Tư Mã Thiên và Bộ Sử ký bất hủ
Tư Mã Thiên tác giả bộ sử ký đồ sộ đầu tiên trên thế giới phản ánh lịch sử Trung Quốc từ thời Ngũ đại đến Hạ, Thương, Chu, Tần, Hán. Sử ký Tư Mã Thiên gồm 52 vạn chữ, 130 thiên, 5 phần: Bản kỷ, biểu, thư, thế gia, liệt truyện.
|
Tư Mã Thiên tên thật là Tử Trường, sinh năm 145 trước CN ở Long Môn nay là huyện Hàn Thành tỉnh Thiểm Tây. Cha ông là Tư Mã Đàm giữ chức “Thái Sử lệnh” thời Hán. Tổ tiên ông nhiều đời làm Sử quan. Từ nhỏ ông đã ham mê sử sách, đến năm mười tuổi đã đọc Tả truyện, Quốc ngữ, Thế bản và thông thạo Thi, Thư, Lễ, Nhạc.
Theo lời cha, năm hai mươi tuổi, Tư Mã Thiên đã chu du hầu khắp nước Trung Quốc để sưu tầm và thẩm định tư liệu. Ông xuôi về hướng Nam, đến Trường Giang, vượt qua sông Hoài, sông Tứ viếng mộ mẹ của tướng quân Hàn Tín, rồi lên đỉnh Cối Kê, nơi vua Hạ Vũ triệu tập quân chư hầu. ở Cối Kê ông đã ghi chép nhiều chuyện về Việt Vương Câu Tiễn.
Ông tới Cô Tô tìm hiểu về Ngũ Tử Tư, đi dọc Thái Hồ sưu tầm truyền thuyết về nàng Tây Thi, Phạm Lãi. Sau đó, Ông ngược lên phía Bắc đến bến Mịch La viếng Khuất Nguyên, thăm núi Cửu Nghi bên bờ sông Tương tưởng thờ vua Thuấn. Tiếp tục đi lên phương Bắc vượt sông Vấn, sông Tứ tới nước Tề, nước Lỗ vái lạy trước lăng miếu Khổng Tử.
Ông đã đến đất Tiết, quê hương Mạnh Thường Quân, thăm Bành Thành nơi phát tích của Lưu Bang. Ông sang nước Sở bồi hồi thăm đất Phong của Xuân Thân Quân, qua nước Ngụy sưu tầm chuyện về Tín Lăng Quân ...
Dù đường xá xa xôi, núi non hiểm trở nhưng dấu chân của Tư Mã Thiên đã để lại ở hầu khắp các vùng trên đất nước Trung Hoa bao la.
Năm 110 trước CN, Tư Mã Đàm bị lâm bệnh nặng và mất trong chuyến theo vua Hán Vũ Đế chuẩn bị làm lễ phong thiện ở núi Thái Sơn. Trước khi nhắm mắt, Ông đã trăng trối với Tư Mã Thiên: Tổ tiên ta đời đời làm sử quan, con hãy cố nối nghiệp cha làm Thái sử, con chớ quên những điều ta muốn bàn, muốn viết, ta làm quan Thái sử mà không chép được sử thật là xấu hổ ...
|
Sau ba năm để tang cha, Tư Mã Thiên đã nối nghiệp Tư Mã Đàm làm Thái sử lệnh, ông đã dồn toàn bộ tâm trí cho việc viết sử. Rất tiếc là công việc đang dang dở thì vụ án Lý Lăng xảy ra.
Vì can ngăn vua Hán Vũ Đế và bênh vực Lý Lăng là người bạn cũ mà Tư Mã Thiên bị buộc tội “khi quân” và phải chịu hình phạt thiến, tống giam trong ngục. Quá uất ức và nhục nhã, Tư Mã Thiên đã nhiều lần toan tự vẫn, nhưng vì nhớ lời căn dặn của cha nên ông nuốt tủi nhục, hờn căm vào lòng để thực hiện ước nguyện của đấng sinh thành.
Khi được trả tự do, Tư Mã Thiên trở thành hoạn quan, vẫn giữ chức Trung Thư lệnh. Ông được ra vào nơi cung cấm, nhờ đó đã biết được nhiều điều thâm cung bí sử và ông tiếp tục thu thập thêm tư liệu để hoàn thành bộ sử ký - Một tài liệu vô giá cho nhân loại.
Lời bàn :
Tư Mã Tử Trường - một người thông minh, chí lớn, học rộng, tài cao, thương dân, yêu nước, tận hiếu với cha, trọn tình với bạn, khí khái anh hùng không ai sánh kịp.
Sống trong thời đại huy hoàng, cực thịnh của chế độ phong kiến Trung Hoa, thời kỳ “Trăm hoa đua nở” tạm ngừng, học thuyết “bãi bỏ bách gia, độc tôn Nho học” của Đổng Trọng Thư được Hán Vũ Đế trọng dụng. Chính những khuôn vàng thước ngọc lạnh lùng đó đã đẩy Tư Mã Thiên vào cảnh tù tội, phải sống bơ vơ, lạc lõng giữa cung đình.
Tư Mã Thiên tự biết mình là kẻ “bất cơ”, luôn vượt ra ngoài lề thói, dám phán xét con người và thời đại đương thời nên Ông đã bằng lòng với số phận và dồn toàn bộ tâm trí cho bộ Sử ký.
Bằng cách tiếp cận thực tế, làm tư liệu tỉ mỉ, công phu, Tử Trường đã viết nên một tác phẩm bất hủ, đặt nền móng cho khoa học lịch sử. Sử ký Tư Mã Thiên là tấm gương phản chiếu thời đại, nhưng từng trang sách toát lên tâm hồn, trí tuệ của một sử gia vĩ đại.
Một con người, một tác phẩm, một cốt cách khoa học từ trên 2000 năm trước đáng để cho hậu thế suy ngẫm !
NT