Sự thật trong những tuần đầu tiên của đợt bùng phát coronavirus ở Vũ Hán
Các cuộc phỏng vấn với bệnh nhân, nhân viên y tế và người dân cho thấy sự chậm trễ dẫn đến hậu quả cho thành phố, thế giới và sự lãnh đạo của Trung Quốc. Han, một trong số người nhiễm virus đầu tiên còn sống ở Vũ Hán, nói: “Họ nói ở lại. Tôi ở lại. Họ nói mọi thứ đều ổn. Tôi đã tin. Tôi tin tất cả. Tôi muốn biết tại sao điều này xảy ra. Ai bảo không được nói với mọi người? Tôi sẽ nhớ điều này cho đến hết đời - tôi hiểu rằng bây giờ chúng tôi không quan trọng.”
|
Chợ bán buôn hải sản Huanan ở trung tâm Vũ Hán là nơi mà mọi người thường bị lạnh. Các nhà cung cấp bắt đầu dậy sớm nhất là 3 giờ sáng, nhúng tay vào xô nước lạnh khi họ dọn dẹp và chuẩn bị sản phẩm cho khách hàng đến vào mỗi buổi sáng.
Khu chợ rộng lớn với hơn 20 con phố trải dài hai bên một con đường chính trong một khu phố cao cấp của khu thương mại Hankou. Những giá thịt được treo trên móc hoặc tràn ra thảm nhựa. Công nhân đi lại trong ủng dày. Rãnh thoát nước nằm bên lề đường cùng với các cửa hàng bán tất cả mọi thứ từ gia cầm sống đến hải sản và nguyên liệu nấu ăn. Nó rất đông nhưng sạch sẽ.
Vì vậy, vào giữa tháng 12 khi Lan, người bán hải sản khô tại một trong hơn 1.000 quầy hàng ở Huanan, cảm thấy không khỏe, anh nghĩ rất ít về nó. Anh ở nhà nghỉ ngơi nhưng sau khi giảm 3kg chỉ sau vài ngày, anh quyết định đến bệnh viện để kiểm tra. Từ đó anh được gửi đến một bệnh viện chuyên về các bệnh truyền nhiễm và ngày 19 tháng 12 anh nhập viện. Anh nhớ cách các nhân viên khen ngợi thái độ tích cực của anh như thế nào. “Tôi chỉ bị ốm nhẹ. Tôi không hề sợ hãi chút nào”, anh Lan nói và yêu cầu không tiết lộ tên đầy đủ của anh.
Lan không thể biết rằng mình là một trong những trường hợp đầu tiên của một loại coronavirus mới, rất dễ lây lan sẽ giết chết hơn 2.500 người trong thành phố của anh và nhấn chìm thế giới, lây nhiễm hơn 1,6 triệu người cho đến nay và giết chết hơn 95.000 người. “Tôi nghĩ mình bị cảm. Tôi không có ý kiến gì”, anh nói.
Nhiễm trùng coronavirus đã bắt đầu xuất hiện ở Vũ Hán vào tháng 12 - và được báo cáo vào đầu tháng 11 - nhưng chính quyền Trung Quốc không thông báo cho công chúng rằng virus có thể lây truyền giữa người cho đến cuối tháng 1.
Giờ đây, khi Trung Quốc kỷ niệm những gì họ tuyên bố là Chiến thắng căn bệnh này, số ca nhiễm và tử vong đang gia tăng trên khắp thế giới. Các quan chức từ Úc, Mỹ và Anh đã cáo buộc Bắc Kinh đàn áp thông tin, cho phép một ổ dịch cục bộ biến thành Đại dịch.
Bắc Kinh tuyên bố việc khóa chặt chẽ của họ đem đến cho thế giới thời gian mà các cơ quan y tế ở một số quốc gia đã để phí. Nhưng các cuộc phỏng vấn với các bệnh nhân sớm, nhân viên y tế và cư dân, cũng như các tài liệu nội bộ bị rò rỉ, từ các người tố giác và nghiên cứu, cho thấy sự chậm trễ trong vài tuần đầu của dịch bệnh, những sai lầm của chính phủ gây ra hậu quả sâu rộng.
Thông báo của WHO về việc coronavir ... y từ người sang người ngày 14_1 |
Lây nhiễm từ người sang người
Đến cuối tháng 12, trước khi Lan hồi phục sau hơn 20 ngày nằm viện, đã có lời đồn ở Vũ Hán về một căn bệnh bí ẩn. Người dùng Internet đã lưu hành ảnh chụp màn hình cuộc trò chuyện WeChat vào ngày 30 tháng 12, trong đó một bác sĩ tại bệnh viện Chữ thập đỏ Vũ Hán, Liu Wen, đã cảnh báo các đồng nghiệp về các trường hợp được xác nhận nhiễm coronavirus tại một bệnh viện khác. Rửa tay! Khẩu trang! Găng tay! " các bác sĩ đã viết.
Cùng ngày hôm đó, một bác sĩ nhãn khoa tại bệnh viện trung tâm Vũ Hán tên là Li Wenliang đã nói với một nhóm WeChat của các bạn học cũ ở trường y rằng bảy người tại bệnh viện của anh ta đã tiếp xúc với cái mà anh ta tin là Sars, virus bùng phát đã giết chết hơn 600 người ở Trung Quốc đại lục và Hồng Kông năm 2002-2003.
Một thông báo khẩn cấp từ ủy ban y tế Vũ Hán cảnh báo về “những trường hợp thành công của bệnh viêm phổi không rõ” cũng bị rò rỉ và được đăng trực tuyến vào ngày 30 tháng 12. Tuyên bố đã ra lệnh cho các bệnh viện “tăng cường khả năng lãnh đạo có trách nhiệm” và đảm bảo rằng không ai “tiết lộ thông tin cho công chúng mà không có sự cho phép”.
Dưới áp lực ngày càng tăng, ngày hôm sau ủy ban y tế cho biết các nhà nghiên cứu đang điều tra 27 trường hợp viêm phổi do virus, thông báo chính thức đầu tiên về virus này. Tuyên bố cho biết không có “bằng chứng rõ ràng về việc lây truyền từ người sang người”, và mô tả sự bùng phát có liên quan đến thị trường hải sản và đảm bảo với công chúng rằng tất cả các bệnh nhân đã được cách ly và các liên hệ của họ được theo dõi. “Bệnh này có thể phòng ngừa và kiểm soát được.”
Một ngày sau, vào ngày 1 tháng 1, chợ hải sản Huanan bị đóng cửa và Công an Vũ Hán thông báo rằng tám người đã bị “trừng phạt” vì phao tin đồn nhảm. Nhà chức trách cũng giao nhiệm vụ cho các bệnh viện sàng lọc các trường hợp viêm phổi liên quan đến chợ. Mãi đến ngày 20 tháng 1, các nhà buôn trên thị trường mới được yêu cầu kiểm tra nhiệt độ và xét nghiệm máu.
Nhưng cách sông Dương Tử, khoảng sáu dặm (10 km), những người chưa bao giờ đặt chân đến chợ Huanan đã bị ốm. Vào tuần thứ hai của tháng một, Coco Han, 22 tuổi, bị ho mà cô không thể rung. Một tuần sau, ngày 20 tháng 1, cô ấy đến trạm y tế địa phương và đã chụp CT (computed tomography scan). Kết quả cho thấy cô bị nhiễm trùng trên phổi. Các bác sĩ trong bộ đồ phòng độc toàn thân hộ tống cô đến một bệnh viện khác để kiểm tra thêm. Mẹ cô đi theo đến một phòng chờ đông nghịt những người chờ đợi bắt đầu hoảng loạn. Han đã đeo khẩu trang nhưng mẹ cô không nghĩ sẽ đeo nó theo sự đảm bảo của chính phủ. Một phụ nữ trẻ trong hàng, đứng trước họ ngất đi và mẹ Han ôm chặt cô, bảo Han đừng nhìn.
“Tất cả chúng ta đều biết rằng mình có thể có virus. Mọi người đều sợ hãi”, Han nói. "Tôi nghĩ rằng các bác sĩ biết rằng nó có thể lây truyền giữa người sang người hoặc họ sẽ không ngồi cách xa chúng tôi và để các cửa sổ mở."
Trong khi Han được thông báo rằng cô ấy có thể bị “viêm phổi”, cô ấy không thể khẳng định bị nhiễm vì bệnh viện không được phép làm như vậy, một vấn đề mà nhiều bệnh nhân lúc đầu phải chịu. Cô được bảo về nhà và tự cách ly, nhưng các bác sĩ đã kê đơn thuốc cho cô và giao hẹn ba ngày một lần cô phải đến bệnh viện, chờ đợi xếp hàng cùng với người khác. “Tôi rất lo rằng mình đã truyền nó cho người khác, nhưng tôi không thể để bố mẹ tôi đi đâu đó nguy hiểm”, cô nói.
Daron Hu, 35 tuổi, người chưa bao giờ đến chợ hải sản Huanan, bắt đầu cảm thấy sốt và chóng mặt vào ngày 16 tháng 1. Anh ta nghĩ rằng chỉ bị nôn sau vài ly tối hôm trước. Ba ngày sau, vẫn không khỏe, anh lên tàu đến tỉnh Giang Tô công tác. Anh ta quay trở lại Vũ Hán và từ đó trở về quê nhà cách vài giờ tàu về phía nam.
Vào thời điểm Hu được đưa vào bệnh viện địa phương, một nhóm các nhà nghiên cứu được chính quyền trung ương gửi đến Vũ Hán. Zhong Nanshan, một chuyên gia hô hấp hàng đầu nổi tiếng về việc chống lại tường thuật của chính phủ về Sars, cho biết vào tối ngày 20 tháng 1 rằng đã có trường hợp lây truyền từ người sang người.
Hu, người ở thời điểm tồi tệ nhất bị tiêu chảy và khó thở ngoài sốt và ho, nói với gia đình rằng anh vẫn ổn. Nhưng trong 24 ngày tiếp theo tại bệnh viện, ít nhất ba bệnh nhân khác đã chết. Anh cân nhắc việc viết di chúc. “Tôi thấy một số người ra đi. Thật sự rất cô đơn”, Hu nói.
Chợ hải sản Huanan ở Vũ Hán bị phong tỏa |
Mọi thứ rơi vào mất kiểm soát
Vào thời điểm các quan chức tiết lộ sự lây nhiễm của virus, các bệnh viện ở Vũ Hán đã tràn ngập bệnh nhân và con số tăng lên sau thông báo. Video được quay vào ngày 22 và 23 tháng 1 cho thấy rất đông bệnh nhân tại bệnh viện số 6 Vũ Hán ở Vũ Xương, một quận khác của Vũ Hán.
“Hết sức bận rộn. Chúng tôi không thể về nhà”, một y tá ngủ trong ký túc xá của bệnh viện và thay ca bốn giờ một lần trong một nhóm sáu người để theo dõi. Một người khác chỉ ra vỉa hè bên ngoài bệnh viện nói: "Chỗ kia chật kín. Mỗi ngày đều có người chết."
Ngày 23 tháng 1, thành phố 11 triệu dân được phong tỏa. Các khu vực xung quanh thực hiện theo sau, đưa tổng cộng hơn 50 triệu người vào khu vực cách ly trên thực tế.
Đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng về nguồn cung, nhân viên và chỗ, vài tuần tiếp đã rơi vào tuyệt vọng. Các bệnh viện từ chối nhận bệnh nhân, gửi họ về nhà, nơi họ thường lây bệnh cho gia đình. Hình ảnh cho thấy nhân viên y tế khóc lóc và người ngã gục trên đường phố. Xác chết được để lại trong bệnh viện nơi nhân viên quá bận rộn để thu thập chúng. Các diễn đàn internet đầy rẫy các người dân cầu cứ sự giúp đỡ để cố gắng cứu những người thân yêu. Đến ngày 19 tháng 2, số người chết vì virus đã vượt qua 2.000.
“Virus lan rất nhanh. Lúc đầu, mọi thứ mất kiểm soát. Chúng tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra”, một bác sĩ điều trị bệnh nhân coronavirus tại Bệnh viện Trung ương Vũ Hán, người yêu cầu không được nêu tên vì anh ta không được phép nói chuyện với giới truyền thông, nói.
Đây là lúc nhà chức trách nhanh chóng xuyên tạc khi họ tổ chức lễ dỡ bỏ lệnh phong tỏa Vũ Hán, kéo dài gần ba tháng, bằng một sự kiện được đánh dấu với các màn trình diễn đèn chiếu sáng và biểu ngữ ca ngợi sự thành công của “chiến tranh nhân dân”.
Ho-Fung Hung, một giáo sư về kinh tế chính trị tại Đại học Johns Hopkins nói: “Bắc Kinh đang cố hết sức chỉ để chống lại sự mất uy tín trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, điều này còn lâu mới đủ để ngăn chặn mọi người thảo luận về trách nhiệm của Trung Quốc trong việc che đậy sự bùng phát ngay từ đầu”.
Vũ Hán đang dần trở lại với cuộc sống. Các vùng lân cận đã dựng cờ và các biểu ngữ tuyên bố chúng là “virus tự do”. Ô tô đang bắt đầu lấp đầy đường phố khi mọi người trở lại làm việc. Tuy nhiên, những ký ức rõ ràng về dịch bệnh vẫn còn. Hàng rào kim loại cao bao quanh chợ hải sản Huanan vẫn đóng cửa, lối vào trước đây của nó được bảo vệ bởi an ninh trong khi xe cảnh sát tuần tra gần đó.
Và, không phải ai cũng sẵn sàng quên. Trên một bức tường gần nhà, mới đây Han đã phun chữ Trung Quốc bu neng, bu mingbai (tôi không thể, tôi không hiểu), một thắc mắc gợi nhớ đến một tuyên bố của Lí Văn Lượng, bác sĩ dám hé lộ điều bí mật, đã bị bịt miệng, nhưng cuối cùng trước khi chịu thua virus đã cố gắng cảnh báo người khác về nó. Phía dưới dòng chữ của Han, một số cư dân đã đốt nhiều tập tiền giấy, một cách để tôn vinh người chết, vẽ những vòng tròn nhỏ màu trắng xung quanh đống tro tàn.
Covid-19 đã trở thành đại dịch thế nào:
- Ngày 1/12/2019: Một người ở Vũ Hán, có triệu chứng của loại coronavirus mới.
- Ngày 31/12/2019: Trung Quốc báo với WHO về loại virus này
- Ngày 05/01/20: Chợ hải sản Huanan ở Vũ Hán bị đóng cửa
- Ngày 11/01: Người đầu tiên chết vì virus này ở Vũ Hán
- Ngày 13/01: Người đầu tiên ngoài TQ bị nhiễm ở Băng cốc
- Ngày 13/01: WHO công bố coronavirus từ Vũ Hán không lây từ người sang người
- Ngày 23/01: Việt Nam có ca nhiễm đầu tiên, Thế giới: 581 người nhiễm
- Ngày 24/01: Châu Âu có 2 ca nhiễm đầu tiên ở Pháp
- Ngày 11/02: WHO đặt tên virus này là COVID-19
- Ngày 17/02: Toàn cầu có 71,429 người nhiễm
- Ngày 07/03: Toàn cầu có 101,927 người nhiễm
- Ngày 12/03: WHO công bố Đại dịch covid-19
- Ngày 8/4: Vũ Hán dỡ phong tỏa. Số nhiễm toàn cầu: 1,4 triệu và 83,615 người chết.
- Ngày 11/4: Số người nhiễm toàn cầu: 1, 704,565. Số người chết: 103,256
Lê Lam (theo The Guardian)