Kon Tum: Sản phẩm Rượu ghè Ông già Rên tại xã Đắk Tờ Re
Rượu ghè không phải là một thức uống xa lạ đối với người dân Tây Nguyên nói chung và người dân tỉnh Kon Tum nói riêng. Tuy nhiên, tại xã Đắk Tờ Re, huyện Kon Rẫy đã mạnh dạn chọn rượu ghè là một trong những sản phẩm OCOP để trình làng và phát triển… có lẽ vì lý do mong muốn "gia tăng giá trị, động viên người đồng bào duy trì nét đẹp văn hóa dân tộc".
Đối với Đề án Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của Thủ tướng Chính phủ đề ra trong Quyết định số 490/QĐ-TTg , đây là một chương trình lớn mà thành quả nó mang lại sẽ góp phần cùng với Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, tạo nên diện mạo mới về chất cho nông nghiệp, nông thôn và nông dân. Được triển khai với mục tiêu, sản phẩm OCOP mang dấu ấn địa phương nhưng được gia tăng giá trị lên tầm quốc gia và toàn cầu. Do đó, việc xây dựng và triển khai OCOP cũng đặt ra nhiều thời cơ và xen lẫn thách thức với địa phương.
Xã Đắk Tờ Re tiếp tục xây dựng và nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP
Già A Rên bên sản phẩm rượu ghè của mình |
Thực hiện Đề án Chương trình mỗi xã một sản phẩm tỉnh Kon Tum giai đoạn 2018-2020, định hướng đến năm 2030, từ khi bắt đầu cho đến nay, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tích cực tìm kiếm, lựa chọn, xây dựng các sản phẩm đặc trưng. Việc thực hiện chương trình OCOP thực sự đang mở ra hướng phát triển và nâng tầm giá trị các sản phẩm địa phương, góp phần tạo chuyển biến về kinh tế ở khu vực nông thôn.
Với tầm cơ hội như vậy thì cũng có không ít thách thức với một số địa bàn trong việc chắt lọc lựa chọn sản phẩm phù hợp, đặc trưng và gắn bó với địa phương. Tại huyện Kon Rẫy, xã Đắk Tờ Re nằm trong số đó. Xã Đắk Tờ Re vốn vẫn còn nằm trong diện khó khăn của huyện Kon Rẫy. Theo số liệu của năm 2019, toàn xã có tổng cộng 1.300 hộ với 6.500 khẩu và có tới 79% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số. Chính vì thế, việc lựa chọn sản phẩm đặc trưng của xã trước mắt cũng phải là những gì gắn bó với phần đông số dân cư, những gì khiến người dân tự tin để có thể thúc đẩy động lực nhân dân cùng chung tay với chính quyền xã. Rượu ghè là một trong số đó.
Trong các bữa tiệc của thôn 3 xã Đắk Tờ Re nói riêng, cứ đến dịp mọi người ngồi lại với nhau thì không thể thiếu món rượu ghè. "Vì rượu biến người không biết nói trở thành biết nói, rượu kéo người ta lại. Rượu giúp tháo gỡ sợi dây mâu thuẫn, giúp người ta biết yêu thương, đùm bọc và che chở cho nhau".
Ông Huỳnh Quốc Thái - Chủ tịch UBND xã Đắk Tờ Re cho biết: Thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm, tại xã Đắk Tờ Re đã chọn cho mình 02 sản phẩm là rượu ghè ông già Rên và chuối ép sấy dẻo Vinh Sơn. Ngoài ra còn có mô hình trồng dưa lưới theo tiêu chuẩn VietGap. Nhiệm vụ đầu tư phát triển sản phẩm và xây dựng thương hiệu các sản phẩm đặc hữu của xã là 1 trong những nhiệm vụ nằm trong 3 lĩnh vực đột phá tháng 6/2020 của địa bàn xã Đắk Tờ Re, trong đó có những sản phẩm nói trên. Đối với sản phẩm rượu ghè và chuối ép thì xã đã bước đến giai đoạn tập trung xây dựng và nâng cao chất lượng 2 sản phẩm OCTP.
Rượu ghè ông già Rên - 1 trong những sản phẩm OCOP đáng tự hào đối với người dân xã Đắk Tờ Re
Nguyên liệu đặc biệt tạo ra rượu ghè thương hiệu của ông |
Rượu ghè được biết không chỉ là sản phẩm khắc họa về đời sống vật chất mà còn mang đậm nét văn hóa cả về mặt tinh thần của người đồng bào dân tộc thiểu số. Trong mỗi gia đình người đồng bào, rượu ghè là sợi dây liên kết tình cảm giữa con người với con người và là thức uống tâm tình không thể thiếu.
Theo quan niệm của người đồng bào xưa, khi người con gái lớn lên thì người mẹ sẽ truyền dạy cho công thức nấu rượu ghè để phục vụ cho gia đình và những ngày lễ lớn của làng. Đồng bào không biết nghề nấu rượu ra đời từ bao giờ, chỉ biết khi họ lớn lên trên nếp nhà sàn, đã thấy cha ngồi nhâm nhi hút ché rượu chè, còn mẹ thì lên rừng lấy cây về làm men nấu rượu.
Tôi tìm về thôn 3, xã Đắk Tờ Re để ghé thăm nhà của "tác giả tác phẩm Rượu ghè Ông già Rên". Được xã tin tưởng giao cho "trọng trách", anh A Rên tâm sự về những ngày bắt đầu thực hiện sản phẩm: Khi xã xác định được sản phẩm đặc trưng của địa phương, thì cũng là lúc gia đình mình bắt đầu nấu rượu ghè và cho ra lò một số ché rượu ghè thành phẩm. Đó là khoảng thời gian vào cuối năm 2019, cho đến nay thì cũng đã bán được trên dưới 50 ché rượu ghè.
Tuy thương hiệu được đặt là "Rượu ghè Ông già Rên" nhưng chị Y Lai - vợ của anh A Rên mới là người chủ chốt ngồi bếp nấu từng lít rượu ghè, anh A Rên là người phụ đỡ. Giới thiệu về một số nguyên liệu cần có để nấu rượu ghè, chị Y Lai cho biết: nguyên liệu chính của những ché rượu ghè được mình nấu gồm có hạt gào, hạt xa cơn, nếp cẩm và quan trọng nhất là bột men. Bột men chị tự làm từ nguyên liệu thiên nhiên không pha trộn tạp chất nên những ché rượu được làm ra có hạn sử dụng được lâu hơn, và nếu muốn uống ngon nhất, đúng vị nhất thì thời gian 4 tháng là hợp lý để khui một ché rượu ghè thành phẩm chuẩn vị.
Chị Y Lai chia sẻ: Công đoạn khó nhất trong chế biến rượu ghè đó là ủ men. Nếu ủ men lên nhiều quá lượng thì rượu sẽ bị chua, men chưa lên mà đem ủ thì rượu sẽ bị nhạt. Phải canh đúng lúc men lên đều và mặt men có nước đọng lại, sờ tay vào bao ủ men thấy nóng ấm đều thì mới tốt nhất. Chính vì vậy đây là công đoạn rất được chú trọng. Nhiều lần nấu rượu không thành công, nhưng sau mỗi lần như vậy thì mình đút kết được nhiều kinh nghiệm và một số sai sót trong lúc nấu để từ đó có thể cho ra những ché rượu ghè đạt chuẩn và thành công.
Chị Y Lai cho biết thêm: Kích cỡ của ghè có nhiều loại, có loại 6 lit, 8 lit và cũng có loại 10 lit, 12 lit. Tuy nhiên, chị và A Rên chỉ nấu rượu và chọn loại ghè 6 - 8 lit để cho dễ vận chuyển và kích cỡ này cũng vừa phải, thuận tiện.
Có thể sản phẩm rượu ghè không có gì là mới lạ hay khác biệt, tuy nhiên đây vốn dĩ là thức uống gắn với nền văn hóa của những người đồng bào sinh sống tại địa phương. Sản phẩm rượu ghè ông già Rên tuy vẫn chưa thực sự có tiếng vang lớn trong tỉnh nhà, nhưng việc lựa chọn rượu ghè là một trong những sản phẩm OCOP của xã Đăk Tờ Re chính là nguồn động lực, động viên thúc đẩy người đồng bào dân tộc thiểu số gìn giữ, nuôi dưỡng những niềm tự hào văn hóa dân tộc, cơ hội quảng bá rộng rãi và duy trì được truyền thống nấu rượu ghè trong lòng người đồng bào ở các thế hệ. Điều này là đúng theo tinh thần mục đích của Chương trình OCOP theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị.
Mặc dù việc sản xuất rượu ghè chỉ là một phần trong thu nhập đối với gia đình anh A Rên - chị Y Lai, nhưng trong sâu thẳm của người làm nên những ché rượu, họ vẫn rất tâm đắc, coi trọng nghề làm rượu truyền thống như một niềm tự hào của người đồng bào để từ đó có thể cho ra sản phẩm tốt và thật sự chất lượng.
Có lẽ, chương trình OCOP thực sự đã thổi một luồng gió mới vào khu vực nông thôn, góp phần thay đổi tư duy, nhận thức về sản xuất của người dân, đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới và mục tiêu giảm nghèo bền vững tại các địa phương.
Vi Giang