Kon Tum: Dòng sông Đăk Bla tật nguyền vì các mỏ cát
Hiện tại, trên địa bàn TP. Kon Tum ở khu vực sông Đăk Bla có tổng cộng 17 điểm mỏ được cấp phép hoạt động khai thác cát. Sẽ không có gì đáng nói nếu công tác quản lý hoạt động khai thác ở khu vực này thật sự chặt chẽ, không làm ảnh hưởng đến sinh thái tự nhiên và đời sống nhân dân gần khu vực. Tuy nhiên, thực tế thì không như vậy…
Các điểm mỏ khai thác tàn phá ruộng người dân bị sạt lở nghiêm trọng |
Dòng sông biến dạng dưới tay các mỏ cát được cấp phép
Trên cơ sở Quy hoạch khoáng sản được UBND tỉnh Kon Tum phê duyệt, căn cứ nhu cầu thực tế hàng năm UBND các huyện, thành phố đề xuất đưa các điểm mỏ vào đấu gí quyền khai thác khoảng sản. Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các ngành và UBND các huyện, thành phố có liên quan kiểm tra hiện trạng rà soát đánh giá mức độ ảnh của từng điểm mỏ để xây dựng kế hoạch và tham mưu đề xuất UBND tỉnh phê duyệt; tham mưu hoàn thiện các hồ sơ có liên quan theo quy định để tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Sau khi trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản tổ chức, cá nhân thuê đơn vị tư vấn thăm dò phê duyệt trữ lượng; làm cơ sở để lập hồ sơ cấp phép. Thành phần hồ sơ cấp phép khai thác theo quy định tại Khoản 1 Điều 59 của Luật Khoáng sản, trong đó có nội dung Báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc cam kết bảo vệ môi trường tại khu vực được cấp phép khai thác. "Hiện tại 17 giấy phép khai thác mỏ cát nói trên ở địa bàn Tp Kon Tum chấp hành đúng quy trình, trình tự từ khi đấu giá quyền khai thác khoáng sản, thăm dò, cấp giấy phép".
Theo đó, tại Khoản 3 Điều 2 của Giấy phép quy định: "… Trường hợp bờ sông tại khu vực khai thác và khu vực lân cận có dấu hiệu không đảm bảo an toàn, phải dừng hoạt động khai thác, có biện pháp khắc phục và báo cáo bằng văn bản cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý kịp thời". Tuy nhiên, thực tế lại không như vậy, mặc cho khu vực khai thác quy định là hút cát lòng sông, nhưng một số cá nhân/tổ chức vẫn lờ đi để hoạt động nạo vét cả phần bờ khiến hình thái dòng Đăk Bla có nhiều điểm khuyết sâu và biến dạng.
Nhóm PV đã mục sở thị một số điểm mỏ tại khu vực dòng sông Đăk Bla, hiện trạng xung quanh dòng không còn được nguyên vẹn. Hai bên bờ, đất sạt nghiêm trọng, lòng sông dần bị nới rộng diện tích , ăn sâu vào khu vực rẫy của dân. Chưa hết, tại đây còn xuất hiện tình trạng nắn dòng do khai thác quá mức độ, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh thái tự nhiên và thay đổi dòng chảy của sông.
Dòng sông Đắk Bla đang oằn mình chịu đựng sự đau đớn của việc cấp phép khai thác cát tràn làn |
Đi vào các điểm mỏ xung quanh khu vực này, đường dân sinh vào rẫy nát tươm, nhiều ổ gà, ổ voi hình thành do xe chở cát vô ra liên tục trong thời gian dài.
Hầu hết các điểm mỏ đều cắm bảng được cấp phép khai thác đúng quy định, tuy nhiên cột mốc ranh giới khai thác lại đặt vị trí không rõ ràng, thậm chí còn có dấu hiệu bị xê dịch. Điều này về lâu dài sẽ gây khó khăn cho công tác quản lý diện tích khai thác của từng điểm mỏ, thậm chí còn có thể tạo lỗ hổng để cho các đơn vị khai thác cát ở diện tích ngoài khu vực được cấp phép.
Phải chăng công tác quản lý các mỏ cát được cấp phép còn lỏng lẽo?
Trước thực tế như vậy, PV đã liên hệ với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Kon Tum để thông tin sự việc. Chủ trì buổi làm việc có ông Võ Thanh Hải - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, ngoài ra ông Trần Công Hậu - Chánh Thanh tra Sở TNMT và ông Lê Văn Tấn - Trưởng phòng Khoáng sản cũng có mặt.
Về vấn đề sạt lở bờ sông tại khu vực khai thác, PGĐ Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: "Nếu doanh nghiệp khai thác thấy có dấu hiệu thì phải thực hiện đúng theo Khoản 3 Điều 2 của giấy phép nếu trên. Sau khi doanh nghiệp phát hiện có dấu hiệu sạt lở bờ sông mà không làm, để cho địa phương các cấp xử lý theo quy định của pháp luật, mức độ nào sẽ xử lý theo mức độ đó, cần thiết sẽ tước giấy phép".
Nói về tần suất kiểm tra các mỏ cát trên địa bàn, ông Hải khẳng đinh: "Theo Sở Tài nguyên nắm được công tác của phía UBND xã là liên tục, thậm chí mức độ kiểm tra mà chúng tôi nghe thấy sự khó chịu của tổ chức doanh nghiệp khi nhận được thông tin đi kiểm tra. Theo quy định kiểm tra theo kế hoạch của nhà nước thì chỉ được 1 năm kiểm tra 1 lần nhưng chúng tôi nói nếu các anh khai thác có vấn đề, nhận được thông tin phản ánh của bất kỳ cá nhân/tổ chức nào thì chúng tôi sẽ đi kiểm tra bất kỳ lúc nào chứ không nhất thiết 1 năm kiểm tra 1 lần theo quy định. Đó là công tác kiểm tra của địa phương. Còn đối với Sở Tài nguyên Môi trường, hằng năm trước hết chúng tôi kiểm tra theo kế hoạch, nếu kiểm tra theo kế hoạch xong mà có nghe thông tin qua đường dây nóng hay bất kỳ thì chúng tôi sẽ đi kiểm tra ngay và xử lý sai phạm đúng theo quy định của pháp luật nếu có".
Như vậy, ông Hải khẳng định phía cấp xã công tác kiểm tra là liên tục, tuy nhiên, thực trạng dòng sông bị nắn, bờ sông bị sạt thì vẫn trơ ra đó; máy đào, máy hút vẫn hoạt động, xe chở cát vẫn vô ra liên tục nhưng không có bất kỳ cơ quan chức năng nào can thiệp hay áp dụng Khoản 3 Điều 2 mà Giấy phép quy định.
Trao đổi về vấn đề đặt trạm cân, camera để giám sát trữ lượng khai thác của từng doanh nghiệp đóng chân trên các mỏ, ông Hải cho biết: "Các điểm mỏ cát trên địa bàn tỉnh Kon Tum lớn hay nhỏ đều phải lắp trạm cân. Nhưng để tháo gỡ cho những điểm cát, đá thì sẽ có 2 giai đoạn phải hoàn thành".
Dường như cơ quan chức năng mặc sức cho danh nghiệp khai thác |
Được biết, đối với các mỏ cát có công suất trên 25.000m3/ năm thì hiện tại có 4 giấy phép doanh nghiệp được cấp (Công ty CP XDCT Sông Hồng, Công ty TNHH TNMT Hoàng Long, Công ty TNHH Nguyên Hưng, Công ty TNHH VL Xanh Bảo Sơn Kon Tum) phải hoàn thành lắp đặt camera và trạm cân hết quý 3, tức cuối tháng 9/2019. Còn những điểm cát còn lại dưới 25.000m3/năm phải hoàn thành trong quý 1 năm 2020 theo chỉ đạo của UBND tỉnh.
Như vậy, các ban ngành chức năng cần phải quyết liệt vào cuộc, kiểm tra thực hiện thật nghiêm túc đối với tổ chức doanh nghiệp khai thác mỏ cát dọc tuyến sông Đăk Bla để đảm bảo được hình thái vốn có của nó còn nguyên vẹn. Việc không nắm bắt hoạt động khai thác cát của các mỏ được cấp phép trước khi đặt trạm cân, camera được lắp đặt đầy đủ ít nhiều làm ảnh hưởng đến sinh thái tự nhiên và nguồn tài nguyên của tỉnh nhà.
Tại đây cũng đặt ra một nghi vấn: Liệu công tác quản lý, kiểm tra của địa phương nói riêng và cơ quan chức năng liên đới nói chung đã thật sự chặt chẽ hay chưa? Có hay không việc cá nhân/ tổ chức phát hiện con sông Đăk Bla phải "oằn mình" với máy xúc, máy hút nhưng lại ngó lơ để sự việc tiếp diễn?
Báo Tầm nhìn sẽ tiếp tục thông tin sự việc.
Tuấn Anh – Vi Giang