Vụ việc có nhiều người theo dõi
Đồng Hỷ (Thái Nguyên) Cần giải quyết tranh chấp đền Đá Thiên một cách minh bạch hợp lý và hợp tình
Chúng tôi về Thị trấn Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên vào một buổi chiều cuối tháng 3, một vùng đất bao nhiêu năm nay rầm rộ khai thác mỏ, nắng thì bụi mù trời, mưa thì lầy như ruộng. Cảm giác đầu tiên là ngột ngạt. Môi trường, có lẽ nên là mối quan tâm lớn nhất của cấp ủy, chính quyền nơi đây, nếu như thật sự lo cho dân. Các đơn vị khai khoáng từ nhà nước, tư nhân hay cổ phần đều phải có trách nhiệm với địa phương trong vấn đề này.
Cổng phụ Linh từ Đá Thiên |
Tuy nhiên, chuyến đi này chúng tôi chưa có ý định đề cập sâu vấn đề môi trường mà chỉ tập trung tìm hiểu theo đơn thư của người dân về việc tranh chấp ngôi đền Đá Thiên. Tôi vẫn hình dung ngôi đền phải ở một vị trí đắc địa trong thị trấn hóa ra không phải, nó ở xó rừng cách trung tâm đến 3 km.
Theo đơn gửi cho báo, gia đình bà Hoàng Thị Lý khẳng định khu đất có đền Đá Thiên (Thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên) là nơi sinh sống và thờ tự của gia đình bà từ năm 1967. Ngôi mộ tương truyền là mộ ông Hoàng Bảy nằm trong khu đất do gia đình bà khai phá, được bà nhiều lần sửa sang xây dựng mới khang trang như ngày nay. Trong khi đó, chính quyền địa phương lại xác định khu vực này là đất công, không phải của gia đình bà Hoàng Thị Lý vì chính quyền chưa cấp sổ đỏ cho bà, và ngôi đền là của cộng đồng.
Mang danh thị trấn nhưng nơi đây vẫn là vùng sâu, vùng xa |
Vậy, khu đất có ngôi đền là của ai? Ngôi đền do ai xây dựng nên?
Về nguồn gốc mảnh đất, cần phải khẳng định ngay rằng thuộc quyền sở hữu của bà Hoàng Thị Lý. Gia đình bà đến khai phá, sinh sống ổn định tại đây từ khi nó còn là bìa rừng hoang vu, ruộng lầy đầy cỏ lác, không chỉ từ cái thời đạn bom mù trời mà cả bây giờ, nơi đây vẫn là vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc ít người. Người dân ở đây cũng kể lại rằng: "Năm 1967 bà Lý về đây khai phá đất rừng, dựng lán để ở trên đồi Đá Thiên và cấy trồng trên những mảnh ruộng hoang dưới chân đồi”.
Về nguồn gốc ngôi đền, cũng phải khẳng định ngay rằng, đền Đá Thiên là do bà Hoàng Thị Lý lập nên và trông coi. Ngôi đền được bà và gia đình xây dựng từ khi mới chỉ là một nấm đất với một bát nhang ít người hương khói. Lần thứ nhất bà Hoàng Thị Lý xây bằng gạch non. Lần thứ hai cũng bằng gạch non nhưng to hơn. Rồi lần thứ ba, thứ tư, cứ thế, bằng công sức và tiền của của gia đình rồi mãi sau này mới có thêm tiền của đóng góp của khách thập phương, bà cùng gia đình đã tôn tạo, từng bước nâng cấp để có ngôi đền như ngày nay.
Các thành viên gia đình bà Hoàng Thị Lý luôn cảm thấy bất an |
Người dân nơi đây cũng khẳng định rằng, “bà Lý về đây làm ruộng sát khu đồi Đá Thiên, tại đây có một cây hương trên đỉnh đồi và một ngôi mộ dưới chân đồi không ai chăm sóc. Là người tín ngưỡng nên bà Lý thường xuyên nhang khói, khai phá ngọn đồi và làm lán để ở. Từ công sức và tiền của của gia đình bà đã xây mộ, cải tạo dần dần và xây thêm một ngôi nhà cấp 4, rồi sau này có thêm đóng góp của khách thập phương bà xây thêm gian thờ chính, "Động Sơn Trang" và một số công trình phụ khác. Vì thế mới có được ngôi đền Đá Thiên như bây giờ”. Gọi là khang trang nhưng nếu quan sát kỹ sẽ thấy nhiều hạng mục công trình còn đang dở dang.
Vì vậy, chính quyền nói khu đất có ngôi đền gia đình bà Hoàng Thị Lý đang sinh sống là đất công không có căn cứ thuyết phục. Đây là cách nói cả vú lấp miệng em. Nếu chính quyền vin vào chuyện chưa có sổ đỏ để bảo rằng đó là đất công lại càng không đúng, là trái luật. Bởi việc cấp sổ đỏ là trách nhiệm của chính quyền, người dân khai phá đất hoang và sống ổn định từ năm 1967, mọi thủ tục đầy đủ, không có tranh chấp, tại sao các ông không cấp? Việc cấp sổ đỏ chính quyền nên tôn trọng lịch sử và luật đất đai.
Đây là hòm công đức mà UBND thị trấn Trại Cau lập ra tại cổng đền |
Và chính quyền nói ngôi đền là của cộng đồng, chính quyền xã lập chốt thu tiền công đức của khách thập phương ngay cổng đền. Xin hỏi: Tại sao đến tận bây giờ các vị mới đòi cho cộng đồng? Tại sao không đòi và chung tay xây dựng từ khi mới là một nấm đất giữa rừng? Tại sao sự việc chưa giải quyết xong chính quyền xã đã vội lập chốt chỉ để thu tiền? rồi đưa người đến đòi phá cổng? Những hành động này khiến cho mọi lập luận của chính quyền không còn có sức thuyết phục. Có dư luận trong dân rằng, các ông ấy muốn thu tiền để chia chác. Sự thực có thể không phải vậy nhưng những việc đã diễn ra rất dễ khiến người ta nghĩ đến mục đích của những việc làm này không phải vì cộng đồng.
Còn có dư luận rằng, nếu không có ai đến thăm đền, không có ai cung tiến, không có ai công đức chắc chính quyền không quan tâm, chỉ đến bây giờ khi Linh từ Đá Thiên được đồn là nơi thờ cúng một danh nhân huyền thoại được tôn là nơi thờ tự ông Hoàng Bảy thu hút khách tứ xứ thì mới thành «mối quan tâm» của chính quyền sở tại.
Chưa có sự thỏa thuận rõ ràng đã đưa lực lượng chức năng đến đòi phá khóa cổng là sao? |
Tại buổi đối thoại với lãnh đạo Huyện Đồng Hỷ, Luật sư Hoàng Kim Chung, đại diện gia đình bà Hoàng Thị Lý, đã bác bỏ ý kiến cho rằng khu vực đền Đá Thiên là đất công, thuộc sở hữu của cộng đồng dân cư. Luật sư Chung cho rằng, cần làm rõ nội dung này và khẳng định đất đền là thuộc sở hữu của gia đình bà Lý. Theo đó, anh Trần Văn Cường (con rể bà Lý) trình bày nguồn gốc mảnh đất, từ năm 1967 gia đình bà Lý canh tác trên thửa đất này và khai phá nhiều vùng đất khác, mảnh đất có đền Đá Thiên không tranh chấp với bất kỳ ai. Và nhiều người khác cũng khẳng định tại buổi đối thoại rằng mảnh đất do bà Hoàng Thị Lý và gia đình khai phá, ngôi đền cũng do bà Lý và gia đình xây dựng.
Ngược lại với ý kiến luật sư và gia đình bà Lý, ông Hoàng Văn Hòa, Ông Lường Văn Thái, ông Vũ Đình Quang, Bà Hoàng Thị May, bà Huyền nói đây là cơ sở tín ngưỡng của cộng đồng, có từ những năm 40, 50. Vậy xin hỏi, các ông các bà ở đây lâu đã đóng góp bao nhiêu tiền của, công sức xây dựng nên ngôi đền như bây giờ? Bà Huyền là người được thuê xây cổng Tam quan hay là người bỏ tiền xây cổng?
Và đây có phải là mục tiêu? |
Sau phần tranh luận chưa ngã ngũ, ông Ngô Xuân Hải - Bí thư huyện ủy Đồng Hỷ kết luận, không ai phủ nhận công trạng của bà Hoàng Thị Lý và gia đình trong việc chăm nom ngôi đền. Tuy nhiên, cơ sở tín ngưỡng này cần phải được đưa trở về đúng vị trí, quản lý đúng pháp luật.
Thế nào là đúng vị trí, thưa ông? Chính quyền có thể thu hồi đền bởi đây đã trở thành một địa chỉ tâm linh có thương hiệu, một nơi có thể tăng thêm thu nhập cho địa phương nhưng cách làm phải công minh, công bằng, không thể dùng hệ thống chính trị để o ép người dân dưới chiêu bài đất công, không có sổ đỏ, xây dựng trái phép… Đó là chúng ta đang lạm quyền.
“Đây là đất công và thuộc quyền quản lý của địa phương, đền Đá Thiên là cở sở tín ngưỡng của cộng động do Ban quản lý chịu trách nhiệm. Chính quyền địa phương cùng gia đình tổ chức cuộc họp để đi đến thống nhất, hợp tình hợp lý và không được phủ nhận công sức của gia đình bà Lý, nếu không thống nhất được sẽ thanh tra toàn diện". Lại một kiểu hù dọa dân đã lỗi thời. Chúng tôi nghĩ, không có một người dân nào cố chấp đến mức chống lại chính quyền, vấn đề là minh bạch, công bằng trong đó có cả lợi ích.
Để nơi đây trở thành một địa chỉ tâm linh đúng nghĩa rất cần sự đồng thuận cao |
Mặc dù chưa thống nhất được với chủ nhân thực sự của ngôi đền, UBND thị trấn Trại Cau đã vội vã ra quyết định thành lập cái gọi là Ban Quản lý, thực chất là một nhóm lợi ích xông vào đặt hòm công đức, ghi sổ thu tiền. Đây là cách làm vừa vội vã, vừa khinh dân, vi phạm không chỉ chính sách tôn giáo và chính sách dân tộc. Bà Lý là người dân tộc, lãnh đạo thị trấn Trại Cau đã vận động, thuyết phục, phân tích lợi hại của việc giao đền cho chính quyền quản lý?
Nghiêm trọng hơn, từ sáng sớm ngày 07/01/2019, ông Vũ Đăng Khoa, Chủ tịch UBND thị trấn Trại Cau, nhân danh “Trưởng Ban quản lý đền Đá Thiên” và Đỗ Khắc Thân, Giám đốc Công ty Thiên Phúc “Phó ban” đã ngang nhiên trực tiếp chỉ huy một nhóm người tự ý đặt bàn ghi công đức, treo bảng nội quy, biển hiệu Ban Quản lý của UBND thị trấn tại cửa đền. Tiếp diễn trong hai ngày 08 và 09/01/2019 (tức là ngày 14, 15 tháng chạp) ông Khoa đã cho đặt một két sắt khổng lồ kịp thời thu tiền công đức của nhiều du khách cung tiến, mặc cho sự phản đối quyết liệt của gia đình bà Lý.
Đáp án dành cho lãnh đạo huyện Đồng Hỷ và Thị trấn Trại Cau trước thềm đại hội đảng các cấp |
Và cái Ban Quản lý này luôn có người túc trực thu tiền công đức dưới danh nghĩa UBND thị trấn, số tiền thu được sẽ phân chia ra sao? Có hợp pháp không? Nếu thanh tra, cũng cần làm rõ những vấn đề này cả văn bản pháp quy lẫn chức năng, nhiệm vụ. Cả việc ai đã cho phép biến ruộng trồng lúa thành các lều lán kinh doanh... Đây là việc liên quan đến tự do tín ngưỡng và quyền công dân nếu giải quyết không tốt rất dễ gây mâu thuẫn trong chính cộng đồng dân cư nơi đây. Và việc này cần được giải quyết minh bạch đúng pháp luật, hợp, tình hợp lý, hợp lòng dân, tránh để chuyện nhỏ trở thành chuyện lớn.
Tại sao có Công ty Thiên Phúc và ông Phó Ban quản lý đền ở đây? Chúng tôi sẽ đề cập trong một bài viết khác.
Nhóm PV