Rau móng rồng đặc sản nơi địa đầu tổ quốc
Nhắc tới ẩm thực Hà Giang, có lẽ thực khách nhớ ngay tới món mèn mén, cháo ấu tẩu, mật ong bạc hà…Nhưng có một món ăn được coi là đặc sản độc đáo của núi rừng Hà Giang mà ít người biết đến, đó là rau dớn.
loại rau dân dã với tên gọi kiêu sa “Rau móng rồng” |
Rau dớn thuộc họ dương xỉ, mọc hoang dã, ưa đất ẩm, phân phố nhiều ở vùng núi rừng hay bờ suối, bờ khe các tán rừng thấp có độ ẩm ướt cao. Đặc biệt, rau dớn chỉ thích hợp với môi trường hoang dã nên ít ai trồng. Loại rau này có giá trị sử dụng trong y học và ngày nay được chế biến thành nhiều món ngon và trở thành đặc sản của ẩm thực núi rừng từ bao giờ.
Cây rau dớn có kích thước nhỏ , đầu cành cong nên người dân còn gọi loại rau này bằng một cái tên độc lạ mà kiêu sa “Rau móng rồng”. Gốc cây rau dớn thường có màu đen cơm cháy, lá có mặt xanh, bóng sẫm màu, không có lông cả hai mặt. Phấn lá chỉ xuất hiện ở lá già. Cọng non cuộn từ những cành có ít lông ở phần cuống. Lá bánh tẻ thì ít cuộn hơn.
Khi thu hái để làm rau ta chỉ ngắt những cọng non, uốn cong như vòi voi đến khi lá bánh tẻ, dài chừng một gang tay. Rau tuy mọc bốn mùa nhưng đặc biệt mềm ngọt và ngon hơn vào mùa mưa. Người dân hái càng nhiều càng kích thích sự phát triển làm cây ra nhiều cọng mới. Vào những ngày nắng nóng, thiếu độ ẩm rau sẽ nhanh già, ăn cứng và chát hơn.
Trở thành ẩm thực độc đáo nơi núi rừng |
Là giống cây nổi tiếng ở miền núi nhưng mỗi vùng lại có cách chế biến khác nhau. Rau dớn có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon từ đơn giản đến phức tạp như: dùng luộc, nấu canh, xào thịt, làm nộm hoặc cũng có thể dùng ăn sống. Nhưng ở xã Phương Thiện, thành phố Hà Giang, ngoài nộm người dân lại sử dụng loại rau rừng này chế biến thành món ăn độc đáo, mang nét đặc trưng riêng biệt đó là “Rau dớn xào mẻ”.
Để làm được món rau dớn xào mẻ vừa ngon lại vừa mang hương vị đặc trưng của dân tộc Tày, người ta không chỉ hái những ngọn rau rớn ngon, mà còn thêm vài lá đu đủ, hoặc lá núc nác, để tăng hương vị và như một phương thuốc chữa bệnh. Sau đó đem rửa sạch, chần qua nước sôi rồi để ráo. Cho mỡ vào chảo đợi nóng già cho rau vào đảo đều tay, khoảng 5 phút thì cho một chút mẻ đã ngấu, cùng các gia vị mắm muối, mì chính... Đĩa rau có màu xanh mướt kèm chút nâu vàng của lá đu đủ, có vị bùi đăng đắng cùng với hương vị đặc trưng của mẻ như mời gọi những thực khách thưởng thức món ăn này.
Rau dớn bây giờ cũng trở thành hàng hóa |
Người dân thành phố đặc biệt ưa chuộng rau dớn bởi họ quan niệm rau rừng thường rất sạch và an toàn. Khi đến với Hà Giang, tại một số chợ phiên du khách dễ dàng bắt gặp những mẹt rau được buộc thành những bó nhỏ, bán với giá chỉ khoảng 3000 đồng/bó. Với hai bó là ta có thể nấu được một bữa cho cả gia đình.
Theo y học, rau dớn là loại thảo mộc dùng để chữa các bệnh phổ biến như cảm, ho, viêm họng…Theo đông y rau dớn còn là loại rau có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón. Ăn rau dớn sẽ làm máu lưu thông , giải độc và giải nhiệt trong mùa hè nóng.
Hiện nay rau dớn đã trở thành đặc sản và có mặt tại rất nhiều nhà hàng ở các tỉnh, thành phố nước ta. Có thể nói, rau dớn không chỉ là món ẩm thực sinh động, dân dã mà độc đáo nơi địa đầu tổ quốc mà góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa ẩm thực của cộng đồng dân tộc Việt Nam./.
Bài, ảnh: Nguyễn Thị Dịu