Chống tham nhũng và chuyện “Đeo chuông cho mèo”
Thực trạng đáng lo ngại khi người dân không mặn mà tố giác vì đơn tố cáo rơi vào “im lặng đáng sợ”, trong khi đối tượng TN sẵn tiền và quyền, dùng mọi thủ đoạn trả thù, dằn mặt, khiến người tố cáo cô độc, nhụt chí và tâm lý “người ngay sợ kẻ gian” càng thắng thế
Tranh minh họa |
Trong khi Đảng và chính phủ hô hào người dân tích cực tham gia chống tham nhũng thì một câu nói của quan chức thế này “Tham nhũng là những người có chức vụ quyền hạn, chống lại cơ chế xin cho. Chúng tôi chống lại có khi “chết' trước”.
Đây là câu nói của ông Phạm Trọng Đạt – Cục trưởng Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ - khi nói công tác phòng chống tham nhũng tại Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng chống tham nhũng (Hội nghị chống tham nhũng) do Bộ Tư pháp tổ chức ngày 4.3.2016. (Đăng trên vietnamnet ngày 5/3/2016 và trên Dân trí ngày 6/3/2016)
Thật là đáng thất vọng khi câu này được nói ra bởi một quan chức, lại là người đứng đầu cơ quan phòng chống tham nhũng. Thế này không thể trách người dân không mặn mà với công việc này được. Câu chuyện tuy có khác nhưng hình như nó cũng có gì đó liên quan đến câu chuyện Đeo chuông cho mèo. Chuyện thế này:
Có lần, loài chuột có cả một cuộc họp để bàn các phương án có thể sử dụng để đối phó với kẻ thù chung là mèo. Con thì nói thế này, con thì nói thế kia, nhưng cuối cùng một con chuột nhắt đứng dậy và bảo nó có một đề nghị mà nó cho là phù hợp.
“Các bạn sẽ đồng ý ngay,” nó bảo, “mối nguy hiểm chính của chúng ta nằm ở cái sự kín đáo gian manh của kẻ thù khi nó tiếp cận chúng ta. Bây giờ, nếu chúng ta có được một tín hiệu gì đó báo cho chúng ta biết khi nó đến, chúng ta sẽ dễ dàng chạy thoát nó. Vì vậy, tôi mạo muội hiến kế là, chúng ta sẽ tìm một cái chuông nhỏ, gắn vào một cái dây đeo quanh cổ con mèo. Bằng cách này, khi nào nó đi đâu chúng ta cũng sẽ biết, và dễ dàng lẩn trốn khi nó đến gần.”
Tranh minh họa |
Lời đề nghị này được nhiệt liệt tán dương, cho đến một lúc sau, một con chuột già đứng dậy và nói: “tốt lắm, thế nhưng ai sẽ là người đeo chuông cho mèo đây?”. Lũ chuột cứ con này nhìn con kia không con nào nói gì. Thấy vậy, chuột già liền bảo :
Nói thì bao giờ cũng dễ nhưng làm thì mới khó
Đúng như vậy, chống tham nhũng là một việc rất khó khăn. Cục phòng chống tham nhũng là cơ quan chức năng có đầy đủ quyền hạn trong tay mà còn sợ như vậy thì khi người dân tố giác tham nhũng nhưng đa phần đều thiếu các chứng cứ để chứng minh hành vi vi phạm (cũng như con chuột không thể đến gần mèo để đeo chuông thì người dân đâu có điều kiện tiếp xúc tài liệu) nên cơ quan nhà nước có thẩm quyền thường không thụ lý để giải quyết. Đôi khi người dân tố cáo có chứng cứ có liên quan nhưng không tiết lộ danh tính (giống con chuột, sợ bị trả thù), tức là “đơn nặc danh” thì cũng thuộc trường hợp không thụ lý giải quyết, đây cũng là lý do người dân ngại tố cáo tham nhũng.
Lại nói chuyện, chúng ta có cách xử lý rất khác người làm cho người dân, cán bộ rất ít khi dám tố cáo cấp trên vì Luật phòng chống tham nhũng có quy định trách nhiệm của người đứng đầu để xảy ra tham nhũng. Song quy định này mang tính hai mặt. Mọi đơn từ tố cáo đều chuyển về cho người đứng đầu cơ quan hay địa phương để giải quyết. Vì sợ liên đới trách nhiệm mà những người đứng đầu thường che chắn, đậy điệm, vun vén cho khéo khi có tham nhũng xảy ra.
Trần Bắc Hà và đồng phạm sa lưới pháp luât |
Chính người đứng đầu lại đứng ra chỉ đạo, biến báo, nhào nặn số liệu làm các phép thuật để tham nhũng chỉ còn là khuyết điểm hoặc sơ suất, chỉ xử lý nội bộ ở mức phê bình nhắc nhở, đôi khi được chuyển lên vị trí cao hơn và nhiều khi có điều kiện vu cho người tố cáo là “làm loạn” hay “gây chia rẽ nội bộ” để trù dập làm cho người tố cáo tham nhũng giảm sút niềm tin vào công lý nên ngại đấu tranh chống tham nhũng.
Chính vì vậy, việc người dân biết rất rõ hành vi tham nhũng của cán bộ, công chức ở cơ quan nhà nước nhưng không tố cáo là vì cơ chế bảo vệ người tố cáo chưa được đầy đủ, rõ ràng; các cơ quan chức năng có thẩm quyền chưa kịp thời áp dụng các biện pháp hữu hiệu để bảo vệ người tố cáo tham nhũng dẫn đến họ sợ bị trả thù, trù dập, ép buộc rút đơn hoặc nhận tội vu khống…
Việc người dân thờ ơ với tham nhũng, không tố cáo tham nhũng thì cuộc chiến chống tham nhũng ở nước ta sẽ không đạt kết quả. Sinh thời, Bác hồ có dạy “Dễ vạn lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”, do đó việc ngăn chặn và đẩy lùi tham nhũng cần phải dựa vào dân nhưng để người dân tố cáo tham nhũng thì việc khắc phục những bất cập, hạn chế và tạo cơ chế để người dân tố cáo tham nhũng là việc làm cần thiết và hết sức quan trọng.
Quý Thích