Covid-19: Trung Quốc đang cố “biến một thảm họa quốc gia thành một chiến thắng toàn cầu”
Nhà nước Trung Quốc đang tăng cường các chiến dịch truyền thông bằng tiếng Anh để bảo vệ nhà nước xử lý khủng hoảng coronavirus, nêu bật những thất bại của các chính phủ phương Tây và nâng cao vị thế Trung Quốc trên sân khấu thế giới.
Li Aihua, Chủ tịch Ngân hàng Trung Quốc ở Canada và Lee Errett, quan chức Canada, trước những thùng thiết bị y tế TQ ở Toronto ngày 28/3. Nguồn: The Guardian |
Các hình ảnh viện trợ của Trung Quốc - được gọi là “Ngoại giao khẩu trang” - đến sân bay Heathrow (London) tuần trước, bao gồm các hộp có nhãn là “Keep Calm anh Cure Coronavirus”, đã được hãng tin Tân Hoa Xã quảng bá tới khán giả Anh trên trang Facebook của hãng này[1]. Một số nhà ngoại giao Trung Quốc trẻ tuổi đã sử dụng Twitter tiếng Anh, vốn bị cấm ở Trung Quốc, để truyền bá những gợi ý sai lệch rằng virus có thể đã được phương tây bắt đầu để làm mất uy tín của nhà nước Trung Quốc.
Giáo sư Kerry Brown, một cộng sự tại chương trình châu Á-Thái Bình Dương ở Chatham House (một thinktank của Anh), cho rằng “Trung Quốc đang cố gắng biến một thảm họa quốc gia thành một chiến thắng toàn cầu”: “Họ đang cố gắng chống lại quan điểm về đại dịch này của một số chính trị gia Mỹ và cố gắng giành quyền kiểm soát câu chuyện trước khi nó vượt khỏi tầm kiểm soát.”
Phải đối mặt với những cáo buộc gần đây về việc giảm số lượng nhiễm coronavirus của mình, Trung Quốc từ lâu đã phàn nàn về truyền thông phương Tây và gần đây đã trục xuất nhiều nhà báo phương Tây. Trong những năm gần đây, họ đã đầu tư một khoản tiền khổng lồ vào cơ sở hạ tầng tin tức bằng tiếng Anh để truyền bá hình ảnh của mình trên khắp thế giới.
Đi đầu cho chiến dịch này là kênh tin tức 24 giờ tiếng Anh CGTN do nhà nước sở hữu, gần đây đã bắt đầu phát sóng từ một cơ sở mới ở phía tây London với một tuyên bố “Loan báo tin tức từ cách nhìn của Trung Quốc.”
Mặc dù CGTN đang phải đối mặt với các cuộc điều tra đang được tiến hành của cơ quan quản lý truyền thông Ofcom[2] về sự tính không thiên vị và các vấn đề khác xung quanh tự do báo chí, nhưng sự chỉ trích các chính phủ phương Tây của nó ít công khai hơn so với các mạng lưới tin tức khác do nhà nước hậu thuẫn, như Nga Ngày nay hay Press TV của Iran.
Thay vào đó, trong tuần vừa qua, kênh này đã phát đi một tổng hợp những chuyện cá nhân đầy cảm hứng về các bác sĩ Trung Quốc cứu người bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng trong đại dịch coronavirus, các video về viện trợ của Trung Quốc đến các quốc gia châu Âu và châu Phi, và cảnh quay về nền kinh tế Trung Quốc đã hồi phục từ cách ly - cùng với những cảnh quay khác thường hơn, chẳng hạn như một bộ phim về một người đàn ông người Ethiopia tin rằng anh ta có thể ngăn chặn sự lây nhiễm bằng cách đưa tỏi lên mũi.
Vào chiều thứ Năm, nó đã phát sóng một loạt các cuộc phỏng vấn với các nhà ngoại giao và nhân viên y tế Trung Quốc trên khắp châu Âu, với một người dẫn chương trình giới thiệu các cuộc phỏng vấn về các kinh nghiệm mà Trung Quốc chiến đấu với Covid-19 đang chứng tỏ sự hữu ích đối với các quốc gia khác đang cố gắng ngăn chặn khủng hoảng.
Họ cũng đã phỏng vấn Đại sứ Trung Quốc tại Hà Lan, người chỉ trích các phương tiện truyền thông phương Tây về việc họ đưa tin về viện trợ coronavirus: “Có phải họ thực sự muốn Trung Quốc chung sức không? Tôi tin rằng dư luận ở phương tây đánh giá cao Trung Quốc và sự giúp đỡ của Trung Quốc.” Lijian Zhao, một nhà ngoại giao trẻ tuổi người Trung Quốc, người được ví như Donald Trump vì tính cách dân tộc chủ nghĩa quá khích và hung hăng, cũng đã lan truyền các liên kết đến các trang web lý thuyết âm mưu cho thấy virus có thể được tạo ra bởi Hoa Kỳ.
Hình ảnh từ tài khoản Facebook của Xinghua UK ngày 28/3. Nguồn Fb. |
Zhao nằm trong nhóm những người được gọi là nhà ngoại giao “chiến binh Sói” và các cơ quan truyền thông nhà nước, được đặt tên theo một bộ phim yêu nước từ năm 2015, đã thẳng thắn hơn, nhất là với vai trò Bảo vệ Trung Quốc trong sự bùng phát (của đại dịch). Trong năm qua, nhiều nhà ngoại giao Trung Quốc[3] cũng như bộ ngoại giao đã tham gia Twitter, đăng bài bằng tiếng Anh và quảng bá quan điểm của Trung Quốc về các vấn đề vi phạm nhân quyền ở Tân Cương đến cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Các nhà nghiên cứu về an ninh mạng Recorded Future cho biết họ đã nhận thấy sự thay đổi rõ rệt về giọng điệu trên các tài khoản truyền thông xã hội do Trung Quốc điều hành vào giữa tháng 2, tìm cách biến câu chuyện từ “Trung Quốc là nơi phát nguồn của Đại dịch thành Trung Quốc như là một thủ lĩnh toàn cầu trong việc chống dịch."
Theo cách nhìn đó, hàng chục bài báo từ Nhân dân Nhật báo do nhà nước kiểm soát đã xuất hiện trên trang web Daily Telegraph theo một thỏa thuận tài trợ, với các tiêu đề như “Vì sao một số nỗ lực anh hùng trong khuôn của Trung Quốc để ngăn chặn coronavirus là vô nhân đạo?" Một số trong số này đã bị xóa khỏi trang web của tờ báo Anh trong những ngày gần đây, theo BuzzFeed News.
Không biết liệu khán giả phương Tây có bị ảnh hưởng bởi các thông tin của Trung Quốc hay không. Số liệu xem CGTN không được ghi lại công khai nhưng không giống như Russia Today, nó không có sẵn trên dịch vụ phát Freeview chính, trong khi khán giả trực tuyến cho trang Facebook UK của Tân Hoa Xã thu hút rất ít tương tác.
Giáo sư Kerry Brown cho biết các chiến dịch tiếng Anh hiện tại của các phương tiện truyền thông do nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn vẫn còn quá bảo thủ so với các nỗ lực tuyên truyền “tinh vi” và hiệu quả hơn của các quốc gia như Nga.
Pháp cũng hoảng hốt trước những nỗ lực của Trung Quốc trong việc sử dụng sự bùng phát coronavirus để thể hiện sự vượt trội của hệ thống chính trị của họ. Trong một lưu ý nội bộ, CAPS, một thinktank của bộ ngoại giao nước này, cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ kiểm soát toàn cầu hóa và điều khiển toàn cầu trong tương lai sau sự bùng phát của coronavirus, trừ khi các quốc gia dân chủ đưa ra một giải pháp tốt hơn so với các giải pháp gán ghép khi khủng hoảng chấm dứt. Bản lưu ý có đoạn viết: “Ngay cả khi Trung Quốc không thể tuyên bố quyền lãnh đạo giống như Mỹ đã đưa ra vài năm trước đây, Trung Quốc đã chiếm lĩnh lĩnh vực này bằng cách biến mình thành thiết yếu, thậm chí là trung tâm”.
Trung Quốc đã bán rất nhiều thiết bị y tế cho nước ngoài trong thời gian qua, song sản phẩm của họ đã bị nhiều nước tố cáo là không đảm bảo chất lượng như thỏa thuận. Ít nhất cho đến nay đã có Ý, Tây Ban Nha, Hà Lan, Czec, Philippines, Croatia, Thổ Nhĩ Kỳ và mới nhất là Phần Lan đã lên tiếng về việc này. Một lô hàng với 2 triệu khẩu trang và 250 000 mặt nạ phòng độc được mua từ Trung Quốc đến Phần Lan hôm 7/4 đã không đúng như hợp đồng mua bán và không dùng được trong bệnh viện của Phần Lan. Điều đáng nói thêm là trước đó, Trung Quốc đã ngỏ ý muốn giúp đỡ phía Phần Lan và Estonia ngăn chặn dịch bệnh covid-19 ở hai nước này. Sự việc đã và đang được cơ quan chức năng Phần Lan tiếp tục điều tra làm rõ.
Lê Lam (Theo The Guardian & Yle)
[1] https://www.facebook.com/XinhuaUK/posts/1594877697326136?__tn__=-R
[2] https://www.theguardian.com/media/2019/sep/23/ofcom-investigates-cgtn-over-coverage-of-hong-kong-protests-china
[3] https://www.theguardian.com/world/2019/jul/17/truth-hurts-chinas-envoys-experiment-with-trump-style-twitter-diplomacy