Đại bàng có nguy cơ tuyệt chủng đã làm tổ, sinh con ở vườn chim giữa Helsinki
Những hình ảnh về một đôi chim đại bàng biển đuôi trắng làm tổ, đẻ trứng rồi đại bàng con ra đời trên cây ở vườn chim quốc gia Viikki thỉnh thoảng được giới thiệu trong chương trình thời sự của các kênh truyền hình Phần Lan và trên các trang mạng đã đem lại cho người dân niềm hứng khởi, lạc quan giữa những ngày đại dịch covid-19.
Đại bàng đuôi trắng làm tổ giữa Helsinki là một sự kiện độc đáo, vì không có ghi chép nào về loài này từng làm tổ trong môi trường đô thị như vậy ở cả Phần Lan và các thủ đô khác của châu Âu. Đại bàng đuôi trắng rụt rè và thường làm tổ cách xa khu dân cư. Chỉ vài thập kỷ trước, loài này nằm trong danh sách đang trên bờ vực tuyệt chủng. Vì thế thật đáng kinh ngạc khi chúng chọn làm tổ trong khu bảo tồn thiên nhiên Vanhankaupunginlahti, cách trung tâm thành phố Helsinki chỉ 5 km theo đường bay của chúng.
Cặp vợ chồng đại bàng đuôi trắng, Nadi và Amalia, đã xây dựng tổ của mình trong một tổ diệc xám cũ trên đảo Loppi. Hòn đảo nhỏ được biết cũng là “nhà” của diệc xám và chim cốc lớn, những chú chim đã làm tổ ngay bên cạnh những con đại bàng đuôi trắng. Tuy nhiên, đại bàng đuôi trắng đã chứng tỏ là hàng xóm nguy hiểm, sau khi nuốt chửng một số trứng của chim khác.
Sau một thời gian ngắn, người ta thấy cặp đại bàng không còn cắp các vật làm tổ nữa mà cắp thức ăn. Trên tổ đã có ba chú chim con, chủ yếu được chim bố mẹ bón ăn bằng cá bống và những con cá khác bắt được từ biển xung quanh. Tên cặp chim bố mẹ, khá phù hợp với âm thanh tiếng Phần Lan, được đặt theo tên của một cặp vợ chồng ngư dân sống trong khu vực đó vào thế kỷ 19 là Nadi và Amalia.
Đại bàng và ưng ngỗng làm tổ ở vườn chim giữa Helsinki |
Helsinki sẽ trở thành thủ đô chim của châu Âu?
Thành phố Helsinki đã kiên trì tìm cách để tăng cường sự đa dạng của hệ thực vật và động vật của thành phố. Hiện có khoảng 150 loài chim hàng năm làm tổ ở đây, chiếm 2/3 trong tổng số các loài chim làm tổ ở Phần Lan. Liên quan đến chim săn mồi, ngoài đại bàng đuôi trắng, Helsinki gần đây cũng trở thành nhà của ưng ngỗng (northern goshawk), loại chim thường tránh các khu có người định cư. Là kết quả của sự tăng trưởng dân số nhanh chóng của các loài, Helsinki hiện trở thành nơi tập trung nhiêu ưng ngỗng nhất ở Phần Lan.
Sự hiện diện của rất nhiều loài khác nhau được giải thích bởi môi trường sống đa dạng của Helsinki, gồm quần đảo, rừng, cánh đồng và vùng đất ngập nước. Khi nói đến số lượng các loài chim làm tổ, Helsinki có thể khó sánh vai với một số thành phố thủ đô châu Âu, như Berlin, London, Moscow và Stockholm, song trừ Stockholm, các thành phố khác có diện tích lớn hơn Helsinki. Một thành phố thủ đô của châu Âu phù hợp với Helsinki về vấn đề này là Tallinn.
“Helsinki là một thành phố đang phát triển và không ngừng xây dựng nhà ở mới. Một mục tiêu quan trọng đối với chúng ta là phải đảm bảo cho thành phố phát triển mà không ảnh hưởng đến các khu vực tự nhiên và đa dạng sinh học rộng lớn của nó. Đối với tôi, khu vực Vanhankaupunginlahti là một nơi quan trọng để giải trí và tận hưởng thiên nhiên, vì nó dành cho một số lượng lớn cư dân của Helsinki. Trong thời gian cuộc khủng hoảng coronavirus đang diễn ra, khu vực này đã trở thành một địa điểm đi bộ đường dài nổi tiếng kỷ lục”, Anni Sinnemäki, Phó Thị trưởng thành phố Helsinki nói.
Khu bảo tồn thiên nhiên Vanhankaupunginlahti là vùng đất ngập nước đáng chú ý nhất ở Helsinki và là khu vực chim quan trọng quốc tế, nơi làm tổ, kiếm ăn của 125 loài chim khác nhau trong thế kỷ 21. Mặc dù nằm gần trung tâm thành phố Helsinki, Vanhankaupunginlahti cung cấp một nơi làm tổ có mái che cho chim trong cả bốn mùa.
Tham gia chiến dịch một triệu tổ chim |
Từ một loài có nguy cơ tuyệt chủng đến ông hoàng của thành phố
Đại bàng đuôi trắng là loài chim săn mồi lớn nhất Phần Lan, với sải cánh dài tới 2,5 mét. Việc loài này đã định cư ở giữa Helsinki là kết quả của những nỗ lực bảo tồn không mệt mỏi. Chỉ một vài thập kỷ trước, loài này cực kỳ nguy cấp ở Phần Lan, vì sự tồn tại của nó bị đe dọa bởi độc tố môi trường và sự săn bắt. Vào những năm 1970, đại bàng đuôi trắng đang trên bờ vực tuyệt chủng: chỉ có khoảng 35 cặp làm tổ ở Phần Lan và chúng đã bị vô sinh do độc tố môi trường. Năm 1975, chỉ có bốn con đại bàng đuôi trắng con ra đời ở Phần Lan. Tuy nhiên, bắt đầu từ những năm 1970 với sự trợ giúp của việc cho ăn rộng rãi vào mùa đông, nhờ đó đại bàng được cung cấp thức ăn không bị nhiễm bẩn, quần thể đại bàng đuôi trắng Phần Lan đã được hồi sinh một cách thành công.
Bây giờ đại bàng đuôi trắng vẫn sống sót mà không cần cho ăn vào mùa đông và đã được đưa ra khỏi danh sách các loài bị đe dọa ở Phần Lan. Khi quần thể đại bàng đuôi trắng tiếp tục phát triển, loài này dự kiến sẽ ngày càng trở nên phổ biến ở các khu vực thành phố. Nói cách khác, những con đại bàng hiện đang làm tổ ở Vanhankaupunginlahti có thể không phải là đại bàng đuôi trắng đô thị duy nhất trong thời gian dài. Sự thay đổi việc làm tổ này phản ánh con đại bàng đầu trọc, họ hàng gần của đại bàng đuôi trắng ngày càng được đô thị hóa ở Bắc Mỹ, do đó ngày nay nó có thể được tìm thấy ở nhiều thành phố.
Chiến dịch một triệu tổ chim mừng 100 năm độc lập
Tháng 3/2016, Công ty Phát thanh và Truyền hình Phần Lan (Yle) đã phát động chiến dịch One Million Bird Box, nhằm làm một triệu hộp chim mới cho các khu nhà và rừng của Phần Lan trong thời gian từ ngày 1 tháng 3 năm 2016 đến ngày 20 tháng 5 năm 2017. Ý tưởng của chiến dịch là cung cấp nhà cho mười triệu chim con, khích lệ mọi người thực hiện hàng trăm ngàn chuyến đi ngoài trời và tạo ra một bản hòa âm thật sự của tiếng chim hót để kỷ niệm một trăm năm của Phần Lan vào năm 2017.
Chiến dịch đã được người dân hưởng ứng một cách bất ngờ, với gần 300.000 tổ chim đã được đăng ký trong vài tuần đầu tiên. Mọi người từ khắp Phần Lan, từ thủ đô Helsinki đến tận cực bắc Lapland đã tham gia làm các tổ chim. Nhiều thành phố cũng đã cho phép công dân của họ treo tổ chim trong công viên và các khu vực giải trí khác thuộc sở hữu của thành phố.
Mọi người cũng đã tích cực chia sẻ hình ảnh về các tổ chim mà họ đã xây dựng trên phương tiện truyền thông xã hội. Chiến dịch đã trở thành một hiện tượng quốc gia chân thực, thu hút rất nhiều sự chú ý tích cực. Kết quả là sau một năm, vào cuối tháng 3 năm 2017, chiến dịch đã vượt quá mục tiêu đặt ra khi có tổng số 1.106.112 tổ chim được đăng ký trên trang web của chiến dịch. Những người đầu tiên đóng góp cho chiến dịch là Tổng thống Phần Lan, Sauli Niinistö và vợ Jenni Haukio. Vợ chồng tổng thống đã được nhà báo Juha Laaksonen, tác giả của ý tưởng chiến dịch Một triệu tổ chim giúp làm tổ chim. Các tổ chim này đã được treo trong vườn ở nơi ở chính thức của Tổng thống, với hơn 40 tổ.
Võ Xuân Quế (Từ Helsinki)