"Chó cắn hạc vua" - vụ án lạ thời vua Tự Đức và pháp đình ngày nay
Vua nhà Thanh biếu tặng vua Tự Đức một con hạc loại hiếm. Tự Đức quý lắm, cho đeo trước cổ tấm thẻ bài ghi “Thiên Tử Hạc” (Hạc của vua nuôi). Thiên Tử Hạc quen hơi người nên được thả trong Vườn Thượng uyển. Ngày nọ, con Thiên Tử Hạc bay ra khỏi Hoàng cung và bị chó nhà dân cắn chết. Vua Tự Đức thấy hạc quý bị chó cắn chết nên nổi giận, truyền cho Bộ hình luận tội. Bộ Hình kết án chủ chó phải tội tử hình và bị tịch thu toàn bộ gia sản.
Việc xử án của Bộ hình được quan Ngự Sử Phạm Đan Quế biết được. Sau khi xem xét các tình tiết, ông xin yết kiến vua Tự Đức và trình một bản tấu. Bản tấu ấy như sau:
Hạc bất năng ngôn/ Khuyển vô thức tự
|
Hạc nhập dân viên/ Khuyển trung vu chủ
Điểu, Thú đấu tranh/ U minh hà dự
Khuyển phệ hạc tử/ Tôi quy vu chủ
Hạc trắc khuyển tử/ Tường hà luật xử?
Dịch nghĩa:
Hạc chẳng biết nói/ Chó không biết chữ
Hạc vào vườn dân/ Chó trung với chủ
Chim, thú đánh nhau/ Tối sáng không rõ
Chó cắn chết hạc/ Tội quy cho chủ
Hạc mổ chết chó/ Luật xử thế nào?
Vụ án “chó cắn hạc vua” cũng đã để lại một điển tích hay về việc xử án ngày xưa của cha ông mà ngày nay chúng ta vẫn cần phải học tập. Đó là không phân biệt hay thiên vị một ai trong việc phân xử, chỉ có lẽ phải là luôn được tôn trọng triệt để.
Nghe xong, vua Tự Đức cấp tốc hạ lệnh hủy bỏ bản án và không bàn đến nữa. Bởi đối với vua Tự Đức, những lời của Phạm Đan Quế không những có tình mà còn rất có lý: Chó và hạc đều là vật. Cả hai không biết nói, không biết chữ nên hạc đeo thẻ đề Thiên Tử Hạc chó cũng không biết.
Tuy nhiên, càng nghĩ càng thấy vụ án không hề đơn giản. Bởi trong chế độ phong kiến, ý vua tức là ý trời, không ai dám trái lệnh. Nhưng do ông Phạm Đan Quế nói quá có tình có lý nên vua Tự Đức đã nghe theo. Và việc vua Tự Đức nghe theo đã chứng minh vị vua này là một vị vua anh minh, biết nghe lời can gián của quần thần. Chính vì thế vụ án “chó cắn hạc vua” đã để lại một điển tích hay về việc xử án ngày xưa của cha ông mà ngày nay chúng ta vẫn cần phải học tập. Đó là không phân biệt hay thiên vị một ai trong việc phân xử, chỉ có lẽ phải là luôn phải được tôn trọng triệt để.
Ngày nay, chúng ta đang sống trong một nhà nước pháp quyền XHCN nên phải tuân theo pháp luật một cách nghiêm minh. Không thể để cho những sai sót của một vài cá nhân gây oan sai cho người vô tội. Nói thì như vậy nhưng thực hiện việc này không dễ dàng gì vì nhiều khi người “cầm cân nảy mực” biết rõ mười mươi là sai nhưng vì nhiều lý do, trong đó lý do sợ mất uy tín cá nhân, vì cái tôi mà cố tình không chịu sửa để người dân phải chịu hàm oan. Những vụ án oan nghiệt đó kéo dài không chỉ một vài năm mà là hàng chục năm khiến đương sự đau khổ, gia tình ly tán và lâm vào cảnh lầm than. Điển hình như các vụ án oan sau:
Vụ Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang 10 năm ngồi tù, tan nát cả gia đình
Sau 10 năm ngồi tù oan với tội danh giết chị Nguyễn Thị Hoan, ông Nguyễn Thanh Chấn (Nghĩa Trung, Việt Yên, Bắc Giang) được trả tự do vào ngày 4/11/2013.
Gia đình ông Chấn đã kiên trì suốt 10 năm trời để tìm ra thủ phạm là Lý Nguyễn Chung. 10 năm tù oan đã khiến ông Chấn hứng chịu quá nhiều mất mát. Họ hàng, bạn bè xa lánh, cả bốn người con của ông đã phải bỏ học giữa chừng; một người con đi xuất khẩu lao động nước ngoài vì kiếm tiền lo kêu oan cho cha mà quyết không về nước. Vợ ông sau nhiều năm kêu oan cho ông cũng phải vào viện tâm thần điều trị. Điều đáng nói là ông Chấn và bà Chiến đã gửi đơn đi rất nhiều cơ quan khác nhau, nhưng không được xem xét nên mới phải ngồi tù oan đến 10 năm.
Ông Nguyễn Thanh Chấn trở về đời thường sau 10 năm tù oan |
Hai lần bị tuyên tử hình dù không buôn ma túy
Tháng 6/2003, Nguyễn Minh Hùng (SN 1978, ngụ ấp Tân Tiến, Tân Lập, Tân Biên, Tây Ninh) bị bắt với tội danh buôn bán ma túy. Ngày 18/6/2004, án sơ thẩm lần thứ nhất của TAND tỉnh Tây Ninh tuyên Hùng tử hình. Tháng 7/2004, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao đã tuyên hủy án sơ thẩm để điều tra xét xử lại do Hùng kháng cáo kêu oan đối với tội vận chuyển trái phép chất ma túy.
Chỉ đến khi vợ anh Hùng đã cung cấp bằng chứng là giấy xác nhận của một nhà nghỉ nơi vợ chồng anh trọ vào đúng ngày bị cáo buộc là đi giao heroin. Ngày 13/6/2008, anh Nguyễn Minh Hùng được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tây Ninh phê chuẩn quyết định “tha bổng” sau hơn 4 năm bị tù oan và phải đối diện với 2 bản án tử hình.
Nguyễn Minh Hùng được Công an tỉnh Tây Ninh xin lỗi công khai vào ngày 19/11/2008 và chỉ được bồi thường số tiền 130 triệu đồng cho hơn 5 năm tù oan.
Tử tù Hàn Đức Long trắng án |
Đánh rơi đồng hồ, bị án oan tù chung thân
Bùi Minh Hải, ngụ ở huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai chỉ vì vô tình đánh rơi chiếc đồng hồ ở gần nơi xảy ra vụ giết người mà bị tình nghi là thủ phạm. Ông Hải bị bắt giam, sau đó bị tuyên phạt tù chung thân, dù ông Hải liên tục kêu oan.
Sau 16 tháng bị tù oan, cơ quan chức năng bắt được một đối tượng giết người trong một vụ án khác. Chính từ việc đối tượng nhận tội nên ông Bùi Minh Hải đã được minh oan, được đền bù 59,9 triệu. Nhưng hậu quả mà gia đình ông Hải phải hứng chịu cũng vô cùng đau đớn như gia đình ông Chấn, đó là 4 đứa con phải bỏ học. Cả gia đình phải hứng chịu bao điều tiếng của xóm làng. Liên quan tới vụ án này, có 11 cán bộ pháp luật để xảy ra oan sai đã bị đình chỉ công tác và cách chức.
16 năm 3 tháng ở tù oan với tội danh giết người
Ngày 21/5/1979, ông Trần Văn Chiến bị bắt tạm giam ngày với tội danh giết người xảy ra tại xã Tân Điền, huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang. Ngày 20/3/1980, TAND tỉnh Tiền Giang xét xử sơ thẩm, tuyên phạt ông Chiến mức án tù chung thân. Tại phiên tòa này, ông Trần Văn Chiến không nhận tội và khẳng định hung thủ thật sự là Trần Văn U. Do thời gian chấp hành hình phạt tù ông Chiến cải tạo tốt nên được thả tự do ngày 21/8/1995. Năm 1997, Trần Văn U mới bị bắt.
Ngày 5/7/2001, TAND tỉnh Tiền Giang tiếp tục xét xử sơ thẩm vụ án giết người với bị cáo Trần Văn U. Tại tòa, Trần Văn U khai chỉ một mình thực hiện vụ án mà không liên quan gì đến ông Trần Văn Chiến nên tòa tuyên ông Chiến không phạm tội giết người.
Tại bản án phúc thẩm số 424 ngày 12/4/2002, TAND tối cao tại TP.HCM giữ nguyên bản án sơ thẩm: ông Chiến vô tội. Ngày 23/12/2004 ông Chiến được TAND tỉnh Tiền Giang xin lỗi trên 3 tờ báo trung ương và địa phương, nhưng cũng chỉ được đền bù oan sai 252 triệu đồng cho hơn 16 năm tù oan.
28 năm mang tiếng giết chồng, giết cha ở Điên Biên được minh oan |
Án oan “vườn điều” khiến cả một gia đình vào vòng lao lý
Nói tới các vụ án oan chấn động Việt Nam không thể không nói đến “vụ án vườn điều”, khiến 9 người trong một gia đình rơi vào vòng lao lý. Theo cáo trạng, giữa tháng 5/1993, thi thể nạn nhân Dương Thị Mỹ được phát hiện trong vườn điều của ông Hai Hoàng (tỉnh Bình Thuận) trong tình trạng đa chấn thương. Vụ án tưởng chừng rơi vào bế tắc thì năm 1998, nghi phạm Huỳnh Văn Nén đã khai mình là thủ phạm vụ trọng án.
Theo lời khai của Nén, do nghi ngờ bà Mỹ quan hệ bất chính với anh em đồng hao tên Nhung nên một số người trong gia đình vợ Nén đã dùng dao chém nạn nhân đến chết. Từ lời khai này, 9 người trong gia đình vợ của Nén bị bắt giữ.
Vụ án sau đó được đưa ra xét xử nhiều lần, nhưng đều bị hủy án do có nhiều tình tiết chưa rõ ràng. Việc điều tra xét xử vụ án kéo dài 12 năm, nhưng vẫn không tìm ra hung thủ. Năm 2006, cơ quan điều tra xác định các bị cáo vô tội và trả tự do tại tòa. Đồng thời, cơ quan công tố phải công khai xin lỗi và bồi thường oan sai với tổng số tiền lên đến hơn 1 tỷ đồng.
Nhắc lại những vụ án oan tiêu biểu thời gian vừa qua không phải là để chỉ trích hay phê bình ai mà chỉ là để nêu một vấn đề những người có chức, có quyền trong tay hãy vì một nền tư pháp “sạch”, vì công lý mà hành xử một cách sáng suốt trung thực, nhất là phải xem xét phân tích kỹ các tình tiết nghi can đưa ra và tôn trọng nguyên tắc “suy đoán vô tội” để không gây ra oan sai và xứng đáng với nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.
Quý Thích