Diện tích tăng nhanh, hồ tiêu mất mùa, rớt giá: Áp lực tái cơ cấu ngành hồ tiêu
Tại Hội nghị thúc đẩy phát triển hồ tiêu bền vững, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường đã cảnh báo và chỉ đạo trực tiếp các đơn vị quản lý cho đến địa phương cần sớm vào cuộc tái cơ cấu lại ngành hồ tiêu trong nước.
Tăng diện tích, giá lại giảm
Vào vụ thu hoạch, giá hồ tiêu ở Đồng Nai đang ở mức 60.000 – 62.000 đồng/kg. Đây là cho mức giá thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Tại các vùng trồng tiêu lớn ở Đồng Nai như huyện Xuân Lộc, Trảng Bom, thị xã Long Khánh,… hồ tiêu vẫn được thương lái thu mua với giá như trên. Do giá thấp, nhiều hộ chọn cách cất giữ hồ tiêu, chờ giá lên mới bán. Ngoài ra, năm vừa qua, khí hậu thay đổi, thời tiết mưa nhiều, đặc biệt mưa kéo dài cùng thời điểm cây tiêu ra hoa nên năng suất các vườn tiêu giảm mạnh. Nông dân ước tính, năng suất hồ tiêu vụ này chỉ bằng 50% so với vụ trước.
Theo ông Trần Lâm Sinh, Chi cục Trưởng Chi cục Trồng trọt Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Nai, hiện Đồng Nai có gần 15.000 ha hồ tiêu, diện tích này vượt gấp đôi so với quy hoạch của tỉnh. Diện tích hồ tiêu tăng do giai đoạn 2013 – 2015 giá nông sản này ở mức cao, có khi lên đến 230.000 đồng/kg, nông dân ồ ạt trồng.
Nông dân đang lo lắng khi giá tiêu giảm quá sâu. Ảnh: Báo Nông nghiệp Việt Nam. |
Trong khi đó, ở Bình Phước, hồ tiêu mất mùa, rớt giá cũng đã khiến nhiều nông hộ đang trong cảnh khó khăn. Ông Phí Ngọc Hải ở xã Hưng Phước, huyện Bù Đốp nhiều ngày qua vẫn chưa thuê nhân công đến thu hoạch. Ông Hải cho biết, nhìn các dây tiêu ít trái và nghĩ đến giá tiêu rồi lo đến việc trả tiền công hái lại thấy nản. Theo tính toán của ông, vụ này, vườn tiêu của gia đình chỉ thu được khoảng trên 1 tấn. Trong khi đó, mọi năm, con số này thường phải gấp từ 3 - 4 lần. “Công hái là 150.000 đồng/ngày mà do tiêu không được mùa nên mỗi ngày chỉ hái được khoảng 5 - 6kg. Như vậy, tính ra chi phí tiền thuê công hái đã mất một nửa tiền bán, còn phân tro, chăm sóc, tính ra một năm trời mất công không"- ông Hải cho biết.
Theo bà Trần Thị Bích Lệ, Phó Chủ tịch UBND huyện Lộc Ninh, năm nay thời tiết biến đổi, nhiều vườn tiêu mất trắng. Phần lớn còn lại là năng suất giảm. Mặc dù mất mùa, nhưng hàng không khan hiếm, nên giá lại giảm với mức thấp nhất 3 năm qua.
Năm 2016 giá tiêu rất cao, năm nay chỉ còn 60.000 - 65.000 đồng/kg. Nhiều nguyên nhân khiến tiêu mất giá, thứ nhất vì thị trường, cung vượt cầu. Diện tích tiêu của “thủ phủ” tiêu Bình Phước là Lộc Ninh tăng nói riêng và các tỉnh khu vực miền Đông đều tăng lên.
Cần tái cơ cấu ngành hồ tiêu
Tại Hội nghị thúc đẩy phát triển hồ tiêu bền vững, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường lưu ý, nếu ngành hồ tiêu không kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập trong sản xuất hiện nay thì nguy cơ phá vỡ ngành hàng, giảm uy tín… là rất lớn.
Theo Bộ trưởng, hồ tiêu đã có những đóng góp rất lớn cho ngành nông nghiệp, sản lượng hồ tiêu cả nước năm 2017 đạt 243,6 ngàn tấn, tăng 24,8% và chiếm gần 50% sản lượng hồ tiêu thế giới. Trong đó xuất khẩu 230 ngàn tấn, giá trị 1,11 tỷ USD.
Tuy nhiên, hồ tiêu tăng trưởng quá nhanh cũng đang bộc lộ nhiều bất cập, chỉ trong 7 năm (2010 - 2017) diện tích hồ tiêu đã tăng gấp 3 lần, sự phát triển thần tốc đã đe dọa phá vỡ ngành hàng hồ tiêu. Theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, chỉ trong vòng 8 năm gần đây, từ 2010-2017, ngành hồ tiêu đã có sự phát triển thần tốc, với diện tích năm 2017 tăng gấp 3 lần so với năm 2010; sản lượng cũng tương ứng tăng gần 3 lần trong khoảng thời gian đó.
Cụ thể, nếu năm 2010 cả nước chỉ trồng 51.500 ha hồ tiêu thì đến năm 2017 diện tích đã tăng lên trên 152.000 ha, tăng 196,3% so với năm 2010 và vượt quy hoạch trên 100.000 ha.
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường lo ngại về ngành hàng tăng trưởng quá nhanh. Ảnh: Báo Công Thương. |
Kết quả này thể hiện sự cố gắng của doanh nghiệp, nông dân, địa phương và cả ngành hàng, tuy nhiên cũng cho thấy có nhiều bất cập trong sự phát triển thần tốc đó. Nếu không nhanh chóng tháo gỡ, nguy cơ phá vỡ ngành hàng, không có người mua, giảm uy tín sản phẩm… là rất lớn. Chỉ ra một loạt bất cập hiện nay của ngành hồ tiêu, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, việc diện tích tăng quá nhanh nên cơ bản không kiểm soát được quá trình phát triển. Cứ có dây giống là trồng, cứ trồng là đào hố sâu mà không quan tâm đến vấn đề địa hình, thổ nhưỡng, vùng miền.
Kèm theo đó là quy trình sản xuất từ khâu cây giống, mật độ trồng… không đảm bảo yêu cầu; vấn đề nghiên cứu khoa học công nghệ, chuyển giao kỹ thuật trong ngành hàng còn nhiều bất cập. Sự phát triển của các doanh nghiệp từ thu mua, chế biến, tổ chức xuất khẩu chưa tương xứng với ngành hàng có giá trị xuất khẩu 1,19 tỷ USD...
Chỉ ra những tồn tại, Bộ trưởng cảnh báo, diện tích tăng chóng mặt đến mức không kiểm soát được; quy trình kỹ thuật lại không đảm bảo, trồng bất cứ chỗ nào mà không cần biết vùng thổ nhưỡng đó có thích hợp hay không; nghiên cứu khoa học công nghệ và chuyển giao chưa tương xứng; một ngành hàng mang lại tỷ đô mà chưa có giống đạt chuẩn.
Để giải quyết những tồn tại của ngành hiện nay, Viện Quy hoạch và thiết kế nông nghiệp Việt Nam đã đưa ra 3 phương án quy hoạch diện tích hồ tiêu đến các mốc 2020, 2025 và 2030. Phương án 1: tăng trưởng thấp, Việt Nam đáp ứng khoảng 35-40% thị trường thế giới. Phương án 2: phát triển ở mức trung bình, đáp ứng khoảng 41-45% thị phần thế giới. Phương án 3 là phát triển ở mức cao, đáp ứng 46-50% thị phần như hiện nay. Tương ứng với phương án 1, diện tích hồ tiêu nước ta duy trì ở mức 70.000-80.000ha, phương án 2 là 85.000-95.000ha; phương án 3 là 100.000-115.000ha.
Theo đánh giá của Cục Trồng trọt, thực tế diện tích hồ tiêu trên thế giới trong thời gian qua vẫn tăng, đặc biệt ở một số nước như Campuchia, Brazil. Với lợi thế về năng suất, công nghệ chế biến đang dần được cải thiện, Cục Trồng trọt cho rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể chi phối và điều tiết được thị trường hồ tiêu thế giới. Mặt khác việc giảm sâu diện tích so với hiện nay sẽ khó khả thi, ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống việc làm, của người sản xuất.
Theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, vấn đề an toàn vệ sinh chất lượng hồ tiêu đang được các nước nhập khẩu đòi hỏi ngày càng cao. Một số quy định mới về nhập khẩu thực phẩm của Mỹ đã bắt đầu thực thi, EU hạ thấp tỷ lệ MRL mức cho phép của dư lượng thuốc trừ sâu…
Với tình hình này, việc tái cơ cấu lại ngành theo hướng sản xuất sạch, hạn chế lạm dụng thuốc trừ sâu, hóa chất là rất cần thiết để phát triển bền vững ngành hàng hồ tiêu trong thời gian tới.
Mai Hoa