Mướp đắng rừng và triển vọng phát triển kinh tế ở vùng sâu biên giới tỉnh Hà Giang
Mướp đắng rừng, tên khoa học: Momordica charantia L, là một trong những loại cây có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người. Theo dân gian mướp đắng rừng vị đắng, tính hàn, có tác dụng làm cho da dẻ mịn màng nếu sử dụng thường xuyên.
Mướp đắng rừng, món ăn lạ, dược liệu quý |
Theo y học cổ truyền các bộ phận của cây mướp đắng rừng đều có thể dùng làm thuốc từ: lá, dây, quả hay hạt đều có tác dụng dược liệu khác nhau. Không chỉ đông y mà hiện nay Tây y cũng đã có rất nhiều nghiên cứu dược tính từ cây mướp đắng rừng để có thể bào chế nhiều loại thuốc chữa bệnh.
Với lợi thế thuận lợi về tự nhiên, chủ yếu canh tác trên đất dốc, gần đây nhiều hộ dân trên địa bàn xã Chí Cà, huyện Xín Mần, (Hà Giang) đã mạnh dạn đầu tư vốn, kỹ thuật để hình thành mô hình trồng mướp đắng rừng, cây sinh trưởng và phát triển tốt và giá trị cao. Vì vậy đã mở thêm cho người dân cơ hội phát triển kinh tế, tăng thu nhập từ loại cây dược liệu này.
Gia đình anh Vương Văn Hiếu thôn Chí Cà Hạ, xã Chí Cà là một trong những hộ đầu tiên của xã đưa cây mướp đắng rừng về trồng thành sản phẩm hàng hóa dù quy mô nhỏ. Anh Hiếu cho biết: Những năm gần đây được phòng nông nghiệp huyện Xín Mần triển khai thành lập hợp tác xã với chủ trương mỗi vùng quê một sản phẩm.
Nhận thấy các địa phương khác trong huyện có mô hình trồng mướp đắng rừng hiệu quả, nên đầu năm 2019 anh quyết định sử dụng hơn 4000m2 đất nương để trồng cây mướp đắng rừng. Bắt đầu trồng từ tháng 2 dương lịch đến đầu tháng 5 có quả đem bán, thời gian thu hoạch từ 3-4 tháng, giá lẻ đầu vụ khoảng 20.000 đồng/kg.
Trồng Mướp đắng rừng đang mở ra cho nông dân vùng cao một hướng đi mới |
Tổng kết khoảnh nương gia đình anh Hiếu bỏ ra trồng mướp đắng rừng, trừ chi phí riêng bán quả anh có thu nhập hơn 35 triệu đồng mà không mất nhiều công chăm sóc. Ngoài ra gia đình anh còn thường xuyên tỉa ngọn đi bán tại các chợ phiên. Giá bán bình quân khoảng 5.000 đồng/ mớ.
Việc chăm sóc mướp đắng không khó bởi đây là cây trồng mọc tự nhiên, có sức kháng bệnh, chịu hạn tương đối tốt. Theo anh Hiếu chia sẻ: “Vùng trồng rau, đất phải cao ráo, thoát nước tốt. Trong quá trình phát triển của cây nên sử dụng cành tre để làm dàn cho mướp đắng lên. Phải đảm bảo mỗi ngày tưới nước ngày 2 lần để cây có thể đẻ nhánh lá luôn xanh tươi và khỏe mạnh, ra nhiều hoa, đậu nhiều quả. Để mọc nhiều nhánh, có thể cắt bớt ngọn đem bán vì lá cây mướp đắng rừng ăn có vị hơi đắng đắng, mát nên được nhiều người yêu thích. Điều chú ý với trồng cây mướp đắng rừng là không để cây ngập nước dễ bị úng gây chết cây và chỉ phù hợp bón phân chuồng đã ủ.”
Cây mướp đắng rừng không chỉ là một món ăn mà có tác dụng hỗ trợ chữa các bệnh như: thanh nhiệt, giải độc, giảm huyết áp, mỡ máu, tim mạch, chữa rôm sảy ở trẻ em...
Vì vậy hiện nay cây mướp đắng rừng đang là sản phẩm nằm trong chương trình phát triển dược liệu của huyện Xín Mần và đang nhân rộng ra nhiều địa phương trong huyện như: Bản Ngò, Tả Nhìu, Nà Chì, Nàn Ma, Chí Cà… chương trình đã giúp người dân mở hướng phát triển kinh tế mới, sử dụng hiệu quả quỹ đất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho nông dân.
Anh Hiếu người đi đầu đưa Mướp đắng rừng thành hàng hóa đang kiểm tra mô hình mướp đắng rừng của gia đình |
Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Hội nông dân huyện Xín Mần chỉ đạo các UBND xã trên địa bàn huyện, tuyên truyền vận động bà con tham gia trồng cây mướp đắng rừng. Hiện mô hình trồng mướp đắng rừng toàn huyện là 29,93ha tại 9 xã. Các hộ tham gia trồng mướp đắng được tư vấn kỹ thuật gieo trồng, phòng trừ sâu bệnh, thu hái sản phẩm và đảm bảo bao tiêu sản phẩm.
Đồng chí Sùng Seo Lử Bí thư Đảng ủy xã Chí Cà cho biết: “Hiện nay, UBND xã đang triển khai nhiều mô hình như trồng mướp đắng rừng, cây ý dĩ, hồng không hạt… để giúp người dân phát triển kinh tế. Tạo việc làm cho nhiều hộ dân và đưa sản phẩm của địa phương ra thị trường từng bước hình thành vùng sản xuất đặc trưng.”
Hiện nay, trên địa bàn huyện Xín Mần cũng như tại nhiều địa phương khác, cây mướp đắng rừng được trồng, chế biến thành công với nhiều sản phẩm như trà túi lọc hay sơ chế khô (phơi khô, cắt nhỏ đóng gói)… Tin tưởng rằng, với định hướng mạnh dạn trong việc đưa cây trồng “bản địa” phát triển thành sản phẩm hàng hóa mang tính vùng miền, cây mướp đắng rừng và một số cây dược liệu đặc trưng sẽ mở ra nhiều cơ hội làm giàu cho người dân xã Chí Cà nói riêng và Huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang nói chung./
Bài, ảnh: Nguyễn Thị Dịu