Tản mạn về một thời làm báo lính (phần II)
Những chuyện vui vui dọc con đường làm báo khá nhiều. Nhớ một lần, theo lệnh của Tướng Đàm Quang Trung tôi cùng anh La Văn Cầu khi đó là Trưởng Ban Thanh niên Quân khu và anh Thăng chuyên gia thủy điện nhỏ, đi khảo sát sông suối ở Hạ Lang, một huyện vùng sâu biên giới của tỉnh Cao Bằng. Việc chúng tôi cứ đi dọc suối chỉ chỏ đã lọt vào tầm ngắm của nhân dân.
Một lần phỏng vấn đại tướng Võ Nguyên Giáp |
Chập choạng tối chúng tôi đến nghỉ lại tại nhà xã đội trưởng. Đi bộ cả ngày đã thấm mệt nên chúng tôi lăn ra ngủ có biết đâu cả một trung đội dân quân được điều động đến canh gác vì nghi chúng tôi là thám báo Trung Quốc. Sáng hôm sau, khi làm việc mới biết chuyện, tôi hỏi anh xã đội trưởng: Thế anh không biết anh hùng La Văn Cầu người quê Trùng Khánh Cao Bằng mình à?
Thế là anh quýnh quáng gọi từ trên nhà sàn xuống với các dân quân: "Ây, pây mừa, pây mừa, cần lầu, cần lầu!" (Thôi, về đi, về đi, người mình, người mình!). Chẳng biết cánh dân quân thông tin thế nào mà lát sau lớn bé, trẻ già cả làng kéo nhau đến xem mặt anh hùng La Văn Cầu.
Làm báo quân khu thời ấy phóng viên khá là đazinăng. Từ viết bài, chụp ảnh, biên tập, lên maket, sửa bông, in ở Nhà in Quân khu rồi phát hành, làm tuốt. Ai trực là làm từ A tới Z. Thạo chuyện bếp núc nghề báo đã giúp tôi nhiều khi điều hành một tờ báo tỉnh dày kỳ hơn.
Đồng đội lại gặp nhau |
Trong các công đoạn làm báo tôi sợ nhất là sửa morat, công việc này căng thẳng vô cùng. Một lần tôi đã bỏ sót một lỗi đánh máy rất nguy hiểm. Đó là chữ “cải” trong câu “phổ biến đường lối, chính sách của đảng và nhà nước” bị nhân viên đánh máy đánh sai thành “cải biến đường lối, chính sách…”. Thật hú hồn, may mà các thủ trưởng cũng hiểu nghề làm báo, bỏ quá cho.
Cũng có khi gặp những chuyện mà bây giờ gọi là đạo văn. Một Phó trung đoàn trưởng yêu thơ cộng tác lâu năm với báo gửi cho tòa soạn một bài thơ có 4 câu nguyên văn như sau: “Cái rét đầu mùa cái rét xa em/ Chăn chiến sỹ anh chia làm hai nửa/ Nửa đắp cho em ở vùng phía bể/ Nửa đắp cho mình trên điểm tựa tiền tiêu”. Thấy hay tôi xếp trang luôn. Nhà thơ Đặng Vương Hưng cũng không phát hiện ra. Báo in rồi mới ngờ ngợ bài này mình đã đọc ở đâu rồi nhỉ? Giời ạ, hóa ra là bài thơ “Rét đầu mùa nhớ người đi phía biển” của Thi sỹ Chế Lan Viên!
Một số từ trong bài thơ của Chế Lan Viên đã được ông Phó trung đoàn trưởng yêu thơ thay bằng một số từ mới (c1: anh = cái; c2: Đêm dài lạnh chăn = Chăn chiến sỹ anh; c4: ở phía không em = trên điểm tựa tiền tiêu). Nguyên tác 4 câu thơ của Chế Lan Viên là: “Cái rét đầu mùa anh rét xa em/ Đêm dài lạnh chăn chia làm hai nửa/ Nửa đắp cho em ở vùng phía bể/ Nửa đắp cho mình ở phía không em”. Đành cắt nhuận bút, cảnh cáo người thuổng thơ, và cải chính xin lỗi bạn đọc.
Thế hệ chúng tôi nhiều người trưởng thành từ chiếc nôi báo Quân khu Một. Anh Bá Đàn - Đại tá, Tổng biên tập báo Quân khu Bốn; Anh Nguyễn Duy Quyền - Phó bí thư thường trực đảng ủy cơ quan ngoài nước (hàm thứ trưởng); Trần Đức Khang - Phó tổng biên tập Thời báo Tài chính; đại tá nhà văn Đặng Vương Hưng - Phó tổng biên tập An ninh thế giới; Nguyễn Quang Tính - Vụ trưởng Vụ Văn hóa Ủy ban người Việt ở nước ngoài; Ma Đình Việt - Giám đốc Đài Phát thanh Truyền hình Bắc Kạn; nhà văn Hoàng Thiềng - Chánh văn phòng Hội nhà báo Hải Phòng. Cộng tác viên tích cực cũng trưởng thành vượt bậc, nhà thơ Y Phương, Ủy viên Ban chấp hành hội nhà văn Việt Nam, Bình Phương, Đại tá Tổng biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội, Nguyễn Thạc Hân, Phó Tổng biên tập Tạp chí Dân vận, Phạm Hồng Chức phóng viên chính báo Thanh Hóa,…
Từ trái qua phải, NB Ma Đình Việt, NB Trân Đức Khang, tác giả và nhà văn Nguyễn Quốc Trí |
12 năm gắn bó với Báo Quân khu Một, đó là những tháng năm đẹp nhất của thời trai trẻ với bao nhiêu bè bạn, bao nhiêu vui buồn, bao nhiêu kỷ niệm không thể quên. Có dịp, tôi vẫn trở lại chốn xưa với bao bồi hồi nhung nhớ, thấy lớp trẻ kế tiếp được sống và làm việc trong doanh trại khang trang, được trang bị máy móc hiện đại để tác nghiệp, không chỉ báo in mà cả báo hình, báo nói, thấy báo chí thực sự là món ăn tinh thần của cán bộ, chiến sỹ và nhân dân các dân tộc trong quân khu, lòng rộn ràng vui!
HPT