Tinh giản nội dung chương trình phổ thông: Thuận tiện, phù hợp với việc tổ chức dạy và học
Nhằm ứng phó với tình hình dịch COVID -19 diễn biến phức tạp, vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành hai hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học học kỳ II năm học 2019-2020, đối với cấp Tiểu học, Trung học cơ sở, Trung học phổ thông.
Theo đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tinh giản một số nội dung trong các môn học nhằm giúp các trường hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông theo kế hoạch năm học đã điều chỉnh. Việc tinh giản đảm bảo tính lôgic của mạch kiến thức và tính thống nhất giữa các khối lớp trong cùng môn học, các môn học trong cùng khối lớp và cấp học; tạo thuận lợi cho việc tổ chức dạy học tại các cơ sở giáo dục theo hướng mở, linh hoạt; đồng thời, giúp học sinh nắm rõ các mảng kiến thức trọng tâm, sẵn sàng bước vào các kỳ thi sắp tới.
Ảnh minh họa |
Ưu tiên thời gian tối đa dạy các môn học bắt buộc
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho biết: Các tiểu ban rà soát, tinh giản nội dung dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông gồm các chuyên gia đến từ các trường Đại học sư phạm; tác giả sách giáo khoa, chương trình hiện hành; giáo viên trực tiếp dạy học ở các cấp học. Căn cứ từ chương trình, xem xét trong sách giáo khoa, các tiểu ban đưa ra nội dung trong sách giáo khoa đang ở mức độ vận dụng cao để có thể tinh giản, bảo đảm tiết kiệm thời gian, hoàn thành chương trình trong giai đoạn còn lại của năm học.
Các tiểu ban cũng rà soát để tích hợp các tiết học, bài học trong sách giáo khoa thành các bài học theo chủ đề và hướng dẫn địa phương, nhà trường thực hiện dạy học các nội dung này, bảo đảm được nội dung kiến thức nhưng tiết kiệm thời gian thực hiện và thuận lợi hơn trong thiết kế bài học để dạy học qua internet và trên truyền hình. Khi tổ chức dạy học như vậy, đòi hỏi học sinh được hướng dẫn tự học, tự nghiên cứu trên sách giáo khoa nhiều hơn.
Đồng thời, các nội dung giao thoa giữa môn học này với môn học khác cũng được rà soát để chỉ dạy nội dung này ở một môn chiếm ưu thế, bổ sung thêm những yêu cầu của môn còn lại, như vậy cũng tiết kiệm được thời gian để tổ chức dạy học.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành, những nội dung kiến thức “không dạy”, “không làm”, “không thực hiện”, được đề cập trong hướng dẫn là những nội dung thực hành, thí nghiệm mà học sinh không có điều kiện đến trường thực hiện. Những nội dung bài học mang tính luyện tập nâng cao mà kỹ năng của các bài đó có thể hình thành ở các bài học khác; những nội dung mang tính mở rộng, vận dụng vào thực tiễn… cũng được hướng dẫn “không dạy” hoặc “không thực hiện” trong học kỳ II năm học này. Trong đó, có tính toán đến việc học sinh vẫn còn cơ hội để học và trải nghiệm ở những bài học và cấp học sau. Bởi chương trình các môn học hiện hành được thiết kế theo cấu trúc đồng tâm nâng cao dần (xoáy ốc) nên nhiều chủ đề, nội dung kiến thức được lặp lại ở mức độ cao hơn.
Căn cứ hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành lưu ý: Các Sở Giáo dục và Đào tạo điều chỉnh kế hoạch dạy học trong học kì II năm học 2019-2020, bảo đảm hoàn thành chương trình cấp Trung học cơ sở, Trung học phổ thông phù hợp với tình hình thực tế tại các cơ sở giáo dục.
Các cơ sở giáo dục ưu tiên thời gian tối đa để tổ chức dạy các môn học bắt buộc theo chương trình và tổ chức dạy các môn tự chọn một cách phù hợp. Trong điều kiện học sinh vẫn tiếp tục nghỉ học, căn cứ hướng dẫn của Bộ, các cơ sở giáo dục đẩy mạnh dạy học từ xa qua internet, trên truyền hình các nội dung chương trình của học kỳ II. Các bài giảng để dạy qua internet, trên truyền hình phải căn cứ vào hướng dẫn tinh giản này để xây dựng.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học cũng nhấn mạnh: Giáo viên khi dạy học chương trình của học kỳ II năm học 2019-2020, không kiểm tra, đánh giá đối với những nội dung kiến thức đã tinh giản và các nội dung mà hướng điều chỉnh của Bộ yêu cầu “không dạy, không làm, không thực hiện; khuyến khích học sinh tự học”.
Mục tiêu tinh giản chương trình là để đảm bảo đủ thời gian dạy học trong tình hình rất khó khăn của năm nay nên chỉ thực hiện cho chương trình học kỳ II của năm học này. Sang năm học tới, Bộ sẽ có hướng dẫn để các trường khi xây dựng kế hoạch dạy học có thể tiếp tục củng cố, bổ sung những phần kiến thức cần thiết nhưng buộc phải tinh giản của năm học này.
Căn cứ hướng dẫn điều chỉnh chương trình từng môn học của cấp Trung học phổ thông, hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đang xây dựng đề tham khảo của kỳ thi Trung học phổ thông quốc gia 2020 để sớm công bố cho học sinh lớp 12, giúp các trường tổ chức dạy học, ôn thi cho học sinh. Tinh thần là đề thi tham khảo và đề thi chính thức đều phải bám sát vào nội dung chương trình giáo dục đã được tinh giản. Việc đánh giá kết quả học tập, thi cuối năm, thi vào lớp 10 tại các địa phương cũng phải căn cứ vào chương trình giáo dục đã được tinh giản.
Khung kiến thức không thay đổi
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Ngọc Thống, Trưởng tiểu ban rà soát tinh giản nội dung chương trình môn Ngữ văn chia sẻ: Lý do chính của việc tinh giản chương trình lần này là do quỹ thời gian học kì II eo hẹp, vì thế cần giảm nhẹ chương trình, bớt các nội dung không ảnh hướng lớn đến mục tiêu môn học là dạy cách đọc, đọc hiểu và cách viết, cách tạo lập văn bản. Bên cạnh đó, đây còn là dịp rà soát phát triển chương trình nên cần kết hợp xem xét, tinh giản những nội dung chưa hợp lí hoặc trùng lặp; những nội dung không tập trung cho phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Ngọc Thống cho biết thêm: Do chương trình hiện hành được thiết kế theo cấu trúc xoáy ốc nên nhiều đề tài, chủ đề, nội dung và hình thức thể loại, kiểu văn bản và hệ thống các kĩ năng (đọc và viết) được lặp lại khá nhiều. Vì thế việc giảm nhẹ, tinh giản một số nội dung gần nhau và các kĩ năng cơ bản không ảnh hưởng lớn đến yêu cầu của kết quả đầu ra và cũng không ảnh hưởng tới tính hệ thống của chương trình. Việc tinh giản, giảm nhẹ các nội dung dạy học của môn Ngữ văn là hoàn toàn phù hợp và xuất phát từ bối cảnh thực tiễn.
Thầy Hồng Trí Quang, giáo viên môn Toán – Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã điều chỉnh chương trình một cách hợp lí, mạnh dạn cắt bỏ một số phần kiến thức không thực sự cấp thiết, cắt bỏ một số phần luyện tập nâng cao. Trong tình hình học sinh nghỉ học thì việc điều chỉnh nội dung dạy và học là cần thiết. Việc giảm tải ở đây chủ yếu là giảm bớt thời gian làm việc trên lớp của thầy và trò, giảm bớt mức độ yêu cầu vận dụng kiến thức đó để luyện tập một số bài nâng cao. Theo tinh thần giảm tải, chúng ta có thể thấy khung kiến thức so với các năm học trước gần như không thay đổi, chỉ là mức độ yêu cầu thấp hơn.
Nhìn chung, theo đánh giá của nhiều giáo viên, việc điều chỉnh, tinh giản chương trình lần này của Bộ là hợp lí, phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện tại của toàn ngành. Nếu không cắt giảm một phần nội dung chương trình thì năm học này khó có thể hoàn thành vào 15/7/2020.
Việc cắt giảm chương trình tạo điều kiện cho học sinh hoàn thành tốt hơn nội dung học tập theo khung năm học, đồng thời thuận tiện cho giáo viên khi giảng dạy, có thể tích hợp nội dung giữa các tiết học. Một số nội dung trong chương trình có sự trùng lặp nên việc cắt giảm cũng không ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức của học sinh, giảm áp lực khi học sinh trở lại trường học.
Tuy nhiên, các giáo viên cũng lưu ý, trong thời điểm này, việc dạy học chủ yếu thông qua internet và trên truyền hình nên cũng có những khó khăn, bản thân mỗi học sinh cần có ý thức tự giác, hình thành kỹ năng chủ động trong học tập. Các em cần duy trì thái độ và ý thức học tập nghiêm túc, đều đặn để có thể đáp ứng được mục tiêu đầu ra của môn học cũng như các yêu cầu của thầy cô.
PV