Thắng cố - Món ăn truyền thống chợ phiên vùng cao
Thắng cố là món ăn phổ biến ở vùng cao. Tiếng Mông gọi là Khấu Tha có nghĩa là canh thịt, bao gồm lục phủ ngũ tạng của bò, trâu hoặc dê, nhưng thắng cố bò là ngon nhất.
Lấy lục phủ ngũ tạng và bốn chi dưới của con bò đem rửa sạch rồi thái hình vuông bằng hai đốt ngón tay, ướp mắm muối, hạt tiêu, dổi, sả, gừng và đun nước sôi thì thả thịt vào ninh cho đến khi chín đều, ăn thấy giòn giòn của miếng thịt thì cắt tiết đã được đánh đông thành những miếng vuông nhỏ đổ vào, đảo đều cho tiết chín là được.
Ảnh minh họa |
Mùi thơm của thảo quả, hạt dổi, củ sả, quyện với vị béo ngậy của thịt làm ấm lại một vùng không gian giữa tiết trời se lạnh. Đàn ông Mông đi chợ Đồng Văn đều mong được ăn một bát thắng cố, uống vài bát rượu với bạn bè.
Người ta quan niệm ai có nhiều bạn thì mới được mời nhiều rượu. Người nào say khi đi chợ về là người quảng giao. Rượu được đựng trong những chiếc can nhựa to hay vò sành mà những con ngựa đã lặc lè cõng xuống núi từ sớm tinh mơ hay từ đêm hôm trước. Một thế giới rượu thật phong phú, chan hòa mùi vị của men lá nồng nàn.
Đồng bào Mông thường mang theo mèn mén (bột ngô xay nhỏ, đồ chín), đến chợ mua thêm bát rượu và thắng cố là có thể mời bạn bè vui chung. Ăn thắng cố thường ngồi xổm, đặt thức ăn lên một tấm gỗ dài và ăn bằng muôi (muỗng) gỗ. Bên cạnh bao giờ cũng có bát muối cùng với ớt tươi dầm thật cay.
Ảnh minh họa |
Một muôi thắng cố nóng với chút muối ớt sẽ rất đậm đà. Ăn thắng cố nhất thiết phải có bạn để hỏi thăm chuyện nhà, chuyện cửa, con cái, ruộng nương, ngựa, bò… chúc nhau sức khỏe và cười vui ngả nghiêng giữa chợ.
Uống rượu đến độ tây tây sẽ hát và thổi khèn. Con trai, con gái đều có thể say rượu bên bàn thắng cố. Tiếng hỏi thăm nhau ran ran, Hấy dà, chợ trước sao không đi hè? bận mà, Thôi làm thêm một bát đi!
Các cô gái người Mông cất giọng hát ở đầu dãy thắng cố rằng: “Nhớ người yêu lòng em buồn, buồn ăn chẳng no lòng. Tiếng sáo của ai ơi, Sao cứ vang vào núi, Vang vào lòng em để nỗi nhớ không yên... ”. Tiếng hát của người có men rượu và say tình thật mượt mà, đằm thắm.
Chỉ còn thiếu món Thắng cố... |
Những anh chàng người Mông trẻ tuổi đắm đuối hát gọi bạn tình, các thiếu nữ có chút men rượu má đỏ hồng như bông hoa đào mùa xuân hát đáp, dấu mặt trong những chiếc khăn sặc sỡ. Những cuộc hẹn hò được gửi qua lời ca, tiếng hát. Tất cả diễn ra một cách tự nhiên trong không gian trời đất mênh mông khoáng đạt.
Hoạt động mua bán đã tan từ lâu mà dãy hàng thắng cố càng lúc càng đông vui, nhộn nhịp. qua chiều, chợ tan, hội khèn, hội hát cũng đã thưa vắng, chỉ còn những bàn thắng cố đang được thu dọn. Con trai say rượu nắm đuôi ngựa ngật ngưỡng vượt dốc, con gái dắt ngựa hoặc cầm ô theo sau, đúng là vui như đi chợ. Chợ vùng cao thực sự là những ngày hội. Thắng cố là món ẩm thực tạo nên bản sắc một vùng.
NT