Kỷ niệm 110 ngày sinh Hoàng Văn Thụ
Hoàng Văn Thụ - người con ưu tú của xứ Lạng (phần II)
Tháng 11 năm 1940, tại Hội nghị Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ VII diễn ra tại Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh, ông cùng Trường Chinh và Hoàng Quốc Việt được bầu là Uỷ viên thường vụ Trung ương Đảng, Trường Chinh được giao giữ trọng trách quyền Tổng Bí thư.
|
Chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ, thực dân Pháp ở Đông Dương điên cuồng đàn áp các tổ chức cách mạng, hàng ngàn Đảng viên Cộng sản bị giết, bị bắt. Đảng cộng sản Đông Dương chủ trương rút vào hoạt động bí mật, Hoàng Văn Thụ cùng Trường Chinh phải ngược xuôi nhiều tỉnh để chắp nối tổ chức trong hoàn cảnh vô cùng thiếu thốn và gian khổ.
Phát xít Nhật xâm chiếm Đông Dương, rồi cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn nổ ra ở Võ Nhai – Thái Nguyên, dẫn đến việc thành lập đội Cứu quốc quân do Chu Văn Tấn chỉ huy. Tình hình cách mạng lúc đó còn đang rất khó khăn, Hoàng Văn Thụ cùng Trường Chinh, Trần Đăng Ninh đã kịp thời lên Lạng Sơn chỉ đạo đưa Cứu quốc quân vừa thành lập còn chưa đủ mạnh rút vào hoạt động bí mật để bảo toàn lực lượng.
Đầu năm 1941, Hoàng Văn Thụ được cử sang Trịnh Tây Trung Quốc dự Đại hội đoàn thể cách mạng Việt Nam để bàn việc thống nhất các lực lượng cách mạng trong và ngoài nước. Chuyến đi này ông đã gặp Nguyễn Aí Quốc, sau đó nhận nhiệm vụ cùng tỉnh ủy Cao Bằng sang Quảng Tây đón Nguyễn Aí Quốc về nước, nhưng chuyến đi không thành công.
Tháng 4 năm 1941 Nguyễn Aí Quốc từ Vân Nam qua Quảng Tây về Cao Bằng, bí mật đến ở trong hang Pác Bó bên dòng Khuổi Nậm. Hoàng Văn Thụ cùng Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Chu Văn Tấn từ Việt Nam sang Long Châu Quảng Tây Trung Quốc rồi về Cao Bằng. Tại Pác Bó, tháng 5 năm 1941, ông cùng đoàn đại biểu Xứ ủy Bắc Kỳ dự Hội nghị Trung ương lần thứ VIII và được cử vào Ban thường vụ Trung ương Đảng. Đại hội thành lập Việt Nam cách mạng đồng minh (gọi tắt là Việt Minh), cử ông vào Tổng bộ Việt Minh lâm thời với trọng trách Thường vụ trung ương, trực tiếp phụ trách binh vận.
Mặt trận Việt Minh ra đời, phong trào chống Pháp - Nhật lên cao. Đảng Cộng sản Đông Dương một mặt xây dựng căn cứ ở Việt Bắc, mặt khác đẩy mạnh phong trào cách mạng ở các tỉnh. Ban Thường vụ trung ương đặt cơ quan bí mật ngay tại quận 5 Hà Nội. Hoàng Văn Thụ thường ở cùng Tổng Bí thư Trường Chinh và tích cực hoạt động binh vận ở Hà Nội.
Năm 1943, tình hình cách mạng trong nước và quốc tế đã có nhiều bước tiến triển thuận lợi. Liên Xô đã đánh bại đội quân phát xít Đức gồm 33 vạn tại Stalingrat. Kể từ đó Hồng quân Liên Xô bước vào giai đoạn phản công chiến lược tiến tới cáo chung chủ nghĩa phát xít.
Quê hương xứ Lạng |
Sự kiện đó tác động mạnh mẽ tới phong trào cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam. Chính trong thời điểm vô cùng ác liệt này, thời điểm cần ông nhất thì tháng 8 năm 1943 ông bị giặc bắt do bị chỉ điểm.
Trong nhà tù của thực dân Pháp, mặc dù bị tra tấn chết đi sống lại nhiều lần, có lần chúng tra tấn ông từ 9 giờ đêm đến 3 giờ sáng song ông vẫn kiên trung giữ vững khí tiết của người cộng sản, không đầu hàng, không khai báo. Không chỉ giữ vững lòng trung thành với Đảng, ông còn tranh thủ tuyên truyền và động viên tinh thần cách mạng cho anh em, đồng chí.
Ông đã mở cuộc tranh luận với thủ lĩnh đảng Đại Việt về chủ trương và vai trò của Mặt trận thống nhất chống thực dân Pháp và phát xít Nhật do đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo. Ông còn tận dụng những thời điểm thuận lợi tuyên truyền, cảm hoá giám ngục, binh lính coi tù. Kể cả lúc bị tra tấn dã man, ông vẫn ôn tồn thuyết phục, tuyên truyền về sự hợp tác giữa người Pháp và người Đông Dương trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít.
Đau đớn về thể xác nhưng ông vẫn giữ được tinh thần lạc quan yêu đời và luôn tin vào chiến thắng của cách mạng. Biết rằng địch sẽ tử hình mình trong nay mai, ở xà lim bên cạnh ông đã gửi lại bài thơ bất hủ “Nhắn bạn” cho người bạn đời, nữ chiến sỹ cách mạng Hoàng Ngân, và cũng là lời trăng trối với đồng chí, đồng đội. Tinh thần cách mạng kiên trung của Hoàng Văn Thụ đã khiến các chiến sỹ cách mạng thêm yêu mến cảm phục ông và binh lính địch càng cảm phục kính nể ông.
Dù đã dùng mọi cách nhưng không lay chuyển được ý chí của người chiến sỹ cách mạng kiên trung, giặc Pháp đã mở phiên toà đại hình xét sử ông tại Hà Nội. Trước phiên toà, ông đã đanh thép tuyên bố: “Trong cuộc đấu tranh sinh tử giữa chúng tôi, những người mất nước, và các ông, những kẻ cướp nước, sự hy sinh của những người như tôi là lẽ dĩ nhiên, chỉ biết rằng cuối cùng chúng tôi sẽ thắng!”.
Hình ảnh ông vẫn sống giữa lòng dân tộc |
Bọn giặc đã sát hại ông vào rạng sáng ngày 24-5-1944 tại trường bắn Bạch Mai. Trên pháp trường của giặc Pháp, ông đã khảng khái từ chối rửa tội, đàng hoàng trả lời linh mục: “Cảm ơn ông, tôi không có tội gì. Nếu yêu nước là có tội thì những người Pháp đang đấu tranh chống phát xít đều có tội cả. Ông hãy về hỏi xem họ có tội không?”. Trước họng súng của kẻ thù ông kiên quyết không cho bịt mắt, hô vang khẩu hiệu:
- Cách mạng Việt Nam thành công muôn năm!
- Đảng cộng sản Đông Dương muôn năm!
Vì độc lập tự do của tổ quốc, thêm một trong những ngời con ưu tú nhất của dân tộc Việt Nam ngã xuống, tội ác của đế quốc thực dân lại thêm chồng chất, và chỉ một năm sau, niềm tin sắt đá của ông đã thành hiện thực: Cách mạng Tháng Tám thành công.
Cũng như các bậc tiền bối, trong quá trình hoạt động cách mạng Hoàng Văn Thụ đến với báo chí từ rất sớm. Năm 1930, khi hoạt động ở Trung Quốc bên cạnh nhà cách mạng Lê Hồng Phong, ông đã làm trợ bút cho tờ Châu Giang, vừa nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lê nin vừa học thêm tiếng Hán để tiếp cận với cương lĩnh của cách mạng Trung Quốc, đồng thời có dịp rèn luyện tay nghề làm báo.
Năm 1935, từ Trung Quốc về nước ông tiếp tục lấy báo chí làm phương tiện phục vụ cách mạng. Khi ở căn cứ địa Việt bắc, ông được giao làm chủ bút báo Tranh đấu, cơ quan phản đế miền thượng du Bắc Kỳ của Đảng cộng sản Đông Dương. Năm 1937, khi hoạt động ở Cao Bằng ông tích cực tham gia viết cho báo Lao động - cơ quan ngôn luận của tỉnh uỷ Cao bằng. Được một thời gian, để tránh sự truy lùng gắt gao của giặc, ông phải lánh sang Hồng Công. Năm 1939, khi đảng rút vào hoạt động bí mật, để có phương tiện tuyên truyền chỉ đạo cách mạng, Hoàng Văn Thụ đã đề xuất và thực hiện việc xuất bản tờ báo Giải phóng, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Đông Dương thuộc Xứ uỷ Bắc Kỳ. Ông làm chủ bút tờ báo này từ số 1 đến số 3, từ số 4 đến số 7 do Trường Chinh làm chủ bút.
Ngoài việc tổ chức xuất bản, Hoàng Văn Thụ còn trực tiếp viết nhiều bài chính luận giải thích về chiến tranh Thái Bình Dương, về chủ trương, đường lối cách mạng của Đảng, về việc vận động thành lập Mặt trận Thống nhất dân tộc phản đế…
Do bị giặc lùng sục gắt gao, Hoàng Văn Thụ và toà soạn báo phải di chuyển liên tục từ Hà Nội về làng Vạn Phúc, rồi làng La Cả Hoài Đức Hà Tây trong sự đùm bọc, che chở, giúp đỡ của nhân dân. Luôn nghiêm túc, cẩn trọng trong việc làm báo, ông sửa bài của anh em cẩn thận, kỹ lưỡng với mong muốn mỗi bài viết đến với quần chúng nhân dân đều dễ đọc, dễ hiểu, nhằm đạt được hiệu quả tuyên truyền cách mạng cao nhất. Sau này, khi đã chuyển sang làm nhiệm vụ khác ông vẫn thường xuyên tham gia viết và giới thiệu các báo như: “Tin tức”, “Thế Giới”, “Dân Chúng”…
Lớp trẻ vẫn đến nhà tưởng niệm tìm hiểu thân thế, sự nghiệp của ông |
Các bài viết của Hoàng Văn Thụ với các bút danh Văn, Lý theo các bí danh hoạt động cách mạng của ông luôn xoay quanh những vấn đề nóng bỏng được quần chúng quan tâm như giải phóng dân tộc, đoàn kết chống giặc ngoại xâm… 38 tuổi đời, ông đã có gần 10 năm lăn lộn với nghề làm báo, dù chỉ là nghiệp dư song cũng như các bậc tiền bối, Hoàng Văn Thụ đã tận dụng sức mạnh của báo chí để phục vụ sự nghiệp cách mạng và có đóng góp không nhỏ trong việc phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam.
Từ việc tham gia viết bài đến tổ chức một tờ báo như Châu Giang, Tranh đấu, Lao động đến Giải phóng, ông luôn để lại dấu ấn của mình. Bên cạnh hình ảnh một chiến sỹ cách mạng kiên trung, ông còn được coi là một nhà báo, một nhà thơ luôn rút ruột mình ra những gì tâm đắc nhất để đến với quần chúng cần lao.
Nhà báo Hoàng Văn Thụ đánh giá cao vai trò của báo chí trong tuyên truyền cách mạng và đã sử dụng báo chí khá thành công. Lê nin cũng đã từng khẳng định: “Báo chí là người tuyên truyền tập thể, cổ động tập thể và tổ chức tập thể”. Kỷ niệm ngày Báo chí việt Nam, tìm hiểu cuộc đời, sự nghiệp của các bậc tiền bối vừa hoạt động cách mạng, vừa làm báo có thể thấy rằng không có một chiến sỹ cách mạng có tâm có tài nào lại bỏ qua vũ khí báo chí, bởi đó là phương tiện hữu hiệu chuyển tải mục tiêu, lý tưởng cách mạng đến với quần chúng nhân dân. Và những người hoạt động chính trị giỏi không thể không sử dụng báo chí.
Đ H