Nhân cách Tô Hiến Thành
Người đời sau từng ví Tô Hiến Thành như một Võ Hầu Gia Cát Lượng của Việt Nam!
Nơi thờ Tô Hiến Thành |
Ông người đất Ô Diên (tức xã Hạ Mỗ, Đan Phượng, Hà Nội ngày nay). Làm quan dưới triều vua Lý Anh Tông, ông nổi tiếng bởi tài năng đức độ, văn võ song toàn, tấm lòng ngay thẳng và cương trực. Người có công đánh tan giặc Ngưu Hống và quân Ai Lao xâm lược.
Ông cũng là người quan tâm mở mang văn hoá, đề xuất việc lập đền thờ Khổng Tử ở cửa Nam thành Thăng Long… Vì những công trạng ấy mà ông được nhà vua phong chức Thái uý (như chức Tể tướng).
Ông đã được nhà vua Lý Anh Tông tin cậy giao phó nhiều trọng trách.Vào năm 1175, trước lúc lâm chung vua Lý Anh Tông đã gọi Tô Hiến Thành đến và giao cho ông việc giúp người sẽ kế vị ngai vàng là thái tử Lý Long Cán (tức sau này là vua Lý Cao Tông) lúc đó còn nhỏ tuổi! Lúc này thái tử Long Xưởng là anh nhưng đã bị vua cha truất quyền nối ngôi do không đủ tư cách!
Tuy nhiên, Thiên Linh Thái Hậu là vợ vua Lý Anh Tông lại muốn Tô Hiến Thành giúp đưa thái tử Long Xưởng lên ngôi thay vì thái tử Lý Long Cán như di huấn của vua Lý Anh Tông! Để thực hiện việc này bà đã cho người mang nhiều lễ vật đến biếu vợ Tô Hiến Thành, muốn thông qua vợ để thuyết phục ông!
Quả nhiên do ham của, vợ Tô Hiến Thành đã nhận lời và tìm mọi cách để thuyết phục chồng! Nhưng Tô Hiến Thành không nghe và kiên quyết thực hiện theo di huấn của vua Lý Anh Tông! Ông nói rằng kẻ làm quan phải biết vâng mệnh vua, không thể vì hám lợi mà làm trái! Sau này, Tô Hiến Thành đã dốc sức phò tá vị vua trẻ như lời ông đã hứa với vua Anh Tông!
Chuyện cũng kể rằng khi Tô Hiến Thành bệnh nặng, Tham tri chính sự trong triều là Võ Tán Đường luôn lui tới chăm sóc ông. Khi ông sắp mất, vua cùng Thái hậu đến thăm và hỏi người có thể thay thế ông. Ông đã tiến cử Gián nghị đại phu Trần Trung Tá.
Thái hậu rất ngạc nhiên hỏi: - Tại sao không phải là Võ Tán Đường?
Ông đáp: - Nếu Thái hậu hỏi người giỏi việc hầu hạ, tôi sẽ tiến cử Võ Tán Đường. Nhưng nếu cần người làm việc lớn để trị quốc an dân thì tôi tiến cử Trần Trung Tá! Ông mất năm Kỷ Hợi (1179).
Lời bàn:
Khi Tô Hiến Thành làm quan, ông đã có nhiều công lao giúp đỡ các vua nhà Lý! Tuy nhiên, cũng chính lúc này bộ máy của triều đình nhà Lý đã bắt đầu nảy sinh những dấu hiệu suy yếu, trật tự rối ren, kỷ cương bị coi thường, quan lại thì sinh lòng tham nhũng. Ngay việc vợ của vua Lý Anh Tông muốn thay đổi di huấn của chồng cũng là một câu chuyện điển hình cho tình thế này!
Trong hoàn cảnh ấy, xuất hiện một vị quan tài năng đức độ như Tô Hiến Thành quả là một hồng phúc cho dân cho nước! Bản thân Tô Hiến Thành không chỉ là một người tài trí hơn người, văn võ song toàn mà còn là một tấm gương luôn nghĩ cho việc nước và nghĩ cần phải tìm những người đủ tài trí để lo việc nước.
Câu chuyện ông tiến cử Gián nghị đại phu Trần Trung Tá thay mình là biểu hiện lòng không thiên vị thân sơ, không vì những tình cảm riêng tư mà bỏ qua những người tài có thể chăm lo việc nước!
Một người làm việc quan như Tô Hiến Thành quả là đáng khâm phục!
TH