Bài 2: Vì sao mỏ đá Tam Quan phải đóng cửa?
Gần 3 năm trôi qua, việc mỏ đá không thể hoạt động, đã gây thiệt hại hàng tỷ đồng cho doanh nghiệp. Vì sao người dân không đồng tình, lại cũng không cho cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra xác minh làm rõ? Doang nghiệp thua thiệt đủ đường... chờ ngày phá sản?
Để rộng đường dư luận, nhóm PV đã tìm hiểu từ người dân địa phương, được biết: Sau thời gian dài (từ năm 2003, đến tháng 11/2011), mỏ đá đi vào hoạt động khai thác diễn ra bình thường. Nhưng từ tháng 12/2011, người dân thôn Quan Nội, xã Tam Quan bắt đầu có đơn kiến nghị một số nội dung liên quan đến việc khai thác của Cty KS Vĩnh Phúc như: nổ mìn khai thác gây tiếng động lớn, chấn động mạnh, đá văng vào nhà dân xung quanh, gây nứt nhà, ngói bị xô vỡ, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến tình mạng, sức khỏe của người dân trong khu vực; nghiền đá suốt 24/24, làm ảnh hưởng đến cuộc sống người dân; khi khai thác nổ mìn tạo hố sâu đọng nước gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt…. Tiếp đó, vào ngày 23/6/2012, 45 hộ dân Làng Mấu xã Tam Quan có đơn gửi các chính quyền, các cơ quan chức năng đề nghị giải quyết dứt điểm việc gây ô nhiễm môi trường do Cty KS Vĩnh Phúc gây ra.
Ngay sau khi nhận được phản ánh của người dân thôn Quan Nội, thôn Làng Mấu xã Tam Quan, cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Phúc đã vào cuộc, xác minh làm rõ vụ việc.
Tại Văn bản số 171/SCT-KTCN, ngày 21/3/2012 của Sở Công thương gửi UBND tỉnh Vĩnh Phúc báo cáo về việc Cty KS Vĩnh Phúc sử dụng vật liệu nổ làm thiệt hại tài sản, ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người dân đã nêu rõ: Trong năm 2011, Sở CT đã cấp phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp số 10/GP-SCT ngày 21/5/2011 cho Cty KS Vĩnh Phúc thì lượng nổ mìn lớn nhất cho một lần nổ là 200kg. Thực tế, theo hộ chiếu nổ mìn Cty KS Vĩnh Phúc cung cấp, lượng thuốc nổ lớn nhất trong một lần nổ của Cty là 80kg, khoảng cách an toàn do chấn động có ảnh hưởng đến các công trình xung quang được tính toán là 13m. Theo kiểm tra hiện trường, tại khu vực nổ mìn đã được Cty KS Vĩnh Phúc đắp đê và trồng cây che chắn và chỉ có 01 công trình chăn nuôi của một hộ dân mới xây bằng gạch xỉ, đồng thời không có hiện tượng đá văng gây ảnh hưởng đến nhà dân xung quanh.
Về việc, 45 người dân thôn Làng Mấu đề nghị giải quyết việc Cty KS Vĩnh Phúc gây ô nhiễm môi trường thì tại Kết luận Phúc tra số 937/KL-STNMT ngày 7/9/2012 (KL 937) của Sở TNMT đã thể hiện rõ quá trình hoạt động tại Mỏ đá Tam Quan từ năm 2010 đến năm 2011, Cty KS Vĩnh Phúc có một số tồn tại như: Xây dựng nhà xưởng chế biến khoáng sản trên diện tích gần 500m2 đã đi vào hoạt động từ đầu năm 2011, nhưng chưa lập báo cáo đánh giá tác động môi trường bổ sung hoặc đề án bảo vệ môi trường; Kết quả phân tích 02 mẫu bụi vào ngày 13/01/2012 vượt từ 1,7-2,23 lần so với quy định; Kết quả đo đạc, kiểm tra tiếng ồn phát ra từ khu chế biến khoáng sản vào ngày 13/01/2012 có 3/5 vị trí tiếng ồn vượt từ 1,08-1,12 lần theo quy định; Không thực hiện việc giám sát chất thải ra môi trường xung quanh theo quy định…
Sau khi được Sở TNMT “nhắc nhở”, Cty KS Vĩnh Phúc đã nghiêm túc chấp hành, khắc phục tồn tại. Theo đó, Cty KS Vĩnh Phúc đã lập Đề án bảo vệ môi trường cho xưởng nghiền đá trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; khắc phục tiếng ồn, bụi phát tán ra môi trường xung quanh đảm bảo dưới mức giới hạn cho phép…
Theo nguồn tin mà PV có được, sau khi xảy ra sự việc trên, vì muốn “lấy lòng” người dân, Cty KS Vĩnh Phúc đã “tự nguyện” trích lại số tiền 5000đ/01 tấn nguyên liệu bán ra để “hỗ trợ” cuộc sống cho người dân xung quanh Mỏ đá Tam Quan. Theo đó, từ năm 2010 đến năm 2015, mỗi quý, người dân nơi đây được Cty KS Vĩnh Phúc “hỗ trợ” số tiền lên hàng trăm triệu đồng...Sau đó, Cty KS Vĩnh Phúc tiếp tục tiến hành hoạt động, sản xuất kinh doanh tại Mỏ đá Tam Quan.
Tuy nhiên, sự việc chưa dừng lại ở đó đến tháng 3/2015, người dân nơi đây tiếp tục tỏ thái độ, “tố” Cty KS Vĩnh Phúc gây ô nhiễm, xe chở hàng của Cty KS Vĩnh Phúc phá đường dân sinh (đường đi vào nghĩa trang và đường đi vào mỏ đá, có chiều dài khoảng hơn 200m - PV) và việc nổ mìn tại mỏ đá làm ảnh hưởng đến nghĩa trang, tâm linh...
Vào thời điểm trên, do gần thời gian bầu cử HĐND các cấp, để ổn định tình hình, chính quyền địa phương, UBND huyện Tam Đảo đã có văn bản báo cáo UBND tỉnh Vĩnh Phúc giải quyết vụ việc sau ngày 22/5/2015. Cũng vào thời điểm này, Cty KS Vĩnh Phúc đã ngừng việc nổ mìn khai thác, chỉ vận chuyển nguyên liệu ra ngoài. Tuy nhiên, một số hộ dân đã tự ý kéo nhau ra chặn đường, không cho xe trở nguyên vật liệu ra vào mỏ, làm gián đoạn hoạt động kinh doanh của Cty KS Vĩnh Phúc…
Hết thời gian trên, cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Phúc đã tổ chức nhiều đoàn công tác, tổ chức nhiều hội nghị tiếp, trả lời nội dung phản ánh của người dân…Tuy nhiên, một số người dân nơi đây đã không hợp tác, thậm chí họ còn làm cho sự việc ngày càng “nóng” lên.
Cụ thể, vào tháng 8/2015, để ngăn cản xe chở vật liệu của Cty KS Vĩnh Phúc ra vào mỏ, người dân đã tự ý xây 3 trụ gạch trên con “đường dân sinh” đi vào làng Mâu. Sau khi xảy ra sự việc, chính quyền địa phương đã vận động người dân dỡ bỏ 3 trụ trên, cùng với đó, Cty KS Vĩnh Phúc đã “hỗ trợ” người dân 11.200.000đ tiền dỡ bỏ trụ gạch trên…
Tiếp đó, đến tháng 12/2015, một số người dân nơi đây lại “tổ chức” xây mới 3 trụ gạch và tiếp tục kéo nhau ra chặn xe vận chuyển vật liệu của Cty KS Vĩnh Phúc . Lần này, họ đã đưa ra “yêu cầu” muốn phá 3 trụ gạch trên thì phải “đền” tiền cho dân.
Trước tình hình trên, ngày 17/12/2015, UBND huyện Tam Đảo (Vĩnh Phúc) đã tổ chức hội nghị bàn về phương án xử lý vụ việc. Tại Hội nghị, lãnh đạo UBND huyện Tam Đảo đã chỉ đạo UBND xã Tam Quan và Công an huyện Tam Đảo xử lí và báo cáo trước ngày 25/12/2015…Nhưng chỉ sau đó 01 ngày (ngày 18/12/2015), một số người dân vẫn tiếp tục kéo nhau ra chặn xe của Cty KS Vĩnh Phúc…
Không những vậy, đến ngày 23/3/2016, tập thể nhân dân Hội cao tuổi Làng Mấu, xã Tam Quan có đơn đề nghị đóng cửa mỏ đá vì hoạt động của Cty KS Vĩnh Phúc làm ảnh hưởng đến tâm linh nghĩa trang nhân dân 2 thôn Làng Mấu và Quan Đình..
Theo tài liệu của cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Phúc, sau khi UBND huyện Tam Đảo báo cáo vụ việc, UBND tỉnh đã cử nhiều đoàn công tác về Cty KS Vĩnh Phúc để xác minh làm rõ nội dung phản ánh của nhân dân. Tuy nhiên, khi các đoàn công tác về làm việc, một số người dân đã không chịu hợp tác, thậm chí họ còn chống đối: Cụ thể, vào ngày 25/3/2016, Sở TN&MT chủ trì tổ chức cuộc đối thoại với người dân 2 thôn Làng Mấu, Quan Nội trước khi cho Mỏ đá hoạt động để kiểm tra, đo, lấy mẫu phân tích các chỉ tiêu môi trường theo đơn kiến nghị của công dân. Tuy nhiên, tại buổi đối thoại, một số người dân tỏ thái độ không hợp tác nên đoàn công tác đã phải ra về “tay trắng”.
Còn theo báo cáo số 12/BC-UBND của UBND xã Tam Quan, cũng trong ngày 25/3/2016, sau khi đoàn công tác của Sở TN&MT ra về, vào khoảng 15h00, cùng ngày, 25 hộ dân của 2 thôn Làng Mấu và Quan Nội (chủ yếu là phụ nữ và trẻ em) tiếp tục xây dựng 02 trụ trên đường con “đường dân sinh” (đường vào bãi xa ma và vào mỏ đá - PV). Ngay sau đó, UBND xã Tam Quan đã tiến hành lập biên bản, yêu cầu đình chỉ xây dựng vi phạm, báo cáo vụ việc đến các cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Phúc, kết hợp với lực lượng công an huyện Tam Đảo vận động, tuyên truyền, giải thích nhưng người dân không nghe, vẫn cố tình tiến hành xây hai trụ cổng!.
Theo quan sát của phóng viên, hiện nay, 2 trụ cổng trên vẫn tồn tại, không những vậy, người dân còn “trang điềm” thêm bằng cách “đội mũ” cho chúng.
Trao đổi với PV, một cán bộ của Cty KS Vĩnh Phúc (xin được dấu tên - PV) cho biết, trước khi xảy những “sự kiện” trên, đã có một nhóm người đến “làm việc” với ban lãnh đạo, yêu cầu Cty KS Vĩnh Phúc phải nâng giá tiền hỗ trợ cho người dân…Không những vậy, họ còn “cảnh báo”, nếu không đáp ứng “nguyện vọng” thì Mỏ đá Tam Quan sẽ phải “đóng cửa”?!
Trao đổi với phóng viên, ông Phùng Quang Đạt, Chủ tịch UBND xã Tam Quan cho biết, vụ việc xảy ra đã lâu, chính quyền địa phương đã tổ chức vận động, tuyên truyền nhưng cho đế nay một số người dân không chịu chấp hành!.
Để giải quyết dứt điểm vụ việc trên, cần phải có sự vào cuộc đồng bộ, chặt chẽ của các cơ quan chức năng. Thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân tự nguyện phá dỡ trụ gạch, nếu người dân không chịu thì chính quyền địa phương sẽ báo cáo cơ quan cấp trên tổ chức tiến hành cưỡng chế theo đúng quy định pháp luật. Từ khi xảy ra vụ việc, lực lượng công an đã xác minh, nắm rõ tình hình. Theo đó, có 5 đối tượng "đặc biệt” đã được cơ quan chức năng xác định .
Theo ông Đạt, con đường mà người dân cho là “đường dân sinh” trước đấy là con đường mòn. Sau đó, trong quá trình hoạt động, Cty KS Vĩnh Phúc đã mua đất của dân rồi đầu tư mở rộng thêm… Hiện nay, cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Phúc đang tiến hành xác minh, làm rõ bản chất con “đường dân sinh” là như nào.
Trao đổi với ông Nguyễn Hùng Hiệp, Phó chủ tịch UBND huyện Tam Đảo, ông Hiệp khẳng định: quá trình giải quyết vụ việc, cơ quan chức năng đã nắm rõ bản chất sự việc. Cho đến thời điểm hiện tại chưa có cơ quan chức năng nào có văn bản kết luận mỏ đá Tam Quan phải dừng hoạt động vì sai phạm. Thời gian tới, UBND huyện Tam Đảo sẽ vào cuộc một cách quyết liệt để giải quyết dứt điểm vụ việc.