Nhập tịch Ecuador, tương lai nhà sáng lập WikiLeaks vẫn mờ mịt
Nhà sáng lập trang mạng WikiLeaks nổi danh một thời Julian Assange vừa được chính phủ Ecuador cho phép nhập tịch sau gần 5 năm tị nạn trong Đại sứ quán nước này ở Anh. Tuy nhiên, tương lại của ông khó lòng thoát khỏi cánh cổng tòa đại sứ này.
Tuần này, các dữ liệu cá nhân của ông Assange cùng số thẻ căn cước đã được đăng tải trên trang điện tử thuộc Cục quản lý dân sự Ecuador. Theo tờ El Universo, số căn cước của ông Assange được cấp ngày 21/12/2017. Ông Assange cũng sẽ được cấp hộ chiếu Ecuador.
Bộ Ngoại giao Ecuador cũng ra tuyên bố về ông Assange dù không đề cập cụ thể đến việc nhập quốc tịch. Theo Bộ Ngoại giao Ecuador, ông Assange cam kết không can thiệp vào những vấn đề không liên quan điều kiện tị nạn của mình. Cùng ngày, luật sư của ông Assange yêu cầu chính phủ Anh cho ông này được quyền tự do, đồng thời cảm ơn đề xuất của Quito trong việc tìm trung gian cho trường hợp này.
Julian Assange phát biểu tại ban công tòa Đại sứ quán Ecuador ở London năm 2016 |
Một số nhà hoạt động nhân quyền cho rằng việc cấp thẻ căn cước là bước đầu của việc nhập quốc tịch Ecuador và trên hết là hướng tới quy chế ngoại giao cho nhà sáng lập WikiLeaks.
Tuy nhiên, chính phủ Anh ngày 11/1 bác bỏ những đồn đoán rằng họ có thể cho phép nhà sáng lập trang mạng WikiLeaks Julian Assange được hưởng quy chế ngoại giao. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Anh cho biết, chính phủ Ecuador mới đây yêu cầu cho phép ông Assange được hưởng quy chế tư cách ngoại giao, nhưng London không đồng ý với đề xuất này. Đại diện chính phủ Anh cũng nhấn mạnh, London không hề đối thoại với Quito về vấn đề này. Nhà chức trách Anh khẳng định ông Assange cần rời khỏi Đại sứ quán Ecuador ở London để đối diện với cơ quan tư pháp là cách giải quyết vấn đề của nhà sáng lập WikiLeaks.
Ông Assange, 46 tuổi, quốc tịch Australia, sống tị nạn trong Đại sứ quán Ecuador tại London từ tháng 6/2012 để tránh bị Anh dẫn độ về Thụy Điển xét xử với cáo buộc xâm hại tình dục 2 phụ nữ trong chuyến thăm Thụy Điển năm 2010. Ông luôn bác bỏ cáo buộc trên, cho rằng vụ kiện này là nhằm bắt giữ và dẫn độ ông sang Mỹ để xét xử các tội danh tiết lộ hàng nghìn bí mật quốc gia của Mỹ hồi năm 2010.
Tháng 5/2017, cơ quan tư pháp Thụy Điển tuyên bố chấm dứt cuộc điều tra kéo dài 7 năm qua đối với ông Assange về cáo buộc tấn công tình dục. Tuy nhiên, cảnh sát Anh khẳng định sẽ tiếp tục tìm cách bắt giữ ông này vì tội vi phạm điều khoản tại ngoại. Theo luật pháp Anh, tội danh này có thể bị kết án tới 1 năm tù. Cho tới nay, Anh và Ecuador vẫn chưa đạt được thỏa thuận để giải quyết trường hợp của ông Assange.
Kể từ khi Thụy Điển tuyên bố chấm dứt cuộc điều tra đối với ông Assange, Quito luôn tìm cách để có thể đưa ông này ra khỏi tòa đại sứ quán nước này tại Anh trong đó có việc tìm kiếm quốc gia thứ ba hoặc một cá nhân đóng vai trò trung gian. Nhưng cho đến nay việc này gần như là không thể bởi phía Anh tuyên bố rất cứng rắn.
Ngay từ khi Tổng thống Ecuador Rafael Correa chính thức cấp quy chế tị nạn chính trị cho nhà sáng lập WikiLeaks Assange, giới quan sát nhận định, quyết định này được coi như một sự thách thức đối với Anh, Thụy Điển và cả Mỹ. Người ta đặt câu hỏi, tại sao người đứng đầu một quốc gia Mỹ Latinh chỉ có 14 triệu dân, xếp thứ 80/182 nước về Chỉ số phát triển con người và không được mấy người biết đến này lại cả gan "chiến đấu với cối xay gió" để bảo vệ một người mà ông mới chỉ gặp một lần trong một chương trình truyền hình?
Giải thích về quyết định này trước dư luận quốc tế, chính phủ Ecuador tuyên bố rằng điều đó xuất phát từ các lý do nhân đạo, vì tôn trọng nhân quyền... Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích lại gắn sự việc với những thay đổi diễn ra ở Ecuador trong mấy năm qua và vai trò của cá nhân ông Rafael Correa, Giáo sư kinh tế 49 tuổi, người đã trúng cử Tổng thống nước này năm 2006 bằng một chương trình tranh cử có chủ đề "chủ nghĩa xã hội của thế kỷ 21" với những quan điểm cánh tả tương tự như Tổng thống Hugo Chavez của Venezuela và Evo Morales của Bolivia.
Nhiều người cũng cho rằng, vụ việc Assange kéo dài dai dẳng cũng giúp ông Correa tranh thủ sự việc này để báo chí quốc tế quan tâm hơn đến Ecuador như một quốc gia đi đầu trong việc bảo vệ nhân quyền và gián tiếp hậu thuẫn cho ông giành chiến thắng về mặt dư luận trong cuộc bầu cử hồi năm 2013.
Hồ sơ Julian Assange
Mạng tin WikiLeaks của Julian Assange có trụ sở tại Thụy Điển, đã gây sự chú ý của thế giới ngay từ lúc khởi đầu năm 2006 khi thường xuyên đăng tải nội dung các thông tin rò rỉ từ những loại tài liệu chưa công bố. Đòn tấn công đầu tiên của Assange nhằm vào châu Phi.
Tháng 12/2006, trên WikiLeaks xuất hiện một tài liệu có chữ ký của thủ lĩnh Hồi giáo Hassan Dahir Aweys ra lệnh phải “trừng trị” các quan chức nhà nước Somalia.
Tháng 8/2007, tờ Guardian của Anh cho đăng trên trang nhất bài viết về sự dính líu của gia đình cựu Tổng thống Kenya Daniel Arap Moi đối với các mạng lưới tham nhũng tại nước này, mà nguồn gốc tài liệu trên do chính WikiLeaks cung cấp.
Tiếp sau đó, Assange lại tấn công vào những bí mật của giới ngân hàng, tiết lộ nhiều tài liệu về việc ngân hàng Julius Baer (Thụy Sĩ) che giấu những khoản tiền bất minh cho khách hàng của mình ở nước ngoài, khiến ngân hàng này đệ đơn kiện đòi đóng cửa WikiLeaks.
Năm 2010, Assange và WikiLeaks đi xa hơn khi quyết định tung những hồ sơ mật của Mỹ. Đầu tiên, Assange chỉ cho công bố những hướng dẫn nội bộ của việc bảo vệ nhà tù Guantanamo, nơi giam giữ nhiều tù nhân là nghi can khủng bố ngay trước mắt Hội Chữ thập đỏ quốc tế. Nhưng những tài liệu được công bố sau đó ngày càng tác động mạnh hơn.
Tháng 4/2010, WikiLeaks bắt đầu công bố những tài liệu mật đầu tiên của giới chức quân sự Mỹ, tung video cảnh trực thăng Apache xả súng bắn 12 dân thường, trong đó có cả 2 phóng viên Reuters của Anh tại Baghdad năm 2007. "Hồ sơ hình ảnh về Baghdad" trên chỉ trong tuần đầu tiên đăng tải đã có gần 4,8 triệu người vào WikiLeaks để xem. Kể từ đó, cứ 3 tháng một lần là hai đợt công bố tài liệu mật lớn về các cuộc chiến tại Afghanistan và Iraq.
Tháng 7/2010, WikiLeaks công bố hơn 92.000 trang tài liệu mật của quân đội Mỹ về cuộc chiến ở Afghanistan và tháng 10/2010, trang mạng tiếp tục công bố 400.000 tài liệu mật về chiến tranh Iraq. Nhưng rúng động nhất vẫn là vụ WikiLeaks tiết lộ những bí mật ngoại giao của Mỹ ngày 28/11/2010. Phiên bản điện tử của tờ New York Times, là tờ báo đầu tiên công bố nội dung của những trang tài liệu mật trên. Các bức điện tín này được thu thập từ lượng điện tín khổng lồ trao đổi liên tục hằng ngày giữa Bộ Ngoại giao Mỹ và 297 đại sứ quán và lãnh sự Mỹ trên toàn thế giới. Sau vụ tiết lộ 250.000 điện tín trên, WikiLeaks liên tục phải thay tên miền.
Việc công bố những tài liệu mật của WikiLeaks đã gây nhiều phản ứng trái ngược. Người thì gọi Assange là “người hùng thông tin”, nhưng số khác lại cho rằng nhiều điệp viên được nhắc tới trong các tài liệu về Afghanistan có thể bị Taliban lần ra và thanh trừng. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng tuyên bố, Assange phải chịu trách nhiệm về những nguy hiểm có thể gây ra với mạng sống của nhiều người được nhắc tới trong các tài liệu.
Ngày 18/11/2010, Chính quyền Thụy Điển bất ngờ ra trát truy nã Assange vì tội xâm hại tình dục, trước khi Tổ chức Cảnh sát quốc tế (Interpol) ban hành lệnh truy nã quốc tế từ yêu cầu của Stockholm ngày 1/12 năm đó.
Assange bị bắt tại Anh ngày 7/12, nhưng được bảo lãnh tại ngoại với số tiền 240.000 bảng, chủ yếu do những người ủng hộ ông quyên góp. Song với lý do "vi phạm các điều kiện bảo lãnh", nên ngày 15/8, Anh đã quyết định dẫn độ Julian Assange, 41 tuổi, quốc tịch Australia sang Thụy Điển để thẩm vấn về những cáo buộc xâm hại tình dục. Reuters dẫn lời Sở Cảnh sát London nói rằng ông Assange “sẽ bị bắt” vì không đến trình diện tại địa chỉ bảo lãnh tối 20/6. Cảnh sát không thể tiếp cận Assange vì ông ở trong Đại sứ quán Ecuador tại Anh và đã nộp đơn xin tị nạn chính trị tại Ecuador với lý do bị truy bức tại nhiều nước sau khi cho công bố hàng trăm nghìn bức điện mật ngoại giao của Mỹ.
Ngày 16/8, Ecuador đã chính thức cấp quy chế tị nạn chính trị cho Julian Assange, trong khi bên ngoài lãnh thổ ngoại giao luôn có sự túc trực của lực lượng an ninh Anh.
Tháng 5/2017, cơ quan tư pháp Thụy Điển tuyên bố chấm dứt cuộc điều tra kéo dài 7 năm đối với Assange về cáo buộc tấn công tình dục.
Tháng 12/2017, Assange được cấp thẻ căn cước Ecuador chuẩn bị cho việc nhập quốc tịch nước này.
Tuy nhiên, 5 năm qua, Assange chưa từng được ra khỏi tòa Đại sứ quán Ecuador tại London./.
Nam Khánh