Khuất Nguyên - nhà Chính trị, nhà thơ yêu nước
Khuất Nguyên (340 - 278 Tr.CN) tên Bình, tên chữ: Nguyên người nước Sở, được sinh ra vào thời Chiến Quốc - một thời tao loạn, các quốc gia Tần, Tề, Sở, Triệu, Ngô, Việt... thi nhau tranh bá đồ vương.
|
Khi còn nhỏ, Khuất Nguyên đã say mê học tập, nghiên cứu kinh sách, nuôi chí lớn nguyện một lòng phò vua giúp nước, xây dựng nước Sở hùng mạnh.
Do học rộng, tài cao, uyên thâm sử sách, Khuất Nguyên được Sở Hoài Vương mời vào kinh yết kiến và được trọng dụng làm quan trong triều.
Ông là người nhìn xa trông rộng, khuyên Sở Hoài Vương hãy liên kết với Tề để chống lại âm mưu bành trướng của Tần. Ông lại khuyên vua Sở muốn cho nước Sở cường thịnh phải tăng cường đoàn kết toàn dân và trọng dụng hiền tài, tiến hành cải cách, hạn chế đặc quyền đặc lợi của quan lại, quí tộc.
Ban đầu, vua Sở tin dùng Khuất Nguyên và phong chức quan Tả đô cho ông, từ đó ông được tham dự luận bàn các cuộc họp quốc gia đại sự. Với tham vọng làm bá chủ thiên hạ, Sở Hoài Vương giao cho Khuất Nguyên phụ trách viết “Hiến lệnh” nhằm thay đổi pháp chế, cải cách nước Sở.
Khuất Nguyên viết “Hiến lệnh” với ước mơ thi hành lý tưởng đề cao hiền nhân quân tử, từ bỏ kẻ xấu xa, bất tài vô dụng, làm cho dân giàu, nước mạnh.
Các quan đại thần thủ cựu trong triều lo sợ vì những điều qui định trong “Hiến lệnh” sẽ trừng trị bè lũ quan tham và sẽ hạn chế quyền lợi của họ. Và họ còn ganh ghét vì Khuất Nguyên được vua tin dùng, xếp vào vị trí tôn quí nên lũ gian thần đã tìm mọi cách gièm pha xúc xiểm, làm Sở Hoài Vương xa lánh không tin dùng Khuất Nguyên nữa và đường lối cải cách do ông đề ra sẽ bị phá sản.
Cố gắng thuyết phục vua Sở nhiều lần nhưng không được, Khuất Nguyên thở dài bỏ đi mà trong lòng luôn lo cho vận nước.
Khuất Nguyên đi rồi, triều đình Sở Hoài Vương còn lại đám quan tham lam, bất tài, ít chữ.
Tể tướng Trương Nghi - thuyết khách nước Tần đã dùng ba tấc lưỡi phá vỡ thế Hợp tung Tề - Sở, tạo ra thế Liên hoành Tần - Sở và sau đó bằng những thủ đoạn nham hiểm đã làm cho nước Sở suy yếu.
Lúc đó Khuất Nguyên đang ở Tề, nghe tin quân Sở đại bại, đã chu du khắp thiên hạ, gửi tâm trạng buồn đau, thương tiếc vào những áng thơ bất hủ “Ly tao”, “Thiên vấn”, “Cửu chương” ... Khi kinh đô Sính của nước Sở bị quân Tần xâm chiếm, Khuất Nguyên ôm nỗi uất ức trẫm mình xuống dòng sông Mịch La tự vẫn. Đó là ngày 5 tháng 5 âm lịch năm 278 Tr.CN.
Lời bàn :
Khuất Nguyên trẫm mình vào dòng Mịch La mang theo bao uất hận nhưng tư tưởng thương dân, yêu nước cùng khúc “Ly Tao” của ông sẽ đời đời bất tử.
Đường lối cải cách triệt để của Khuất Nguyên sẽ giúp cho nước Sở chiến thắng, nếu ông được Sở Hoài Vương trọng dụng. Nhưng chỉ tiếc rằng vua Sở lại nghe theo lời xúc xiểm của kẻ tiểu nhân, ngược đãi hiền tài, đẩy nước Sở vào cảnh suy vi.
Người xưa có câu: Làm vương, làm tướng không cốt ở tự thân có tài mà cốt ở dung nạp được kẻ hiền tài.
Sở Hoài Vương không làm được điều đó thì sự nghiệp đế vương tan thành tro bụi hà cớ trách ai.
NT