Anh – EU “thuận tình” các điều khoản “ly hôn”
Sau 6 tháng đàm phán, Anh và EU đã đạt những thỏa thuận về điều khoản “ly hôn” để chuyển sang giai đoạn hai - đàm phán về tương lai mối quan hệ song phương.
Tin vui đã đến với nước Anh khi cuối cùng Thủ tướng Theresa May đã tháo gỡ được bế tắc nhiều tháng nay trong tiến trình đàm phán rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), còn gọi là Brexit. Với việc đạt được các điều khoản trong vụ “ly hôn” đắt giá nhất thời hiện đại, Anh và EU đã khép lại giai đoạn 1 vòng đàm phán để bước sang giai đoạn hai - đàm phán về tương lai mối quan hệ song phương hậu “ly hôn”.
Thủ tướng Anh Theresa May (trái) và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker trong cuộc gặp tại Brussels (Bỉ) ngày 8/12 |
Ba vấn đề mấu chốt trong thỏa thuận “ly hôn” đều mang tính có đi có lại.
Trước tiên, quyền công dân được xem là một trong những ưu tiên quan trọng nhất của EU. Tổng cộng 4,5 triệu công dân EU sống tại Anh và công dân Anh sống tại EU vẫn giữ được quyền cơ bản là đi lại tự do giữa Anh với EU và ngược lại. Mọi công dân của Anh và EU đang sống trên lãnh thổ phía bên kia trước khi Brexit diễn ra được quyền tiếp tục cư trú, làm việc và học tập.
Các thành viên gia đình như vợ, chồng, con, bố, mẹ hay ông, bà của họ được quyền đoàn tụ trong tương lai nếu những người này hiện nay không sống tại Anh. Tất cả trẻ em đều được hưởng quyền này, ngay cả khi những em nhỏ được sinh ra sau Brexit. Lẽ dĩ nhiên, các thành viên gia đình của những người Anh sống tại EU cũng được hưởng các quyền tương tự. Ngoài ra, các công dân Anh và EU sinh sống tại lãnh thổ của phía bên kia vẫn giữ được quyền hưởng dịch vụ chăm sóc y tế, hưu trí và các khoản trợ cấp xã hội khác.
Bên cạnh đó, nước Anh sẽ xây dựng một quy trình để nhận được "quy chế đặc biệt của Anh". EU và Anh sẽ tiếp tục thảo luận một cách chi tiết về quy chế này nhưng các nguyên tắc đã được nêu rõ ràng trong thỏa thuận. Quyền của các công dân sẽ được đảm bảo bằng những cơ chế hiệu quả và thỏa thuận về "ly hôn" sẽ được đưa vào luật của Anh. Các thẩm phán Anh sẽ sử dụng luật của nước này khi xét xử nhưng tòa án Anh phải tham khảo Tòa công lý châu Âu trong các cuộc xét xử. Nước Anh sẽ thành lập một cơ quan độc lập để đảm bảo việc áp dụng đúng các điều khoản của thỏa thuận và trợ giúp công dân của mình.
Về vấn đề đường biên giới Ireland. EU và Anh thống nhất tránh việc tái lập một đường biên giới cứng trên đảo Ireland. Anh cam kết sẽ không thiết lập biên giới cứng nhằm bảo vệ thỏa thỏa thuận "Ngày Thứ sáu tốt lành" - hiệp định ký năm 1998 mang lại hòa bình cho Bắc Ireland sau hàng thập kỷ xung đột và đảm bảo phát triển kinh tế của đảo Ireland. Những người sống ở Bắc Ireland là công dân Cộng hòa Ireland tiếp tục được hưởng các quyền như công dân EU. Nước Anh cũng đưa ra các đảm bảo cần thiết cho phép tiếp tục duy trì các khu vực đi lại chung.
Về “phí” cho cuộc “ly hôn”. Tuy con số cụ thể chưa được đưa ra nhưng hai bên đã thống nhất được danh sách các mục phải thanh toán, các nguyên tắc tính toán giá trị các khoản phải trả và những điều kiện để Anh tham gia các chương trình trong Khuôn khổ tài chính nhiều năm trong giai đoạn 2014-2020, ngay cả sau khi nước này chính thức rời EU.
Bên cạnh đó, Anh và EU cũng đã thống nhất về các thu xếp liên quan đến Ngân hàng đầu tư châu Âu, Ngân hàng Trung ương châu Âu và Quỹ phát triển châu Âu. Anh cũng cam kết sẽ đóng góp vào ngân sách năm 2019 và 2020 của EU với mức tương đương như khi còn là thành viên của Liên minh châu Âu.
Những tin tốt lành về tiến trình đàm phán Brexit đã giúp đồng bảng Anh lập tức lên giá mạnh, mức cao nhất trong 6 tháng qua, so với đồng euro. Kết quả này cũng ghi điểm cho Thủ tướng May về khả năng lãnh đạo, vị trí và uy tín của bà tại nước Anh cũng như trên trường quốc tế. Đây là tấm vé thông hành đảm bảo cho khả năng tại vị của bà trên ghế Thủ tướng xứ sở sương mù ít nhất là cho đến khi Anh chính thức rời EU tháng 3/2019.
Chặng đường sắp tới sẽ còn khó khăn hơn nhiều, vì EU đã nêu 4 lĩnh vực "sẽ không có chuyện có thể thương thuyết, đàm phán" là tự do hàng hóa, dịch vụ, con người và vốn tư bản. Tuy nhiên, giới quan sát kỳ vọng rằng, “đầu đã xuôi” thì “đuôi ắt lọt”, kết quả tốt đẹp bước đầu này giúp cả hai bên định hình được tương lai mối quan hệ, bởi suy cho cùng, cả Anh và EU vẫn “cần có nhau” trong cả việc hợp tác kinh tế lẫn đảm bảo cho một châu Âu ổn định và phát triển./.
Nam Khánh