Cần Thơ nâng cao hiệu quả phòng, chống HIV/AIDS
"Cần Thơ huy động sức mạnh cộng đồng, hướng tới nâng cao hiệu quả phòng, chống HIV/AIDS" là chủ đề chung cho các chiến dịch phòng, chống AIDS trên địa bàn thành phố Cần Thơ trong giai đoạn 2020-2025, dựa theo Chương trình phối hợp toàn cầu về HIV/AIDS do Liên hợp quốc phát động.
Để thực hiện mục tiêu này, từ năm 2020, ngành y tế thành phố Cần Thơ chủ trương triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ từ dự phòng, chăm sóc và điều trị trên địa bàn, ứng phó với đại dịch AIDS trong thời gian tới.
Theo báo cáo của Trung tâm phòng chống HIV/AIDS thành phố, số ca nhiễm HIV được phát hiện từ năm 2015 đến nay liên tục tăng: năm 2015 ghi nhận 130 ca, năm 2018 tăng đến 182 ca, đến tháng 10 năm 2019 ghi nhận 256 ca; như vậy, trong vòng 5 năm số ca nhiễm trên địa bàn thành phố đã tăng gần gấp đôi. Tính đến cuối năm 2019, tổng số người bị nhiễm HIV qua xét nghiệm phát hiện được trên địa bàn thành phố là 4.394 người; trong đó, số người nhiễm đang được quản lý là 3.483 người, chiếm 79,3% tổng số ca nhiễm. Còn lại hơn 900 trường hợp người nhiễm HIV chưa xác định được nhân thân do tên hoặc địa chỉ thực tế không đúng với khai báo tại các trung tâm xét nghiệm.
Tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện. Ảnh minh họa |
Phó Giám đốc Sở Y tế thành phố Cần Thơ Huỳnh Văn Nhanh cho biết, trong thời gian qua, ngành y tế thành phố Cần Thơ đã rất nỗ lực thực hiện giám sát dịch HIV/AIDS và can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV thông qua các hoạt động như tư vấn xét nghiệm, thực hiện chương trình bơm kim tiêm sạch đã duy trì được 51 điểm cung cấp bơm kim tiêm; có 522 khách sạn, nhà nghỉ, nhà trọ, có bao cao su cung cấp cho khách hàng. Đặc biệt, chương trình điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone đã có 542 người đang được điều trị tại 5 cơ sở. Đồng thời, đẩy mạnh công tác điều trị HIV/AIDS, đến nay toàn thành phố có 2.133 bệnh nhân đang được điều trị thuốc kháng vi rút ARV.
Tuy nhiên, mặc dù số người nhiễm HIV chuyển sang AIDS và số người tử vong do HIV/AIDS đều giảm so với cùng kỳ năm 2018, nhưng tổng số ca nhiễm lại tăng lên rất nhiều. Đặc biệt, xuất hiện tình trạng trẻ hoá các ca mắc HIV khi tính riêng trong năm 2019, số người nhiễm HIV mới phát hiện có đến gần 45% thuộc nhóm từ 16 – 25 tuổi, cao hơn 5% so với cùng kỳ.
Lý giải cho tình trạng này, ông Huỳnh Văn Nhanh cho biết, nguyên nhân chính là do tình hình hoạt động mại dâm trên địa bàn thành phố có nhiều diễn biến phức tạp khó lường. Trên thực tế, nguyên nhân lây nhiễm HIV chính tại Cần Thơ là do quan hệ tình dục không an toàn, chiếm đến 90% số ca nhiễm. Đối tượng tham gia vào hoạt động mua bán dâm rất đa dạng, thuộc nhiều thành phần xã hội; các đường dây mại dâm ngày càng xuất hiện nhiều hình thức mua bán dâm tinh vi như giao dịch bằng điện thoại di động, giao dịch qua mạng xã hội... khiến cơ quan chức năng khó xử lý. Đáng báo động nhất là số lượng người trẻ ở độ tuổi từ 19 – 25 tham gia mua dâm, bán dâm ngày càng tăng.
Một nguyên nhân khác, theo ông Huỳnh Văn Nhanh, là nhiều người nhiễm HIV do sợ bị kỳ thị nên không dám công khai danh tính, nhất là những người trẻ tuổi. Mặc dù có thể lấy thuốc tại trạm y tế phường, xã rất thuận lợi nhưng người nhiễm vì không muốn để lộ thông tin và tránh những người xung quanh biết được bệnh tình nên đã tự đăng ký nhận thuốc ARV ở bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến quận, thậm chí là đến địa phương khác để điều trị. Nhưng do nhận thức về bệnh chưa rõ ràng, cộng thêm hạn chế về tài chính nên hầu hết người nhiễm không thể hoàn tất tiến trình điều trị. Một số đối tượng do xấu hổ, bi quan, chán nản đã bỏ nhà đi, không xác định được tung tích, vô hình trung làm tăng nguy cơ phát tán HIV, không chỉ trên địa bàn thành phố Cần Thơ mà cả các tỉnh lân cận.
Để giải quyết triệt để thực trạng trên, thành phố Cần Thơ quyết tâm đặt ra kế hoạch dài hạn trong việc triển khai các mô hình dự phòng lây nhiễm HIV trong thời gian tới. Trong đó, chú trọng thành lập các trung tâm, câu lạc bộ sinh hoạt dành riêng cho các đối tượng mại dâm, đối tượng nghiện ma túy tại địa phương đến sinh hoạt để được cung cấp kiến thức về dự phòng lây nhiễm HIV; điều trị, tư vấn xét nghiệm tự nguyện; cung cấp miễn phí bao cao su và bơm kim tiêm. Từ đó, giúp giảm thiểu tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm nguy cơ cao.
Theo Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS thành phố Cần Thơ Huỳnh Minh Trúc, bên cạnh hình thức tuyên truyền quy mô cộng đồng, các đồng đẳng viên, cộng tác viên các trung tâm, tổ chức phòng chống HIV/AIDS của thành phố cũng sẽ thực hiện tiếp cận cá nhân, đặc biệt là người trẻ theo hình thức vãng gia. Qua đó, trực tiếp tuyên truyền, giới thiệu các dịch vụ dự phòng, chăm sóc, điều trị để từng thành viên trong mỗi gia đình tự trang bị cho mình kiến thức dự phòng lây nhiễm; động viên người có hành vi nguy cơ tư vấn xét nghiệm tự nguyện; tham gia điều trị ARV nếu nhiễm HIV.
Trong công tác điều trị, ông Huỳnh Minh Trúc cho biết, thành phố đẩy mạnh việc tiếp cận điều trị dứt nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone kết hợp với châm cứu cổ truyền; tăng cường phát hiện sớm và điều trị ARV cho người nhiễm HIV, hướng đến mục tiêu 90-90-90 (90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng vi rút; 90% người nhiễm HIV đã được điều trị bằng thuốc kháng vi rút kiểm soát được số lượng vi rút ở mức thấp); mở rộng và tăng tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế của người nhiễm HIV/AIDS.
Trong công tác can thiệp giảm tác hại lây nhiễm HIV, thành phố thực hiện giám sát việc đặt bao cao su tại các khách sạn, nhà nghỉ, nhà trọ; phân phát bao cao su miễn phí cho các đối tượng nguy cơ cao; tiếp tục thực hiện tiếp thị xã hội bao cao su thông qua mạng lưới nhân viên tiếp cận cộng đồng và cộng tác viên phòng, chống HIV/AIDS tại phường, xã. Đặc biệt, trong thời điểm Cần Thơ đang phát triển du lịch miệt vườn có nhiều yếu tố nước ngoài, thành phố sẽ chú trọng hơn trong công tác theo dõi đánh giá tình hình để phòng ngừa các vấn đề liên quan đến ma túy, mại dâm.
Về mục tiêu chấm dứt kỳ thị phân biệt đối xử, ông Huỳnh Minh Trúc cho biết: Ngành y tế thành phố phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể nỗ lực thực hiện nhiều hoạt động tiếp cận, chăm sóc người nhiễm và tăng cường tuyên truyền bằng nhiều hình thức để giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm trong cộng đồng thông qua các cuộc họp dân, sinh hoạt đoàn thể, vận động gia đình. Đối với trẻ em nhiễm HIV/AIDS, thành phố sẽ hỗ trợ điều trị, chăm sóc sức khỏe tại địa phương và Bệnh viện Nhi Đồng thành phố Cần Thơ; đồng thời, bảo đảm 100% số trẻ nhiễm HIV/AIDS được đến trường học tập.
PV