Kon Tum: Nghề đan lát âm thầm được "truyền lửa" từ một người con Banah
Đôi bàn tay thoăn thoắt và thành thạo hơn bao giờ hết, già A Huynh đã để lại trong tôi một ấn tượng khó phai. Nổi tiếng là người đan lát giỏi, già A Huynh không còn là cái tên xa lạ đối với người dân địa phương ở xã Đắk Ruồng…
Trong một ngôi làng nhỏ… có một "nghệ nhân lớn"
Vào làng Kon Slạc, thôn 12, xã Đắk Ruồng, huyện Kon Rẫy, không ai là không biết đến cái tên A Huynh. Già làng A Huynh là một người con của dân tộc Banah, đến nay đã gắn bó với mảnh đất này chừng 65 năm. Với niềm yêu nghề truyền thống của dân tộc, già vẫn cặm cụi gắn bó với mây, tre, nứa và xem đó nhưng một phần cuộc sống của mình.
Nhiều năm nay, già A Huynh vẫn luôn duy trì nghề đan lát truyền thống, đặc biệt là việc đan các vật dụng cần thiết trong gia đình. Mục đích của việc duy trì nghề với ông không chỉ là để cải thiện đời sống gia đình mà còn có cơ hội để nhắc nhở và truyền dạy nghề cho bà con trong làng, lưu giữ một nét văn hóa đẹp.
Già A Huynh vẫn luôn duy trì nghề đan lát truyền thống |
Nhắc đến nghề đan lát, già A Huynh tâm sự: Từ tuổi lên 4, già hay theo chân người cha của mình để phụ giúp đời sống sinh hoạt trong gia đình. Ban đầu, để giúp cha trang trải miếng ăn, thức uống trong nhà, già cùng cha lên rẫy bẫy chim, lên rừng săn thú, sau đó bắt đầu học đan lát. Việc học đan lát bắt đầu từ những sản phẩm với mục đích sử dụng trong gia đình, từng cái rổ, cái rá. Sau khi đan được những dụng cụ nhỏ thì già mới học đan gùi để đựng củi, lúa,…
Nguyên liệu dùng trong đan lát được già khai thác từ thiên nhiên, không quá khó để tìm. Đó có thể là tre, nứa, hoặc cây lồ ô… dùng để làm thân, sử dụng các loại vỏ cây mềm, có độ dai tốt để làm dây đeo.
Để hoàn thành được một sản phẩm nhỏ như cái rá, cái rổ thì cần thời gian từ 2-3 tiếng. Đối với những sản phẩm nhỏ này thì không cần phải đầu tư quá nhiều thời gian vì nó cũng đơn giản, già có thể tranh thủ những giờ rảnh rỗi trong ngày để đan. Còn sản phẩm lớn hơn như gùi, giỏ thì công phu hơn nên tốn nhiều thời gian hơn. Đối với sản phẩm có hoa văn đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và tinh tế nên đôi khi mất đến 2 ngày mới hoàn thành. Còn gùi, giỏ trơn thông thường thì chỉ cần 1 ngày là hoàn thiện.
Mong muốn nghề truyền thống trường tồn…
Các sản phẩm ra lò từ nghề đan lát không chỉ được tồn tại với tư cách là một vật dụng cần thiết sử dụng trong sinh hoạt gia đình của người dân địa phương đơn thuần, mà nó còn là nét đẹp văn hóa của cộng đồng người đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, những sản phẩm sinh ra từ nghề đan lát còn rất được khách du lịch trong và ngoài nước thích thú sở hữu vì nét độc đáo riêng biệt của nó.
Những sản phẩm do chính tay già A Huynh làm ra để phục vụ cho nhu cầu cuộc sống người dân |
Già A Huynh tâm sự: Nghề đan lát vừa là nghề truyền thống của dân tộc cần được gìn giữ và lưu truyền. Hơn thế nữa, đây là còn là công việc có khả năng nuôi sống, tạo cơm ăn áo mặc, tạo việc làm cho lao động địa phương. Nguyên liệu thì dễ kiếm tìm, luôn có sẵn từ thiên nhiên, không phải mất tiền thu mua. Với những vật dụng nhỏ và đơn giản thì giá bán dao động trên 20 nghìn đồng tùy loại. Còn với những vật dụng lớn như gùi thì tầm 150-450 nghìn đồng/ chiếc. Tất nhiên, gùi trơn sẽ có giá thấp hơn so với các loại gùi đòi hỏi nhiều hoa văn, chi tiết trang trí.
Nói về vấn đề "truyền lửa" để nghề đan lát không bị lãng quên, già A Huynh vẫn luôn vận động bà con nên tận dụng các nguyên liệu có thể dùng để đan lát ở quanh rẫy nhà mình. Sau đó, già sẽ đến tận từng nhà truyền lại cách đan lát các đồ dùng sinh hoạt thường ngày trong gia đình nếu họ có mong muốn. Cũng chính vì sự nhiệt tình đó mà trong làng, già không độc quyền nghề đan lát. Từ thanh niên cho đến người lớn tuổi, từ con trai đến con gái trong làng đã có một số người đan lát giỏi và đó trở thành một trong những công việc nuôi sống gia đình họ.
Làng Kon Slạc không phải là một làng nghề văn hóa đặc trưng, tuy nhiên, nghề đan lát ở đây vẫn luôn âm thầm được truyền lửa. Điều đó không chỉ góp phần gìn giữ những giá trị truyền thống, mà còn là cơ hội mở ra hướng phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân. Như mong ước của già A huynh: "Mong muốn nghề truyền thống trường tồn…"
Vi Giang