Triều Tiên không phải là Libya hay Iraq
Việc Triều Tiên hủy đối thoại với Hàn Quốc và dọa rút khỏi thượng đỉnh Mỹ - Triều không hẳn là muốn làm hỏng không khí tích cực hiện nay nhưng là cảnh báo gửi đến Washington và Seoul không nên đánh giá thấp Bình Nhưỡng.
Sau một loạt các động thái thiện chí gần đây như ngừng thử tên lửa và hạt nhân; đóng cửa bãi thử ở miền Bắc; trả tự do cho ba công dân Mỹ bị bắt giữ… ngày 16/5 Triều Tiên bất ngờ đơn phương hủy bỏ cuộc đàm phán cấp cao liên Triều chỉ vài giờ trước khi diễn ra, đồng thời đe dọa rút khỏi Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều dự kiến sẽ diễn ra ngày 12/6 tại Singapore.
“Triều Tiên không phải là Libya hay Iraq”
Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) cho biết, lý do hủy cuộc gặp với Hàn Quốc là vì cuộc tập trận Max Thunder giữa các lực lượng không quân Mỹ-Hàn là động thái khiêu khích trong bối cảnh mối quan hệ đang ấm dần lên giữa 2 miền. Triều Tiên cáo buộc Hàn Quốc hành xử ngược lại tinh thần thông cáo chung Bàn Môn Điếm là “hai bên không tiến hành các hoạt động khiêu khích chống lại nhau”.
Đường đến Thượng đỉnh Mỹ - Triều ở Singapore còn nhiều chông gai |
KCNA dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên Kim Kye-gwan nói rõ rằng, Triều Tiên sẽ xem xét lại hội nghị thượng đỉnh sắp tới với Mỹ nếu họ bị ép buộc từ bỏ vũ khí hạt nhân.
Thứ trưởng Kim kêu gọi Washington tham gia đàm phán bằng sự chân thành, và như thế thì Bình Nhưỡng mới “phản ứng thích hợp”. Ông Kim Kye-gwan nói rõ, Triều Tiên không quan tâm đến thỏa thuận kiểu đền bù, trong đó Mỹ cung cấp lợi ích kinh tế để đổi lấy việc Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân. “Chúng tôi chưa bao giờ tìm cách phát triển kinh tế bằng việc ngồi chờ Mỹ, nên 1 thỏa thuận như vậy sẽ không bao giờ xảy ra” - ông Kim Kye-gwan khẳng định.
Thứ trưởng Kim Kye-gwan nói rằng việc Mỹ kêu gọi áp dụng mô hình phi hạt nhân hóa của Libya cho Triều Tiên là "biểu hiện của một hành động nham hiểm, áp đặt lên Triều Tiên số phận của Libya hoặc Iraq là không thể chấp nhận được”.
Mỹ xâm lược Iraq năm 2003 với cáo buộc Baghdad sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt, nhưng không loại vũ khí nào như vậy được tìm thấy. Cùng năm 2003, nhà lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi đóng cửa cơ sở nghiên cứu vũ khí hạt nhân và vật liệu hạt nhân của Libya được chuyển đến Mỹ. Tuy nhiên, đến năm 2011, Mỹ và đồng minh NATO ủng hộ 1 cuộc nổi dậy vũ trang lật đổ và sát hại ông Gaddafi, đẩy Libya vào hỗn loạn.
“Tôi nghi ngờ, liệu Mỹ có thực sự muốn đối thoại và đàm phán hay không” - Thứ trưởng Kim bổ sung, một lần nữa lưu ý, “cả thế giới biết rõ đất nước chúng tôi không phải là Libya hay Iraq”.
Triều Tiên có muốn phá hỏng thượng đỉnh Mỹ - Triều?
Với tuyên bố xem xét rút khỏi thượng đỉnh Mỹ - Triều, liệu Bình Nhưỡng thực tâm muốn vậy?
Các nhà phân tích chính trị cho rằng việc Triều Tiên hủy cuộc gặp cấp cao và đe dọa hủy tiếp cả thượng đỉnh Mỹ-Triều là nhằm giành lợi thế trước các cuộc đàm phán về phi hạt nhân hóa.
Đa số giới quan sát cho rằng Triều Tiên không muốn phá hỏng không khí đối thoại mà chỉ đang cố gia tăng năng lực mặc cả trước đàm phán và gửi đi thông điệp cảnh báo với Mỹ (hơn là với Hàn Quốc) rằng Mỹ không nên đánh giá thấp Triều Tiên.
Bà Christine Ahn - đồng sáng lập Women Cross DMZ - tổ chức thúc đẩy các sáng kiến xây dựng hòa bình - chỉ ra rằng, Triều Tiên đã nhượng bộ đáng kể trước cuộc gặp Kim-Trump. “Họ ngừng thử hạt nhân và tên lửa, đóng cửa bãi thử hạt nhân, và thả 3 tù nhân Mỹ. Tôi không nghĩ cuộc gặp ở Singapore sẽ bị hủy, nhưng có lẽ đây là lúc để Mỹ thay đổi giọng điệu”.
Oliver Hotham - biên tập viên tờ Korea Risk cho biết: “Chính quyền ông Trump hành động như thể phi hạt nhân hóa đã thỏa thuận xong, lập tức nói về những ưu đãi kinh tế và đòi Triều Tiên vận chuyển hết vũ khí hạt nhân sang Mỹ. Giờ thì người Triều Tiên đang làm rõ, đây không phải là cuộc chơi dễ dàng, và họ cũng có thể chơi rắn”.
CNN dẫn lời ông Adam Mount - một chuyên gia về Hàn Quốc tại Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ - cho rằng, Triều Tiên đang tìm cách sửa đổi các điều khoản của đàm phán, chứ không phải kết thúc hoàn toàn. “Mỹ đang đối mặt với 1 sự lựa chọn quan trọng: Sẽ theo đuổi thỏa thuận với Triều Tiên để tăng cường an ninh của Mỹ và đồng minh nhưng không đạt được kết quả phi hạt nhân hóa ngay lập tức, hay là sẽ bỏ đi mà không được gì?” - ông Mount đặt câu hỏi.
Trong khi đó, Park Jie-won thuộc Đảng Dân chủ và Hòa bình Hàn Quốc, đồng thời là nhà cựu đàm phán tại Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều năm 2000 nhìn nhận, do sự khác biệt về ý thức hệ giữa hai bên và Triều Tiên cảm thấy tức giận khi bị chạm vào sự kiêu hãnh là người ở thế bị động nên mới phản ứng dọa rút khỏi thượng đỉnh Mỹ Triều.
“Người phương Đông đặt ưu tiên hàng đầu là sự kiêu hãnh, trong khi người phương Tây thường lựa chọn các giải pháp thực dụng. Triều Tiên có rằng ý thức hệ và cấu trúc xã hội khác với của Mỹ. Và để có được một Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều thành công, cả hai bên cần phải kiên nhẫn”.
Đến thời điểm này, không ai dám chắc cuộc gặp lịch sử giữa ông Trump và ông Kim Jong-un có được diễn ra hay không nhưng rõ ràng ai cũng hiểu rằng, tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên không dễ dàng, phải trải qua từng bước một và các bên đều cần kìm chế, thiện chí, thận trọng./.
Nam Khánh