Mạng xã hội, tin giả và thương hiệu quốc gia
Tháng 12/2019, Sanna Marin trở thành nữ thủ tướng của chính phủ thứ 76 của Phần Lan. Một trong những mục tiêu đầy tham vọng của chính phủ là đưa tỉ lệ lực lượng lao động ở Phần Lan lên 75%. Nhưng, đại dịch covid-19 đã dập tắt quyết tâm đó.
[1]. Theo số liệu thống kê mới nhất của Tilastokeskus (Cục Thống kê quốc gia), trong vòng 1 năm (từ 5/2019 đến 5/2020) tỉ lệ lao động của Phần Lan (ở độ tuổi từ 15-64) đã giảm 2,7%, từ 73,1% xuống còn 70,4%. Kéo theo nó là tỉ lệ thất nghiệp tăng 1,8%, từ 8,8% lên 10,6%. Đại dịch đã làm công việc, cuộc sống của người dân bị đảo lộn chưa từng thấy và cảm giác về một xã hội an toàn vốn có bị phá vỡ.
Tuy nhiên, covid-19 cũng là hàn thử biểu kiểm định sự lãnh đạo và tài năng của chính phủ non trẻ của Phần Lan, nhất là cá nhân thủ tướng Sanna Marin. Một cuộc thăm dò dư luận được thực hiện cuối tháng 4/2020 cho biết 58% người trả lời cho rằng chính phủ đã xử lý rất tốt việc chống lại đại dịch, chỉ 34% cho rằng chính phủ xử lý kém[2]. Một cuộc thăm dò khác do Diễn đàn chính sách và kinh doanh Phần Lan (EVA) tiến hành giữa lúc đại dịch đang ở thời điểm cao nhất, cho biết đa số người dân đồng ý với cách xử lý việc chống dịch của chính phủ và 86% cho rằng “được làm người Phần Lan là một đặc ân, một phước lành”[3]. Những giá trị ưu việt của xã hội Phần Lan được thể hiện trong cuộc khủng hoảng covid-19 đặc biệt đáng chú ý, vì tỷ lệ người Phần Lan đồng ý với quan điểm này đã tăng 14% so với cuộc thăm dò trước đây (2016).
Các hành động của chính phủ, nhất là của cá nhân nữ thủ tướng Sanna Marin trong cuộc chiến chống covid-19 đã đem lại cho đảng Dân chủ Xã hội (SDP) phần thưởng xứng đáng là sự tin cậy và ủng hộ của người dân, mặc dù bà vẫn chỉ là phó chủ tịch đảng này. Nhờ Sanna Marin, uy tín của SDP đã tăng lên một cách ngoạn mục so với trước khi Marin trở thành thủ tướng, từ 13,9% (tháng 11/2019) lên 16,7% (tháng 1-2/2020), rồi 21,1% (3/2020) và 23,2% (tháng 6/2020).
Về đối ngoại, có lẽ chưa bao giờ hai tiếng Phần Lan được biết đến nhiều trên thế giới một cách nhanh chóng, dồn dập như từ khi Sanna Marin trở thành người đứng đầu nội các của nước này. Ngay sau khi Sanna Marin nhậm chức và công bố danh sách thành viên chính phủ, Phần Lan đã chiếm lĩnh truyền thông thế giới với các thương hiệu “Nữ Thủ tướng trẻ nhất thế giới”, “Chính phủ Spice Girls”. Tiếp đó, với sự có mặt tại Diễn đàn kinh tế Thế giới ở Davos (tháng 1/2020), tại Đại hội đồng Liên hiệp quốc (tháng 3/2020) và xuất hiện trên nhiều ấn phẩm của các hãng truyền thông hàng đầu thế giới, Sanna Marin đã đưa Phần Lan lên một vị thế mới đầy ấn tượng trên trường quốc tế.
Nhưng, với sự phổ biến của nhiều loại phương tiện truyền thông đại chúng như ngày nay, không chỉ các thông tin trung thực đáng tin cậy mà các thông tin thiếu chính xác, thậm chí sai lạc cũng vô tình góp phần quảng bá cho thương hiệu Phần Lan.
Tháng 1/2020, rất nhiều hãng truyền thông trên thế giới đưa tin về việc “Phần Lan dự định làm việc 4 ngày/tuần, 6 giờ/ngày”. Song trên thực tế, thông tin đó là sự hiểu lầm một ý kiến mà bà Sanna Marin nêu ra tại cuộc họp nội bộ của đảng SDP trước khi bà trở thành thủ tướng, khiến ngay sau đó, chính phủ phải chính thức bác bỏ[4]. Đây không phải là lần đầu tiên truyền thông quốc tế đưa thông tin có phần phiến diện và gây hiểu nhầm về Phần Lan. Trước đó, năm 2015, thông tin thiếu chính xác về việc Phần Lan ”xóa sổ” việc dạy các môn học từ một bài viết trên tờ The Independent đã lan truyền trên khắp thế giới, khiến cơ quan phụ trách giáo dục của nước này sau đó phải chính thức đính chính.
Sanna Marin và Donal Trump |
Mới đây, nhân việc trong cuốn sách mới xuất bản của John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia (2018-2019) của Tổng thống Mỹ Donald Trump, có thông tin: ông Trump từng hỏi nội các của mình rằng “Phần Lan có phải là một phần của Nga không”, ngày 27/6 một người dùng Twitter với tên Lin Peace đã viết: “… Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin nói, “Để cho công bằng, chúng tôi từng nghĩ tương tự như thế về Hoa Kỳ từ ngày 20/1/2017” (20 tháng 1 năm 2017 là ngày ông Trump nhậm chức tổng thống). Chỉ hơn một ngày sau, trưa thứ hai (29/6) tweet này đã được 120 000 lượt thích và 35 000 lượt chia sẻ, trong đó có cựu giám đốc CIA (Mỹ), cựu tổng thống Estonia và một nghị sĩ Ba Lan.
Tweet giả về bình luận của Sanna Marin |
Ngay hôm thứ bảy, Helena Liikanen-Renger, tùy viên báo chí tại Đại sứ quán Phần Lan ở Washington DC, đã nhanh chóng đưa lên tài khoản twitter của mình lời bác bỏ đoạn tweet của Lin Peace: “Xin lưu ý rằng tweet liên quan đến Thủ tướng Phần Lan này bịa đặt.” Hôm chủ nhật 28/6, Văn phòng Thủ tướng Chính phủ Phần Lan, đã chính thức tuyên bố trên các phương tiện truyền thông cũng như trên mạng xã hội rằng “Thủ tướng Marin không bình luận gì về cuốn sách của John Bolton và đoạn tweet lan truyền ở Mỹ ngày hôm qua là sai sự thật".
Trong xã hội Phần Lan, những thông tin liên quan đến người hàng xóm khổng lồ luôn được xem là nhạy cảm. Hôm 29/6, tờ Helsingin Sanomat, nhật báo hàng đầu của Phần Lan đã đăng một bài báo dài phân tích về hiện tượng thông tin giả này. Trong bài viết, tác giả nêu câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu ông Donal Trump, một tổng thống với gần 83 triệu người theo dõi trên twitter, đọc được bình luận giả mạo của Marin và chia sẻ thông tin sai lệch đó? Và tác giả đã thốt lên rằng “chính phủ đã liên tục phải cải chính thông tin sai lệch”[5].
Võ Xuân Quế (Theo Yle & Helsingin Sanomat)
[1]https://valtioneuvosto.fi/en/-/10616/paaministeri-sanna-marinin-ilmoitus-eduskunnalle-hallituksen-politiikasta-vuonna-2020
[2]https://www.statista.com/statistics/1105092/attitudes-towards-the-government-s-handling-of-the-covid-19-outbreak-in-finland/
[3] https://www.eva.fi/en/blog/2020/06/18/a-silver-lining-in-the-covid-crisis-the-blessing-of-being-finnish/
[4]https://baoquocte.vn/he-lo-su-that-ve-de-xuat-lam-viec-4-ngaytuan-6-giongay-o-phan-lan-107404.html
[5]https://www.hs.fi/ulkomaat/art-2000006556577.html?fbclid=IwAR2Xiidxz-WZ9rKCXU_Fg5nO829AvBiTSpzj9Zgrf_6q0hzavhLbQ4sLieM