Vụ án có nhiều người theo dõi
Vài suy nghĩ về trình độ hiểu biết pháp luật của người dân qua vụ án oan Phạm Thanh Hải
Vụ án doanh nhân Phạm Thanh Hải được coi là vụ án kỳ lạ nhất thế kỷ vì người bị hại kiên trì đi kêu oan cho bị cáo suốt 4 năm ròng. Đây là vụ án tôi rất quan tâm, dành nhiều công sức tìm hiểu và đã thu lượm được khá nhiều tư liệu quý có thể viết được nhiều bài hay. Nhưng đó là chuyện của mai sau, hôm nay tôi chỉ muốn bàn đến vấn đề trình độ hiểu biết pháp luật của người dân hiện nay.
Có thể nói, trình độ hiểu biết pháp luật của người dân hiện nay đã được nâng cao hơn trước rất nhiều, bởi họ đã có ý thức tìm hiểu pháp luật để tránh vi phạm, và nhất là để bảo vệ mình, bảo vệ người thân và bảo vệ những người họ yêu quý. Tôi nhận ra dấu hiệu đáng mừng này nhờ một cuộc tiếp xúc các nhà đầu tư trong vụ án doanh nhân Phạm Thanh Hải.
Dù đã biết người dân bây giờ không mù mờ về pháp luật như ngày xưa nữa nhưng tôi vẫn hết sức bất ngờ trước sự hiểu biết của họ. Từ các nam nữ thanh niên, các cán bộ đang công tác, cán bộ đã nghỉ hưu, các cụ già 70-80 tuổi, tất cả các nhà đầu tư của doanh nhân Phạm Thanh Hải đều tìm hiểu pháp luật rất sâu sắc và phân tích cho nhau nghe rất thấu đáo với lí lẽ rất sắc bén từng tình tiết của vụ án. Họ chỉ ra những cái sai của các cơ quan tố tụng khi tiến hành điều tra, phê duyệt lệnh bắt tạm giam, ra cáo trạng và quá trình xét xử, tuyên án doanh nhân Phạm Thanh Hải khi đối chiếu với các điều khoản trong các bộ luật một cách rõ ràng, minh bạch, hùng hồn như những quan tòa vậy.
Bà Hoàng Thị Xuân Thanh, người chỉ ra cái sai của cơ quan điều tra Công an Hà Nội |
Xin hãy nghe bà Hoàng Thị Xuân Thanh, một nhà đầu tư 77 tuổi, ngụ tại 116 Trung Kính phường Yên Hòa quận Cầu Giấy TP Hà Nội, SĐT 0986369570, nói về cái sai của Cơ quan công an Hà Nội:
- Công an Hà Nội đã vi phạm pháp luật khi bắt và giam giữ doanh nhân Phạm Thanh Hải. Nhận được lá đơn họ gọi là đơn tố cáo của Lê Thị Hằng ngày 28/10 thì ngày 29/10 đã bắt anh Hải. Luật quy định chỉ có thể bắt người sau khi điều tra theo đơn ít nhất 20 ngày, tại sao công an Hà Nội vội vã bắt người sau chỉ có 1 ngày nhận đơn?
Xin hãy nghe ông Nguyễn Văn Vinh, 63 tuổi, ngụ tại Dãy A12 Trung Tự Đống Đa TP Hà Nội, SĐT 0343116108, nói về cái sai của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội:
- Tòa án nhân dân TP Hà Nội đã buộc tội anh Hải không có căn cứ. Theo quy định tại điều 139 Bộ luật hình sự 1999, được sửa đổi, bổ sung năm 2009, thì người mắc tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản phải có hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác. Anh Hải không lừa đảo chiếm đoạt tài sản của chúng ta. Việc chúng ta đầu tư cho anh Hải là tự nguyện bằng những hợp đồng với các điều khoản minh bạch rõ ràng và anh Hải luôn thực hiện đúng cam kết ghi trong hợp đồng, không có ai bị thiệt hại một đồng nào, nghĩa là không có ai là bị hại, vậy căn vào đâu để Tòa án nhân dân TP Hà Nội kết tội anh Hải "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" và tuyên phạt anh Hải tù chung thân?
Bà Đỗ Thị Hanh nói về sai sót của Viện Kiểm Sát nhân dân thành phố Hà Nội |
Xin hãy nghe bà Đỗ Thị Hanh 75 tuổi, ngụ tại số nhà 236 phố Trần Đăng Ninh Thị trấn Vân Đình TP Hà Nội, nói về cái sai của Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội:
- Theo quy định tại điều 173 BLTTHS năm 2015, thì thời hạn tạm giam, tạm giữ đối với ông Hải để điều tra xét xử đã quá hạn, và không tìm được căn cứ chứng minh hành vi phạm tội của ông Hải, thì Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội phải hủy bỏ biện pháp ngăn chặn và trả tự do cho ông Phạm Thanh Hải.
...
Tại sao tiếng nói của người dân không được cơ quan công quyền đếm xuể? |
Cuộc họp mỗi lúc càng thêm phấn khích. Ai cũng muốn được nói lên ý kiến của mình. Họ phẫn nộ vì những người cầm cân nảy mực cố tình làm oan sai. Họ thương xót doanh nhân Phạm Thanh Hải – một người có tâm, có tài không may gặp nạn. Cuối cùng, ông Hoàng Văn Thử, 56 tuổi, trú tại Lê Hồ, Kim Bảng Hà Nam, SĐT 0982767110, tổng kết lại diễn biến của những cái sai trong quá trình điều tra xét xử vụ án với những ý chính như sau:
- Ngày 19.10.2015, ông Phạm Thanh Hải đột nhiên bị cơ quan cảnh sát điều tra công an thành phố Hà Nội khởi tố và bắt giam tội "kinh doanh trái phép". Sau 9 ngày giam giữ, ngày 27.10.2015 ông Hải được trả tự do.
- Ngày 28.10.2015 cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội nhận được đơn của bà Lê Thị Hằng, SN 1963, trú tại P808 - G2 - Ciputra, Tây Hồ, Hà Nội là nhà đầu tư có hợp đồng góp vốn cho ông Hải.
- Ngày 29.10.2015, sau một ngày nhận đơn của bà Hằng, cơ quan cảnh sát điều tra công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt giam ông Phạm Thanh Hải tội "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" của bà Hằng.
|
- Theo quy định tại điều 147 BLTTHS/2015, thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo tội phạm, thì mới quyết định khởi tố vụ án, không khởi tố vụ án. Trong vụ án này Cơ quan điều tra đã khởi tố và bắt giam ông Hải sau chỉ có một ngày nhận đơn của bà Hằng là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Tại phiên tòa sơ thẩm, lá đơn của bà Hằng là tang vật chính dẫn đến việc ông Hải bị bắt giam, không có trong hồ sơ vụ án.
- Quá trình điều tra vụ án, bà Hằng không được tham gia tố tụng và cũng không được xác nhận là bị hại. Toàn bộ nội dung bản Cáo trạng của VKSND tp Hà Nội cũng không có điều mục nào nói đến quyền lợi của bà Hằng trong vụ án. Vậy Cơ quan điều tra dựa vào căn cứ pháp lý nào để khởi tố và bắt giam ông Hải?
- Xác định vụ án không có người tố cáo, không có người bị hại, nhưng từ ngày 16 đến ngày 21.05.2018 Tòa án nhân dân TP Hà Nội vẫn đưa ông Hải ra xét xử sơ thẩm với tội danh: "Lừa đảo và chiếm đoạt tài sản"?
- Tại phiên tòa sơ thẩm hầu hết những người được cho là bị hại có mặt đều xác định, ông Hải không lừa đảo, không chiếm đoạt tài sản của họ như quy kết của Cơ quan điều tra và Cáo trạng của Viện kiểm sát đã truy tố buộc tội ông Hải.
- Chứng cứ rõ ràng nhưng bất chấp sự thật, Chủ tọa phiên tòa cấp sơ thẩm Ngô Tiến Phong vẫn tuyên ông Hải án tù "chung thân". Không đồng tình với bản án, cho rằng tòa án đã xử oan cho ông Hải, các nhà đầu tư - những người được gán cho cái mác là bị hại - đồng loạt viết đơn kháng án lên tòa án cấp cao.
- Một năm sau, ngày 09 và 10.05.2019, Tòa án cấp cao tại Hà Nội đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm. Tại tòa, những người được triệu tập với cái mác là bị hại một lần nữa khẳng định: Trước ngày ông Hải bị khởi tố và bị bắt giam, hợp đồng của họ chưa đến hạn thanh toán, không ai khiếu kiện hay tố cáo ông Hải, tất cả đều khẳng định ông Hải không lừa đảo, không chiếm đoạt tiền, tài sản của họ.
Các nhà đầu tư quyết đấu tranh đến cùng bảo vệ doanh nhân Phạm Thanh Hải, bảo vệ lẽ phải |
Từ những căn cứ tranh tụng tại phiên tòa, xác định vụ án không có ai bị thiệt hại, Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm ban hành bản án số 264/2019/HS-PT với những nhận định như sau:
- Tại phiên tòa cấp sơ thẩm hầu hết những người bị hại có mặt đều không có yêu cầu bị cáo phải hoàn trả lại tài sản vì xác định họ không bị thiệt hại, nhưng cấp sơ thẩm vẫn buộc Phạm Thanh Hải hoàn trả lại tiền cho họ là vi phạm nguyên tắc tự định đoạt tài sản của công dân.
- Căn cứ các hợp đồng thì bị cáo Hải huy động vốn với tư cách cá nhân, hợp đồng thể hiện bị cáo được toàn quyền quản lý, sử dụng, quyết định khai thác có lợi nhất số tiền do nhà đầu tư góp và thực tế bị cáo có đầu tư vào nhiều dự án, các dự án đang trên đà phát triển.
Tại sao các cơ quan tố tụng lại cứ ép những người này phải nhận mình là bị hại? |
Những nội dung nêu trên cho thấy: Tòa án cấp sơ thẩm có nhiều vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng; những căn cứ này và vi phạm này cấp phúc thẩm không thể làm rõ và bổ sung được. Vì vậy cần hủy bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật. Như vậy, việc tiến hành tố tụng là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân bị xâm hại trái phép được pháp luật quy định. Nhưng ở vụ án này tất cả các nhà đầu tư không có ai bị thiệt hại về tài sản, tổn thất về tinh thần, uy tín do ông Hải gây ra.
Từ những phân tích căn cứ vào pháp luật và bản án phúc thẩm như trên, ông Hoàng Văn Thử đưa ra kết luận:
- Nếu tiếp tục giam giữ ông Hải để tiến hành hoạt động điều tra, thì Cơ quan tiến hành tố tụng đã vô tình xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư. Vì tiền và tài sản chúng ta đã ủy thác đầu tư cho ông Hải hiện đang bị cơ quan tiến hành tố tụng thành phố Hà Nội phong tỏa và thu giữ.
- Đã hơn 48 tháng ông Hải bị giam giữ, có 3 bản kết luận điều tra, 2 bản Cáo trạng, 2 phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm xét xử ông Hải, nhưng cơ quan tiến hành tố tụng TP Hà Nội vẫn không chứng minh được ông Hải đã lừa đảo và chiếm đoạt tiền, tài sản của ai, và ai thật sự là bị hại.
- Theo quy định tại điều 173 BLTTHS số 101/2015/QH13 ngày 27.11.2015, thì thời hạn tạm giam, tạm giữ đối với ông Hải để điều tra xét xử đã quá hạn, do không có căn cứ chứng minh được hành vi phạm tội của ông Hải. Vì vậy chúng ta cần làm đơn yêu cầu và kiến nghị với ông Giám đốc Công an thành phố Hà Nội, ông Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội:
1- Hủy bỏ biện pháp ngăn chặn và trả tự do cho ông Phạm Thanh Hải để giảm thiểu tối đa thiệt hại về tiền, tài sản của doanh nghiệp và các nhà đầu tư do quá trình tiến hành tố tụng kéo dài gây ra.
2- Đề nghị các ông xem xét nội dung đơn thư khiếu nại của chúng ta và có ý kiến chỉ đạo giải quyết dứt điểm, không để vụ án kéo dài dẫn đến doanh nghiệp bị phá sản hoàn toàn, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, thiệt hại cho các nhà đầu tư và gây oan sai cho ông Hải.
Không tìm ra chứng cứ phạm tội, tại sao không trả tự do cho người bị bắt oan? |
Cùng tham gia cuộc họp với các nhà đầu tư, là một phụ nữ với bản tính nhút nhát, tôi đẩy ghế vào góc phòng họp, bên cạnh chiếc cột to, nhưng rất may, từ vị trí này tôi có thể quan sát toàn bộ phòng họp để cảm nhận đầy đủ các trạng thái cảm xúc của mọi người. Tôi hiểu rằng, họ tin Phạm Thanh Hải, yêu thương lo lắng cho anh, bảo vệ anh và quyết tâm đi đòi công lý đến cùng. Và, trên tất cả, họ hiểu biết pháp luật và làm theo pháp luật. Thiết nghĩ, các Cơ quan tiến hành tố tụng nên tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, biết lắng nghe, cầu thị và kịp thời giải quyết vụ việc theo đúng quy định của pháp luật để không làm sói mòn niềm tin của người dân thêm nữa./.
Đỗ Hằng