Kỷ niệm 130 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2020)
Những cuộc gặp gỡ ân tình
Tôi có hạnh phúc được gặp gỡ và nói chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh đến ba lần. Ký ức về những điều đó tôi sẽ giữ gìn cho đến ngày nhắm mắt xuôi tay
Bác Hồ- Một tình yêu bao la |
Lần thứ nhất
Vào năm 1961 tôi đi thực tập tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, viết luận án tốt nghiệp, làm phiên dịch ngoài biên chế tại Đại sứ quán Liên Xô và Thương vụ.
Hồ Chí Minh đôi khi đi trên xe “Pobeda” đến Thương vụ Liên Xô chúng tôi để xem những phim Xô viết mới trong một phòng chiếu bóng tiện nghi. Không cần đến phiên dịch vì ông biết tiếng Nga.
Và một trong những lần như vậy, Bác Hồ trên đường bước ra khỏi rạp nhìn thấy tôi, ông dừng chân và hỏi bằng tiếng Nga:
- Cháu biết tiếng Việt à?
Phải nói thật là tôi ngẩn người ra, bởi vì lần đầu tiên tôi nhìn thấy một con người huyền thoại gần gũi đến như vậy. Tôi rất hồi hộp và sau một khoảnh khắc im lặng, tôi trả lời:
- Vâng, cháu có biết chút ít ạ...
- Cháu có thích ở đây không?
- Cháu rất thích, cháu yêu đất nước Việt Nam.
Hồ Chí Minh mỉm cười và khi tạm biệt khuyên tôi bằng tiếng Việt:
- Cháu cần phải học tốt tiếng Việt. Chúc cháu thành công …
Lần thứ hai
Tháng Mười hai năm 1964, trong Đoàn đại biểu thanh niên Liên Xô, tôi đến Việt Nam. Trưởng đoàn là Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Lenin Iuri Torxuev, tôi là chuyên viên Ban Quan hệ quốc tế Trung ương Đoàn. Trước khi kết thúc thời gian công tác tại Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Đoàn chúng tôi.
Ông vui mừng ôm từng người và mời chúng tôi uống trà. Chủ tịch Hồ Chí Minh trông rất nhanh nhẹn, hoạt bát. Người tuy hơi gầy, nhưng đôi mắt sáng tinh anh, chòm râu bạc, giọng nói nhẹ nhàng, trang phục giản dị, chân đi dép lốp...
Chủ tịch hỏi thăm chúng tôi về ấn tượng chuyến đi. Tôi dịch những lời phát biểu của Trưởng đoàn ra tiếng Việt, và tất nhiên, tôi nhớ đến những lời Người khuyên bảo tôi ba năm về trước.
Sau đó Chủ tịch Hồ Chí Minh kể về những năm tháng ông sống ở Liên Xô. Người đặc biệt khâm phục nghị lực và chí hướng, mà nhân dân Xô viết thể hiện khi xây dựng chế độ mới.
Trong thời kỳ đó bối cảnh phong trào Cộng sản đã có những bất đồng nghiêm trọng, Hồ Chí Minh không đả động đến chủ đề này. Người nhấn mạnh niềm tin của mình vào quê hương của Cách mạng Tháng Mười.
Lần gặp thứ ba
Vào tháng Hai năm 1969, Đoàn đại biểu Thanh niên Xô viết, đứng đầu là Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Lenin Evghenhi Tiazhelnhikov đến thăm Việt Nam. Lúc này, tôi là phóng viên thường trú của TASS và báo “Sự thật Thanh niên Cộng sản” đã mấy năm và là thành viên trong danh sách Đoàn đại biểu. Chúng tôi tham quan một số địa phương khác nhau của miền Bắc Việt Nam, gặp gỡ với thanh niên trong các nhà máy, nông thôn, trường học, trên các trận địa chiến đấu và cảm nhận rõ ràng tinh thần ý chí kiên cường của nhân dân vì chiến thắng, bất chấp những tội ác man rợ của giới quân phiệt Mỹ. Nhân dân Việt Nam anh hùng thấm nhuần lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, giáng những đòn đánh trả chí mạng vào quân xâm lược và làm tất cả vì công cuộc giải phóng miền Nam Việt Nam và thống nhất đất nước.
Ngày 25 tháng Hai năm 1969 sẽ là kỷ niệm không bao giờ quên được. Đoàn đại biểu được vinh dự gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Buổi nói chuyện diễn ra tại ngôi nhà một tầng, được xây dựng trong những năm chiến tranh trong khuôn viên của Phủ Chủ tịch. Những cái bắt tay, ôm hôn thắm tình hữu nghị.
Khi tất cả mọi người đã ngồi vào bàn Bác Hồ lấy hộp thuốc lá và mời chúng tôi. Chẳng hiểu tại sao chúng tôi từ chối, và mãi sau này mới biết là cần phải đón nhận từ tay ông những điếu thuốc như là món quà tinh thần. Ông cũng không châm thuốc và bắt đầu trò chuyện:
- Chúng tôi rất mừng là các bạn đã tới Việt Nam. Chắc các bạn đã thấy rõ những tình cảm ấm áp chân thành và yêu mến ở đất nước chúng tôi đối với nhân dân Xô viết. Khi đất nước các bạn bên cạnh chúng tôi là chúng tôi tin tưởng vào tương lai hạnh phúc của mình.
Hồ Chí Minh nồng nhiệt nói về Liên Xô, nhắc tới vài mẩu chuyện cuộc đời ông tại Matxcova.
- Lúc đó là những năm 20, 30 (thế kỷ trước) cũng như ở đất nước chúng tôi bây giờ, đó là thời kỳ khó khăn – ông nói.
- Nhưng lúc đó, - Phạm Văn Đồng tiếp lời, - các bạn chỉ có một mình, còn nhân dân chúng tôi bây giờ không đơn độc.
- Sau đó thì người dân Xô viết có cuộc sống tốt hơn, - Chủ tịch nói tiếp. - Có lần tôi hỏi một cô gái ăn mặc rất diện (Hồ Chí Minh nói bằng tiếng Nga) là tại sao cô ấy mặc váy áo lụa sặc sỡ, tô mắt và đi giày cao gót. Cô ấy hãnh diện trả lời là “Tôi lao động nên kiếm ra tiền”. Rồi sau đó thì ở Matxcova có tàu điện ngầm, có ô tô...
Chúng tôi lắng nghe hồi ức của Bác Hồ, chiêm ngưỡng khuôn mặt rộng mở của ông. Qua cặp kính, cặp mắt đầy linh hoạt, mặc dù cũng có phần mỏi mệt, Người nhìn chúng tôi. Người ngồi đội mũ, choàng khăn len quấn cổ (ngày hôm đó rất lạnh).
Chủ tịch Hồ Chí Minh châm thuốc và bắt đầu kể về chuyện năm 1925 tại Quảng Châu thành lập Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội và mấy năm sau đó là Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đúng, tầm cỡ cá nhân của Hồ Chí Minh khó có thể nhận biết hết. Trên đôi vai ông là cuộc đời đầy thử thách của nhà cách mạng, nhà yêu nước, nhà hoạt động quốc tế. Ông đã bị thực dân Pháp kết án tử hình, trải qua hàng chục nhà tù ở Hồng Kông và ở Trung Hoa Quốc dân đảng. Ngay từ năm 1941 ông đã tiên đoán Liên Xô nhất định sẽ đập tan nước Đức phát xít vào năm 1945 và cũng vào năm đó Việt Nam sẽ giành được độc lập. Trên thực tế mọi việc xảy ra đúng y như vậy.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người lãnh đạo cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam kháng chiến chống thực dân Pháp và xâm lược Mỹ.
Hồ Chí Minh đưa cho chúng tôi xem một số hình ảnh ông gặp gỡ với thanh niên miền Bắc Việt Nam và các chiến sỹ lực lượng vũ trang giải phóng quân Miền Nam.
- Lớp trẻ đất nước chúng tôi – Người nhận xét - thực sự là anh hùng - đó là lực lượng tiên phong của chúng tôi.
Một trong những bức ảnh là hình ảnh một cô gái Việt Nam nhỏ bé đang dẫn giải một phi công Mỹ to lớn.
- Nhiều người đến đất nước chúng tôi, tỏ ý ngạc nhiên tại sao một nước Việt Nam nhỏ bé và lạc hậu lại chống lại được xâm lược Mỹ thành công như vậy, - Hồ Chí Minh nói. - Nhưng khi đưa bức ảnh này cho họ xem, thì tất cả thành hai năm rõ mười.
Sau này chúng tôi biết là bức ảnh nổi tiếng đó do phóng viên Phan Thoan chụp ngày 20 tháng Chín năm 1965 tại tỉnh Hà Tĩnh. Phi công Mỹ Uyliam Robinxơn bị cô dân quân trẻ tuổi Nguyễn Thị Kim Lai giải đi.
Hồ Chí Minh kết thúc buổi nói chuyện bằng những lời sau:
- Mọi chiến thắng của chúng tôi đều gắn liền với tên tuổi Lenin. Tất cả chúng tôi đều biết ơn đất nước của Cách mạng Tháng Mười.
Để tưởng nhớ Chủ tịch Hồ Chí Minh, tôi viết “Chuyện kể bằng thơ” phác hoạ những mốc chính cuộc đời và sự nghiệp của Người.
Hồ Chí Minh
Tôi gặp Hồ Chí Minh không chỉ một lần
АФОНИН |
Nhà cách mạng có trái tim nồng nhiệt
Tôi nhớ mãi thẳm sâu trong đáy mắt
Tính khiêm nhường, soi vào đó noi gương.
Ông sinh ra ở làng quê Kim Liên
Một biểu tượng giản đơn và cao thượng
Uống nguồn nước miền đất xưa cổ kính
Đến lạ kỳ tinh khiết trắng trong.
Lên đường xa tìm chân lý bôn ba
Gặp Mặt trời tháng Mười qua màn sương phủ
Nhà yêu nước Ông trở thành rực rỡ
Người chiến binh dũng mãnh, kiên cường.
Xergay Aphonhin |
Trong giấc mơ thấy lũy tre làng xóm
Thấy mẹ cha, bến cảng Sài Gòn
Tim đau nhói nỗi đau ly biệt
Ông cắn răng, xua tan hết nỗi buồn.
Ông lập Đảng những người Cộng sản
Như la bàn định hướng bốn phương
Trong tranh đấu không hề khoan nhượng
Sải bước chân đua chạy với thời gian.
Năm 41 về chiến khu Việt Bắc
Sau bao năm từng trải ở quê người
Ông trở thành Bác anh minh sáng suốt
Chuẩn bị toàn dân, khởi nghĩa đến nơi rồi.
Trong lao ngục ông viết nên nhật ký
Được rọi soi bằng ánh sáng vầng dương
Đẫm ngọn gió thổi từ Tổ Quốc
Và tập thơ thấm tận đáy tâm hồn.
Và vào giữa năm bốn lăm lịch sử
Tiếng sấm rền tháng Tám vang lên
Chấm dứt ách muôn đời nguyền rủa
Lòng toàn dân phơi phới dâng lên.
Quảng trường Ba Đình! Ôi Độc lập!
Ngân vang lên giọng nói Hồ Chí Minh
Dân Việt Nam muôn người như một
Thề chung tay gìn giữ nước non mình.
Theo chân Bác toàn dân bước tới
Lòng sục sôi nhiệt huyết trái tim Người
Đã soi sáng con đường chói lọi
Chiến dịch Hồ Chí Minh, trận đánh thắng tuyệt vời.
Chiến thắng mùa Xuân, bài ca hùng tráng
Miền Bắc, miền Nam thống nhất hôm nay
Bạn quốc tế nắm chặt tay hùng mạnh
Độc lập, Tự do ta giành lại từ đây.
Hồ Chí Minh ngân cao lời ca ngợi
Tự đáy lòng bày tỏ sự tri ân
Nhân dân Việt Nam – vô cùng vĩ đại
Ký ức Bác Hồ - mãi mãi thiêng liêng.
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam – vững tiến lên!
Đường lối Đổi mới – như thành đồng vững chắc
Đưa đất nước tới những đỉnh cao khởi sắc
Hoa mọc đầy tươi thắm bên Lăng.
Với bao người ở trên trái đất
Hình tượng Người sống mãi trong tim
Lời Di huấn của Người còn mãi
Lễ hội làng Sen, nơi sinh bậc thánh hiền
Chúng ta vinh danh Người mãi mãi
Hồ Chí Minh vĩ đại! Hồ Chí Minh.
Hoàng Minh dịch
*Xergay Aphonhin (1939- 2012) nhà báo, nhà văn. Trong những năm 1964 – 1973, ông là Phóng viên Thông tấn xã TASS và báo “Sự thật thanh niên” tại Việt Nam. Từ năm 1975 – 1988 là cán bộ Ban Các nước XHCN trực thuộc Đảng Cộng sản Liên Xô |