"Mùa hoa cải bên sông" của Nguyễn Quang Thiều lại bị vi phạm bản quyền
Giới viết kịch bản sân khấu lại được phen xôn xao bàn tán, bởi trong năm nay, lại thêm một lần nữa Mùa hoa cải bên sông' của nhà văn Nguyễn Quang Thiều được chuyển thể thành kịch nói nhưng không hề có nhắc đến tên tác giả.
Vi phạm bản quyền thứ N
Từ truyện ngắn “Mùa hoa cải bên sông” của Nguyễn Quang Thiều, biên kịch Tạ Xuyên đã viết thành vở kịch “Khát vọng”. Sau đó, vở này được NSƯT Hoàng Lâm Tùng - Nhà hát Kịch Việt Nam dàn dựng. Vở diễn xoay quanh câu chuyện một gia đình làng chài sinh sống quanh năm trên mặt nước, vì mối hận không được chôn vợ trên đất liền mà ông bố đã quyết định để mối hận đó thành truyền kiếp, bắt các con tuyệt giao với những người trên bờ. Cuộc sống cứ như vậy cho đến khi cô con gái út quyết định phá bỏ lời nguyền truyền kiếp của gia đình để chuyển ngôi mộ của bà mẹ lên bờ và xây dựng hạnh phúc của mình cũng ở trên bờ…
"Khát vọng" đạt được rất nhiều thành công trong và ngoài nước Cuối tháng 11, tại Liên hoan Sân khấu thanh niên La Hồ - Thẩm Quyến (Trung Quốc), “Khát vọng” cùng lúc được 6 giải thưởng lớn. Trước đó, vở này cũng từng được Huy chương Bạc Hội diễn sân khấu Thủ đô năm 2016 và được giải B của Hội Nghệ sỹ sân khấu năm 2017. Tuy nhiên, vở kịch nói trên không hề đề cập đến tên tác giả của tác phẩm gốc.
Poster kịch nói " Mùa hoa cải bên sông" không ghi tên tác giả gốc |
Nhà văn Nguyễn Quang Thiều chia sẻ: “Cho dù người ta không nói đến tác giả truyện ngắn nhưng nhiều bạn đọc vẫn nhận ra vở kịch chuyển thể từ truyện ngắn của tôi”
Theo thông tin của nhà văn, nhà biên kịch Xuân Đức: nếu kịch bản sân khấu chuyển thể từ tác phẩm văn học thì phải ghi rõ tên tác giả văn học và phải trả cho bản quyền văn học là 20%. Trong sân khấu, số tiền này không phải ít bởi nhuận bút kịch bản trung bình đều từ 80- 150 triệu.
Việc tên tác giả kịch bản gốc hoặc tác giả văn học đột nhiên biến mất không phải là chuyện mới mẻ trong giới sân khấu. Trước đó, trong giải thưởng thường niên của Hội nghệ sĩ sân khấu năm 2017, người ta đã phải ngừng trao giải cho ba tác phẩm cố tình quên tên tác giả gốc và nhập nhèm giữa việc đồng tác giả.
“Tùy tiện” hay là “mềm nắn rắn buông”
Vấn đề vi phạm bản quyền đã được đưa ra tranh luận rất nhiều. Hàng loạt các tác phẩm được đưa lên sân khấu kịch nói như: “Sang sông”, “Không có vua”, “Bến ô sin”, “Đời cô Lựu”, vv,... nhưng đều không đề cập gì đến tác giả gốc của tác phẩm.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từng có nhiều tác phẩm được đưa lên sân khấu kịch nói chia sẻ : " Nhìn chung câu chuyện bản quyền nào của Việt Nam cũng rất tùy tiện. Người ta đối xử với các tác giả gốc theo kiểu nhìn mặt hiền dữ và so độ nổi tiếng. Khi tên tuổi anh có thể góp thêm vào sự quảng bá tác phẩm, vậy họ sẽ trân trọng giới thiệu, khi anh vô danh, họ quên và quỵt tiền. Việc trả tiền tác quyền cũng vậy, nó căn cứ vào độ nổi tiếng và chỗ đứng của tác giả trong giới. Không có một quy định cụ thể hoặc thể chế nào. Đấy là còn chưa kể, với những người cùng cạ hay cùng nhóm lợi ích thì xử kiểu khác, người lạ xử kiểu khác. Như trường hợp ông Nguyễn Quang Thiều bị quên tên, có thể họ nghĩ ông này giàu rồi, ông ấy cũng chả cần tiền”
NSND Kim Cương cũng công nhận: “Đối với giới sáng tác sân khấu, gần như không chú ý nguyên tắc xin phép và cho phép bằng văn bản. Lâu nay, cứ đơn vị hoặc cá nhân nào quen biết đến gặp tác giả sân khấu xin phép là họ đồng ý ngay, rất hiếm trường hợp bị từ chối”.
Chính nhà văn Nguyễn Quang Thiều mặc dù phàn nàn về việc tên mình tự dưng biến mất nhưng ông vẫn cho rằng: “Dù sao cũng là một chút vui trong những ngày đầu năm mới”. Đây là tâm lý chung của những người làm kịch bản sân khấu: vở được dựng là mừng rồi!
Luật sư Nguyễn Tuấn Anh (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho biết: “Việc công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả hoặc đồng tác giả; làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả; không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật… đều là những hành vi xâm phạm quyền tác giả (Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ)”.
Còn đối với các hình thức xử phạt các vụ vi phạm bản quyền, hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bao gồm: người thực hiện hành vi bị buộc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và phải chịu một trong các hình thức xử phạt chính: cảnh cáo, phạt tiền, mà theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định 131/2013/NĐ-CP, mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan đối với cá nhân là 250.000.000 đồng, đối với tổ chức là 500.000.000 đồng”.
Hải Thương (TH)