Kỷ niệm 75 năm thành lập QĐNDVN và 30 năm ngày Hội quốc phòng toàn dân 22/12
Phạm Xuân Ẩn - con người của huyền thoại (kỳ IV)
Như bao thanh niên Việt Nam yêu nước khác, chàng trai 18 tuổi Phạm Xuân Ẩn háo hức tham gia tổ chức Thanh niên Tiền Phong do Phạm Ngọc Thạch một trí thức lớn ở Nam bộ tổ chức.
Người anh hùng giữa đời thường |
Đối với chàng trai đã “Âu hóa” Phạm Xuân Ẩn đã hoà mình vào không khí không khí hừng hực của những ngày sục sôi toàn quốc kháng chiến. Trong những ngày nước sôi lửa bỏng đó, ông được chọn đi đào tạo ở một trường quân sự. Kết thúc khóa huấn luyện quân sự đầu tiên với loại xuất sắc, ông trở thành một chiến sĩ Vệ quốc đoàn tham gia đánh giặc ở bưng biền miền Tây Nam bộ.
Năm 1946 Phạm Xuân Ẩn được lệnh về Sài Gòn làm nhiệm vụ khác. Đó chính là bước đầu tiên của cuộc đời làm chiến sĩ tình báo. Với cương vị mới là nhân viên ở Sở quan thuế Sài Gòn, ông có thể nắm và kịp thời báo cáo cho cách mạng về tình hình vận chuyển hàng hóa, khí tài quân sự và quân đội viễn chinh do Pháp đưa từ mẫu quốc sang Việt Nam và từ Việt Nam về Pháp. Những báo cáo đầy đủ được gửi ra Bộ chỉ huy quân sự miền và những “món quà” ông nhận được là những trận công đồn, những trận đánh lớn tiêu diệt nhiều sinh lực địch, đốt phá, tịch thu nhiều vũ khí, trang bị của kẻ thù.
Năm 1952, ông nhận được thư của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch - nguyên là người đứng đầu Thanh niên Tiền Phong trước đây và bây giờ là ủy viên Ủy ban Hành chính kháng chiến Nam Bộ trực tiếp gọi ra chiến khu. Nhiệm vụ giao cho Phạm Xuân Ẩn là phải bằng mọi cách khai thác các mối quan hệ sẵn có để tiếp cận Bộ Tổng hành dinh quân đội Liên hiệp Pháp, nắm cho được các ý đồ chiến lược về chính trị, quân sự, an ninh, kinh tế của thực dân Pháp. Sau đó, ông Mười Hương (tức Trần Quốc Hương), người tổ chức đầu mối của Phạm Xuân Ẩn tiếp tục giao cho ông Ẩn nhiệm vụ mới, quan trọng: bám sát nhóm cố vấn Mỹ MAAG để nắm ý đồ của Mỹ.
Nhà báo tài ba lại là người được phỏng vấn nhiều nhất |
Năm 1957, ông được tổ chức, trực tiếp mà Mai Chí Thọ và Mười Hương giao nhiệm vụ sang Mỹ học báo chí và tìm hiểu văn hoá Mỹ chuẩn bị cho nhiệm vụ sau này. Trong hai năm học ở Mỹ, ông tập trung tất cả để học tập nghiệp vụ báo chí. Vốn là người có trí nhớ và nhanh nhẹn, ông tiếp thu kiến thức rất nhanh, được các thầy cô giáo quý mến. Ông đặt ra nhiệm vụ cho mình là phải mở rộng quan hệ nhằm chuẩn bị cho công tác sau này.
Có một câu chuyện trở thành bài học đầu đời khi làm nghề tình báo. Do học giỏi nên được cô giáo Mỹ dạy môn phóng sự điều tra chú ý. Cô thường hỏi đủ thứ chuyện, chẳng hạn như chuyện anh học tiếng Anh ở đâu, ai dạy mà nói và viết chuẩn xác như vậy. Cô còn hỏi mục đích học làm báo để làm gì?... Sau này mãn khóa học, đã tin cậy nhau rồi cô mới thổ lộ: Cô đã từng hoạt động tình báo ở Đức. Cô phát hiện ra cách sống của người thanh niên Phạm Xuân Ẩn gần giống những người cộng sản mà cô đã gặp ở Đông Đức, đó là chú tâm thực hiện mục đích, không chơi bời, nhậu nhẹt…
Ông trở thành điệp viên hoàn hảo trong giới nghiên cứu |
Rút kinh nghiệm sâu sắc về chi tiết này, năm 1959 khi về nước, trở thành ký giả, ông đã cố biến mình thành một tay chơi giao du rộng rãi với các sĩ quan cao cấp, các nhân viên tình báo, an ninh, quân đội… và cũng rất “sành điệu”. Là cà khắp các vũ trường, các nhà hàng sang trọng, thậm chí trong túi lúc nào cũng có vài tấm ảnh của các em vũ nữ ăn khách nhất lúc bấy giờ…
Từ đây Phạm Xuân Ẩn càng có điều kiện để quan hệ. Với vỏ bọc là phóng viên tuần báo Mỹ Times, và các hãng thông tấn khác, ông đã làm quen với các sĩ quan cao cấp, các nhân viên tình báo, an ninh quân đội, được xem là “người của CIA”. Phạm Xuân Ẩn nắm được nhiều nguồn tin quan trọng trong quân đội, cảnh sát, cơ quan tình báo của đối phương.
Trong cương vị là nhà báo, nhiều tin tức ông viết cho báo chí đã trở thành những bài “đinh” trên các trang báo. Có một chuyện xảy ra ông còn nhớ mãi: Khi tin “Thủ tướng Phan Huy Quát có thể bị thay thế” hay “đại sứ Noting sắp bị gọi về nước” của ông được loan tải trên báo chí thế giới, thì đích thân Tổng giám đốc cảnh sát quốc gia gọi ông lên gặp. Bị hăm dọa rồi mua chuộc đủ điều nhưng ông vẫn kiên quyết giữ kín nguồn tin. Mãi đến khi Phan Huy Quát thực sự và Noting bị loại ông mới hết bị làm khó dễ, nhưng “Tổng nha” lại cho người “để mắt” tới ông...
Tác giả tặng sách viết về ông |
Phạm Xuân Ẩn cùng với những tên tuổi khác như: Hoàng Minh Đạo, Vũ Ngọc Nhạ, Đặng Trần Đức (Ba Quốc), Lê Hữu Thúy, Vũ Hữu Ruật, Huỳnh Văn Trọng… đã trở thành “huyền thoại”, mãi mãi là niềm tự hào của ngành tình báo quân sự Việt Nam.
Các nhà báo Việt Nam cũng hãnh diện với người đồng nghiệp kính mến của mình, nhà báo bậc thầy Phạm Xuân Ẩn. Chiến tranh Việt Nam đã sản sinh ra những câu chuyện và những con người lạ kỳ. Nhưng chẳng có ai giống với nhà báo Phạm Xuân Ẩn. Cuộc đời bí mật làm điệp viên cho Hà Nội của ông chỉ được hé lộ sau khi chế độ Sài Gòn sụp đổ. Trong suốt thời gian trước đó, ông đơn giản chỉ được biết đến là một cộng tác viên tài giỏi cho mảng chiến tranh Việt Nam của tạp chí Time.
Vĩ thanh
Trải qua bốn phần năm thế kỷ phát triển và kế thừa tinh hoa văn hóa dân tộc, báo chí cách mạng Việt Nam đã đào tạo và bồi dưỡng nên đội ngũ hùng hậu những người làm báo chuyên và không chuyên có bản lĩnh chính trị, có trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp, trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, tự nguyện đặt mình dưới sự lãnh đạo của đảng.
Phạm Xuân Ẩn là một trong những nhà báo hàng đầu Việt Nam. Cuộc đời Phạm Xuân Ẩn chỉ biết hết mình phục vụ cho báo chí, tình báo, phục vụ lợi ích nước nhà. Dù ông rất lặng lẽ, rất “ẩn” như chính tên mình, nhưng với những gì ông đã cống hiến, mọi người sẽ không bao giờ quên. Chắc chắn sử sách sẽ còn nhắc nhiều tới ông - một câu chuyện cổ tích của thời đại.
Với những chiến công thầm lặng và đầy hiệu quả, ông đã được tặng thưởng: Huân chương Độc Lập hạng nhì; Huân chương Quân công hạng ba; Huân chương Chiến thắng hạng ba; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng nhất; Huân chương Chiến công (2 hạng nhất, 2 hạng nhì, 1 hạng ba); Huân chương Chiến sĩ Vẻ vang hạng nhất, nhì, ba; Huy chương Quốc kỳ quyết thắng; Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng.
Còn ông lặng lẽ sống và lặng lẽ rời cõi trần trong niềm tiếc thương của đồng bào, đồng chí |
Ngày 15/1/1976, Trung tá Trần Văn Trung (tức Phạm Xuân Ẩn) cán bộ tình báo thuộc Bộ Tham mưu Miền được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang”. Lúc này nhiều người mới chính thức biết ông là một tình báo viên thời chiến.
Năm 1990, Đại tá Phạm Xuân Ẩn được thăng cấp Thiếu tướng. Lúc 11h20 ngày 20/9/2006, thiếu tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn đã qua đời tại Quân y viện 175, TP. Hồ Chí Minh sau một thời gian lâm trọng bệnh, hưởng thọ 80 tuổi. Tang lễ được tổ chức vào ngày 23/9/2006 tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng phía Nam. Có hơn 300 đoàn khách trong nước và quốc tế đã đến viếng ông.
Giáo sư đại học, Nhà văn L.Berman khi viết về “điệp viên hoàn hảo” đã thổ lộ; “Điều làm tôi khao khát viết về ông Ẩn không chỉ là cuộc đời” “không thể tin được” của ông ấy với hai vai: nhà báo, nhà tình báo hoàn hảo như nhau, mà cái tôi quan tâm hơn cái tôi “nhìn” ra ở ông ấy là tính nhân bản vô cùng tận cuả con người này trong khi thực hiện cả hai vai ấy”. Có lẽ nhận xét này của nhà văn ở phiá bên kia chiến tuyến hay hơn cả khi khi kết lại bài viết về huyền thoại Phạm Xuân Ẩn./.
Lô Giang