đoạt tài sản xảy ra, thì yêu cầu đình chỉ điều tra vụ án, trả tự do cho tiến sỹ, doanh nhân Phạm Thanh Hải.
Lê Xuân Thức