Kỷ niệm 130 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2020)
Khu di tích Bác Hồ ở Uđon Thani – tượng đài hữu nghị Việt-Thái
Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại tỉnh Uđon Thani, Thái Lan đẹp, rộng rãi, được phục dựng y như xưa.
Trong một dịp đi công tác tại Thủ đô Viêng Chăn-Lào, được biết tại tỉnh Uđon Thani, Thái Lan - một tỉnh giáp biên giới Lào, vừa khánh thành Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh, ghi nhớ thời gian Bác từ Châu Âu về hoạt động tại Đông Dương theo chỉ thị của Quốc tế Cộng sản (QTCS) những năm 1928-1929, chúng tôi đã háo hức đến thăm. Được tận mắt chứng kiến Khu di tích (KDT) đẹp mà giản dị như cuộc đời Bác, lại được Việt kiều ở Uđon Thani nồng hậu đón tiếp như người thân xa lâu ngày gặp lại, chúng tôi không cầm được nước mắt xúc động.
Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Noỏng ổn (Thái Lan) |
Như vẫn có Bác bên cạnh bà con Việt kiều
Giữa năm 1928, nhận được Chỉ thị của Quốc tế cộng sản điều động về nhận công tác ở Đông Dương, đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã từ giã nước Đức vào tháng 6 và đến Xiêm (Thái Lan) trên tàu biển cập cảng tại Băng Cốc (Thủ đô Thái Lan) vào tháng 7 với Thẻ nhập cảnh mang tên Nguyễn Lai. Sau đó dưới các tên gọi Thầu Chín, Ông Thọ, Nam Sơn, Nguyễn Ái Quốc đã đến tỉnh Phi Chịt (miền Trung Thái Lan), nơi đây có Trại Cày do cụ Đặng Thúc Hứa, một Việt kiều yêu nước thành lập để chuyên đón tiếp những thanh niên yêu nước từ Việt Nam sang (cụ Hứa cùng các vị tiền bối khác đã thành lập được ở Uđon chi bộ Việt Nam thanh niên cách mạng và gây dựng một vài cơ sở làm nơi sinh sống, hoạt động). Sau một thời gian ngắn ở Phi Chịt, Bác đã cùng với một vài người giúp việc đi bộ suốt hơn nửa tháng trời để đến tỉnh Uđon Thani, một tỉnh lớn của Thái Lan, cách Băng Cốc khoảng 600 km. Uđon Thani hiện nay là cửa ngõ thông thương thuận lợi với CHDCND Lào, nhưng những năm 20-30 của thế kỷ trước, thị xã Uđon Thani rất nhỏ, dân cư thưa thớt, phố xá lèo tèo mấy nhà, rừng rậm chiếm phần lớn với bạt ngàn gỗ quý vây bọc.
Lấy tên là Thầu Chín, Bác đến ga Noỏng Bùa, nơi có vài chục hộ gia đình Việt kiều sinh sống bằng nghề làm vườn. Ở đây chỉ ít tháng, Bác đã trồng một số cây dừa, cây xoài, sau này bà con Việt kiều gọi đó là "Vườn xoài Bác Hồ". Cách trung tâm thị xã Uđon khoảng 12 km có làng Noỏng ổn (xã Chiêng Phin, huyện Mường), lúc đó rất hẻo lánh, chỉ có 8 gia đình Việt kiều, không có người Thái. Cụ Hứa đã lập Trại Cưa ở đây, thu hút những thanh niên nghèo tụ hợp lại sinh sống bằng nghề chặt, xẻ gỗ rừng bán. Trại Cưa cũng là cơ sở đón thanh niên yêu nước. Rời ga Noỏng Bùa, Bác chuyển vào ở trong Trại Cưa. Bác đã tổ chức việc ăn ở, học tập ở đây trở thành nền nếp. Bác chia nhà ra thành từng nơi ngủ riêng cho người già, thanh niên và 3 phụ nữ (chuyên làm giao thông liên lạc kiêm mua, đổi thực phẩm về cho trại). Gian chính giữa được kê bàn ghế học tập văn hoá, chính trị. Đêm đêm, sau giờ làm việc, Bác tập hợp anh em lại, trò chuyện, hỏi han, kể cho họ nghe về tình hình phong trào Cách mạng trong nước và trên thế giới. Bác phác hoạ tương lai cách mạng VN. Bác còn chủ trương xuất bản tờ báo “Thân ái” cho anh em đọc. Bác nhắc nhở mọi người phải tôn trọng phong tục tập quán, sống hoà thuận với đồng bào Thái và phải học tiếng Thái, bản thân Bác ngày đêm đều đặn học. Bác còn dạy mọi người học tiếng Anh. Những đồng chí sau này được điều đi xây dựng phong trào nơi khác đã nhân rộng cách làm việc, nền nếp mà Bác đặt ra tại Trại Cưa.
Không chỉ quan tâm đến Việt kiều và đồng chí của mình, thời gian ở Noỏng ổn, Bác còn tham gia gánh gạch xây chùa Vắt Phô, một ngôi chùa to đẹp nhất tỉnh Uđon, cụ trụ trì chùa còn "mời ông Nguyễn tham gia chỉ đạo xây dựng chính điện ngôi chùa"... Bác còn rất quan tâm đến đời sống của bà con người Thái, giúp đỡ họ chữa bệnh, phòng bệnh sốt rét...
Mặc dù thời gian hoạt động cách mạng của Bác ở Uđon không dài (1928-1929), nhưng hình ảnh của Người mãi lung linh trong tâm khảm các thế hệ người Việt ở Thái Lan. Năm 2003, với sự đóng góp tiền của, công sức và được sự đồng ý của chính quyền địa phương, KDT Bác Hồ được khởi công xây dựng trên nền nhà cũ của Trại Cưa.
Ngôi nhà lá 3 gian được phục dựng như lúc Bác hoạt động tại Noỏng ổn (1928-1929) |
KDT Bác Hồ ở Udon - tượng đài về tình hữu nghị của nhân dân hai nước Thái Lan – Việt Nam.
Khi ở Thủ đô Viêng Chăn (Lào), mặc dù hồ hởi mong được đến Noỏng ổn thăm KDT Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhưng trong lòng chúng tôi vẫn còn có chút e ngại. Nhưng thật không ngờ, Ban quản lý đã cử anh Vũ Mạnh Hùng đi đón, dẫn đường cho chúng tôi, và khi xe ô tô chúng tôi vừa đỗ thì bà con Việt kiều đợi sẵn ùa ra đón, hồ hởi, mừng vui, tay nắm lấy tay, như người thân xa lâu ngày gặp lại. Chúng tôi cũng ngạc nhiên vì hầu hết các bà các chị đều mặc áo dài VN rất đẹp, mọi người giải thích: Chúng tôi xa Tổ quốc lâu năm, nhớ lắm, mong mỏi gặp người từ bên nhà sang để mà hàn huyên, áo dài luôn được sử dụng để giữ gìn truyền thống quê hương.
KDT Bác Hồ có BQL với Trưởng Ban là một Giáo sư người Thái, giảng dạy bậc đại học ở Băng Cốc - ông Xỏm Dát, cùng Trưởng bản và một số Việt kiều. GS Xỏm Dát cho biết: Năm 2002 Tỉnh trưởng đã ký quyết định đồng ý cho xây dựng KDT vừa để tưởng niệm vừa là nơi nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhờ tấm lòng của bà con người Việt sống ở Uđon và khắp cả nước Thái ủng hộ tiền bạc, lại có thêm sự đóng góp của người dân trong bản Noỏng ổn, chúng tôi đã mua lại được khu đất Trại Cưa xưa và KDT đã được xây dựng trong khuôn viên gần 10.000 m2 tại bản Nỏong ổn, thị xã Mương, tỉnh Udon Thani, Đông bắc Thái Lan. Ngôi nhà chính được phục dựng bằng gỗ, tre, nứa đúng như xưa, ngôi nhà chính 3 gian, mái lợp tranh, tường bằng tre đan, dài 8m, rộng 5m: gian giữa là nơi hội họp, học tập; gian bên trái có kê một bộ bàn ghế gỗ là nơi Bác Hồ làm việc, ở trong góc là một chiếc giường ngủ nhỏ; gian bên phải là một sạp gỗ chạy suốt chiều dọc làm nơi nghỉ ngơi cho anh em đồng chí. Trong khoảng sân rộng kế bên dưới bóng cây lần lượt là giếng nước, nhà kho, nhà bếp. Cả khu nhà cũng như vật dụng trong nhà được phục dựng giống với khu nhà Bác ở trước kia. Lễ khánh thành được tổ chức đúng ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 2006, ngày 19/5.
Sau khi khánh thành KDT năm 2006, các hạng mục khác tiếp tục được xây dựng. Khu nhà đa năng 2 tầng, với sân rộng trông thật bề thế, trang trọng mà không cầu kỳ, giản dị mà vẫn tôn nghiêm. Ở tầng 1, gian chính đặt bàn thờ Bác Hồ với pho tượng đồng Bác Hồ theo phong cách truyền thống thường thấy ở các ngôi đình, chùa Việt Nam. Tiếp đó là các gian trưng bày giới thiệu khu di tích, những hình ảnh về đời hoạt động của Bác, về phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân ta (trong đó có bà con người Việt ở Thái Lan) dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ. Quý nhất là những bút tích của Bác, lời chào mừng bà con Việt kiều ở Thái Lan về nước chuyến đầu tiên, ngày 10/1/1960… Khu đa năng là nơi giới thiệu về quá trình hoạt động cách mạng và những dấu ấn của Người tại Thái Lan. Không chỉ là một điểm du lịch nổi tiếng ở địa phương, KDT còn là niềm tự hào của bà con Việt kiều ở Thái Lan.
Mấy chục Việt kiều vây quanh chúng tôi, cũng cảm động rưng lệ, lặng nghe GS Xổm Dát giới thiệu về KDT cứ như không phải họ đã nghe bao nhiêu lần. Sau Lễ dâng hương kính cẩn trước bàn thờ Bác, các bà các chị Việt kiều quấn quýt hỏi thăm chúng tôi về chuyện quê hương, về Thủ đô Hà Nội. Bà Hải đã gần 80 tuổi sụt sùi: "Quê tôi ở Ninh Bình. Tôi xa quê vừa tròn 60 năm, gần đây mới được về quê, nhưng tôi đã về 3 lần, mỗi lần con cháu lại may cho một cái áo dài mới". Chúng tôi hỏi thăm đời sống của bà con Việt kiều, được anh Vũ Mạnh Hùng cho biết: Bà con người Việt mình sống ở đây đa số có đời sống khá giả hoặc đầy đủ, không ai là hộ nghèo cả. Có cuộc sống ổn định như vậy cơ bản là do bà con đều biết tận dụng nghề cổ truyền từ làng quê Việt Nam của mình để SX-KD. Bản thân gia đình anh Hùng sống bằng nghề làm giò chả, sản phẩm được nhập cho các siêu thị và các nhà hàng "món ăn Việt".
Thấy chị Lê Tuyết Thế, một phụ nữ gần 60 tuổi, sinh ra lớn lên tại Thái mà nói tiếng Việt cứ như người trong nước, tôi hỏi thăm, chị thổ lộ tâm trạng: “Lo nhất của bà con xa Tổ quốc là không sợ nghèo, chỉ sợ con cháu không còn biết nói tiếng Việt – tiếng của cha ông”...
Tiễn chúng tôi trong tình cảm hết sức xúc động, bà con ai cũng mong Tết lại được về quê hương ăn Tết, sum vầy họ hàng, làng xóm. Anh Hùng thì nắm chặt tay tôi: Nhà báo, nhờ nói giúp với bà con trong, ngoài nước rằng KDT Bác Hồ ở Uđon luôn mong được đón mọi người đến thăm.
Trần Thu Hằng