Bài 1: Vụ án doanh nhân Cần Thơ
Đi tìm căn cứ khởi tố, bắt giam doanh nhân Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân trong hồ sơ vụ án ở Cần Thơ
Nhìn từ góc độ pháp lý và thực tế nội dung vụ việc đơn thuần là vụ án kinh tế dân sự, để hình sự hóa một vụ án kinh tế sang vụ án hình sự phải có căn cứ để kết thành tội phạm hình sự; vì tội phạm hình sự là có hành vi vi phạm pháp luật gây nguy hiểm cho xã hội mà pháp luật công nhận điều này cần phải làm rõ !
Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân tại nhà máy chế biến nông thủy sản trước khi bị bắt |
Khởi điểm của vụ việc chỉ là doanh nghiệp vay vốn ưu đãi của Ngân hàng để đầu tư sản xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật và chính sách của nhà nước
Năm 2011, ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân thành lập Công ty TNHH MTV Nông thủy sản Tây Nam (gọi tắt là Công ty Tây Nam) tại TP Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang với quy mô chế biến 65 tấn thủy sản, 350 tấn nông sản/ngày, giải quyết việc làm cho 3.000 lao động tại địa phương. Dự án có tổng mức đầu tư là 689 tỷ đồng, trong đó vốn tự có của công ty là 200 tỷ, dự định vay Agribank Cần Thơ 289 tỷ và vay Ngân hàng BIDV chi nhánh Vị Thanh là 200 tỷ. Khoản vay Agribank Cần Thơ của Công ty Tây Nam có tài sản thế chấp đảm bảo thanh toán là siêu thị Citimart diện tích mặt đất gần 3.000 m2 trên đường Nguyễn Trãi, TP.Cần Thơ..
Tại thời điểm đó, Công ty Tây Nam tiến hành lập dự án, vay vốn tại Ngân hàng Agribank chi nhánh Cần Thơ theo chương trình cho vay hỗ trợ giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản, thuỷ sản của Quyết định 63/2010/QĐ-TTg ngày 15.10.2010 của Thủ tướng Chính Phủ và Thông tư hướng dẫn thực hiện của Bộ Tài chính số 65/2011/TT-BTC ngày 16.5.2011 và được Ngân hàng Agribank Việt Nam xét duyệt chấp thuận cho vay số tiền 289 tỷ đồng.
Xét thấy việc vay vốn ngân hàng để đầu tư sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp theo đúng đề án và đúng đối tượng quy định thì đó là hoạt động kinh doanh bình thường của các nhà đầu tư, việc xác định hình thức cho vay, đối tượng được vay và quyền trách nhiệm của doanh nghiệp được pháp luật quy định các bên tham gia đều phải đáp ứng đầy đủ và được các bên thẩm định thì mới được triển khai thực hiện vấn đề cần làm rõ ở đậy là mục đích vay và hành vi thực hiện của các bên ?
Như vậy việc lập hồ sơ dự án vay vốn của Công ty Tây Nam tại thời điểm đó có đúng luật ? thực tế phía Ngân hàng Agribank chi nhánh Cần thơ đã thẩm định hồ sơ đúng quy định không? quá trình thẩm định và chấp nhận cho vay điều này cũng được thể hiện trên hợp đồng vay vốn của công ty với ngân hàng đồng thời ngân hàng cũng đã giải ngân 259 tỷ để phía công ty Tây Nam triển khai dự án đã phù hợp chưa?
Công ty Tây Nam do ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân – Giám đốc cũng đã triển khai dự án như thế nào ? và trong quá trình thực hiện qua các công đoạn có thể gặp một số yếu tố phát sinh về mặt địa lý của công trình cần phải xử lý về kỹ thuật dẫn đến phát sinh kinh phí nhiều hơn dự kiến và thời gian cũng kéo dài hơn đó là điều kiện rủi ro và cũng là vấn đề bất khả kháng xảy ra là bình thường nhưng chủ dự án vẫn phải thực hiện và đang trong giai đoạn lắp đặt các hạng mục hoàn thành., cần xác định đủ căn cứ để khẳng định điều này là có thật.?
Nguyên do thứ hai cần xác định ? vào tháng 5.2014, Công an TP Cần Thơ tiến hành điều tra Ngân hàng Agribank chi nhánh Cần Thơ không hiểu vì nguyên nhân gì căn cứ pháp lý nào để Công an TP Cần Thơ điều tra Ngân hàng này trong nhiều tháng và đồng thời đã mời ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân lên làm việc nhiều lần để hỏi về việc vay vốn ngân hàng của công ty Tây Nam (xác định rõ nguyên nhân)
Diễn biến cụ thể đang trong giai đoạn thi công lắp đặt hoàn thiện công trình nhưng vì gặp nhiều trở ngại trong việc tiếp cận các khoản vay theo đề án và luồng tiền về vốn tự có cũng bị ách tắc vì vậy, công ty buộc phải dừng mọi đầu tư và có văn bản thông báo đến chính quyền địa phương tỉnh Hậu Giang và đồng thời có văn bản đề nghị Ngân hàng Agribank chi nhánh Cần Thơ xem xét thanh lý hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp đã ký kết với công ty.
Phía ngân hàng Agribank chi nhánh Cần Thơ đồng ý và gửi đơn yêu cầu Tòa án Kinh tế quận Ninh Kiều giải quyết.
Xét thấy đây là một vụ án kinh tế dân sự 100% mà nguyên đơn là Ngân hàng Agribank chi nhánh Cần Thơ và bị đơn là Công ty Tây Nam do ông Nghuyễn Huỳnh Đạt nhân là đại diện pháp luật và "Toà án Nhân dân quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ đẫ thụ lý hồ sơ và trong quá trình đưa vụ án ra xét xử với hình thức vụ án kinh tế, thương mại dân sự.
Trong vụ án kinh tế dân sự phía nguyên đơn đã thẩm định hồ sơ của khách hàng và chấp nhận đủ điều kiện cho vay bên bị đơn cũng kê khai trong hồ sơ là thực tế và có triển khai dự án thật, chưa làm khống và cũng không lừa đảo gì vì trách nhiệm thẩm định hồ sơ cho vay là thuộc phía ngân hàng bên cho vay; đặc biệt khi triển khai dự án có những yếu tố phát sinh thì đã chuyển về đối tượng cho vay thông thường chứ không chiếm đoạt tiền ưu đãi lãi suất của Nhà nước; không có thiệt hại tại thời điểm hiện tại.
Nhưng thực tế thì vụ án kinh tế dân sự chưa được giải quyết theo quy định của pháp luật mà cần tìm nguyên nhân quy trình tố tụng trong vụ việc này liệu có hay không căn cứ pháp lý để ngày 16.6.2016, Công an TP Cần Thơ ra lệnh bắt tạm giam 4 tháng ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân để điều tra về việc vay vốn của ngân hàng với lý do là có hành vi: “Làm khống hồ sơ để lừa đảo, chiếm đoạt tiền ưu đãi lãi suất của nhà nước”.
Có thể tạm thời hiểu đây là một “bí ẩn? then chốt để khẳng định tội danh của bị can hay bị cáo trong phần định tội danh của một vụ án hình sự (nói cách khác rõ ràng hơn là có hay không có hành vi vi phạm pháp luật để cấu thành tội phạm )
Chúng tôi thấy điều gì có vẻ” huyền bí” ở vụ án này, là khi căn cứ pháp lý để khởi tố và bắt tạm giam đối với ông Nguyễn Thành Đạt Nhân theo lệnh bắt là hành vi làm khống hồ sơ để lừa đảo chiếm đoạt tiền ưu đãi lãi suất của Nhà nước phạm vào điều 139 Bộ luật hình sự nước CHXHCN Việt Nam.
Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân tại thời điểm bị cơ quan công an bắt giữ |
Nhưng trong các kết luận điều tra,điều tra bổ sung đều không nêu đủ chứng cứ về tội theo lệnh khở tố bắt giam là “làm khống hồ sơ ………để chiếm đoạt tiền ưu đãi lãi suất của nhà nước” theo điều 139 của Bộ luật hình sự, mà trong kết luận điều tra thì lại “quy nhầm” đối tượng từ chủ thể đi vay “bay” vào cùng tội tội với các bị can của của chủ thể cho vay theo điều 179 của Bộ luật hình sự (đây cũng là một nút thắt pháp lý thứ hai cần làm rõ ) để đưa ra có hay không có căn cứ pháp lý đưa vụ án từ dân sự kinh tế sang vụ án hình sự.
Cụ thể trong kết luận của cơ quan An ninh điều tra, ngày 6.11.2017, VKSND TP Cần Thơ có cáo trạng đề nghị truy tố 6 bị can gồm: Lê Thanh Hải (nguyên Giám đốc Agribank Cần Thơ); Trần Huy Liệu (nguyên phó Giám đốc Agribank Cần Thơ); Bùi Tuấn Anh (nguyên Trưởng phòng tín dụng Agribank Cần Thơ); Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân (Giám đốc Công ty TNHH MTV Nông thủy sản Tây Nam); Phạm Tường Thi (Giám đốc Công ty TNHH Tân Tiến); Nguyễn Văn Đạt (nhân viên Công ty TNHH Tân Tiến), với tội danh “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” theo qui định tại khoản 3, điều 179 Bộ luật hình sự.
Vậy là chỉ một mình ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân với vai trò là đại diện cho một pháp nhân đi vay vốn của Ngân hàng để triển khai hoạt động sản xuất kinh doanh thuần túy, nhưng điều cần làm sáng tỏ trong vụ việc này là vì sao ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân đã bị cơ quan công an cho rằng có hành vi phạm tội hình sự được quy từ tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” quy định tại điều 139 bộ luật hình sự; sang tội”vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của tổ chức tín dụng” quy định tại điều 179 Bộ luật hình sự.
Vậy thì hành vi, đối tượng và chủ thể của các tội danh (139, 179) trong Bộ luật hình sự là đối tượng “tổng hợp” hay là ghép chung và căn cứ nào để cơ quan điều tra đã kết luận điều tra đến 03 lần vẫn giữ nguyên phần phạm chung một tội danh cho tất cả các bị can trong đó có bị can Nhân đó là phạm vào điều 179 BLHS !
Khi xem xét hồ sơ và nghiên cứu vụ việc Luật sư Bùi Quang Nghiêm, Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP HCM khẳng định hành vi phạm tội tại điều 179 phải do người trong hoạt động tín dụng thực hiện. “Như vậy, chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ những người có trách nhiệm trong hoạt động tín dụng như giám đốc, phó giám đốc, nhân viên trong các ngân hàng mới có thể là chủ thể của tội phạm này. Trong khi đó, ông Nhân chỉ là người đại diện của pháp nhân đi vay vốn, không phải là nhân viên của ngân hàng, không có khả năng thực hiện các hành vi cho vay, nên không thể là chủ thể của tội danh theo điều 179”.
Nhìn từ góc độ pháp lý và thực tế nội dung vụ việc đơn thuần là vụ án kinh tế dân sự, để hình sự hóa một vụ án kinh tế sang vụ án hình sự phải có căn cứ để kết thành tội phạm hình sự; vì tội phạm hình sự là có hành vi vi phạm pháp luật gây nguy hiểm cho xã hội mà pháp luật công nhận điều này cần phải làm rõ !
Văn bản số 653/HĐTV-KHL do Chủ tịch Hội đồng thành viên Trịnh Ngọc Khánh ký |
Trong hồ sơ vụ án thể hiện việc ngân hàng Agribank Việt Nam đã có đến 2 văn bản giải thích rõ ràng về khoản vay và vấn đề áp dụng ưu đãi lãi suất đối với Công ty Tây Nam. Tại văn bản số 2203/NHNo-PC do Phó tổng Giám đốc Phạm Toàn Vượng ký và văn bản số 653/HĐTV-KHL do Chủ tịch Hội đồng thành viên Trịnh Ngọc Khánh ký, Agribank Việt Nam khẳng định, việc phê duyệt cho Công ty Tây Nam được vay ưu đãi lãi suất theo Quyết định số 63 của Thủ tướng Chính phủ là đúng đối tượng. Agribank Việt Nam cũng xác định 59,4 tỷ đồng (là tiền lãi của số tiền vay Agribank Cần Thơ 289 tỷ đồng tính từ năm 2011 đến 2016, khi Nhân bị bắt) là khoản chưa thiệt hại, bởi khi xét thấy dự án thực hiện chậm tiến độ vì lý do khách quan, không đáp ứng được theo quy định tại Thông tư số 65/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính. Hơn nữa, theo thỏa thuận với Công ty Tây Nam, Agribank Việt Nam đã chỉ đạo cho Agribank Cần Thơ chuyển toàn bộ khoản vay ưu đãi lãi suất của Công ty Tây Nam sang khoản vay thông thường từ ngày 01.08.2014. Công ty Tây Nam cũng đã ký cam kết trả nợ đầy đủ bao gồm lãi suất phát sinh 59,4 tỷ đồng do chuyển từ lãi suất ưu đãi sang lãi suất thông thường. Agribank Việt Nam cũng khẳng định, Ngân hàng chưa thực hiện quyết toán với Bộ Tài chính và Bộ Tài chính chưa cấp bù lãi suất ưu đãi cho khoản vay của Cty Tây Nam. Vì vậy, Agribank Việt Nam xác nhận là ngân hàng không bị thiệt hại.
Văn bản số 2203/NHNo-PC do Phó tổng Giám đốc Phạm Toàn Vượng ký |
Với nội dung nêu trên chúng tôi đặt ra một loạt câu hỏi và cần đi tìm lời giải từ các cơ quan tham gia tố tụng của vụ án này và các cơ quan chức năng, cơ quan quản lý, các cá nhân, tổ chức liên quan như sau:
- Có hay không hành vi vi phạm pháp luật hình sự trong vụ án
- Nếu có thì đối tượng vi phạm là ai? Phạm tội gì ?
- Quy trình tham gia tố tụng của những cá nhân, tổ chức như thế nào, có phù hợp với luật pháp hiện tại không?
- Quyền và trách nhiệm của những cá nhân, tổ chức tham gia tố tụng và những những thành viên có quyền và trách nhiệm liên quan
- Có hay không Phương án giải quyết tạm thời và triệt để vụ án này theo pháp luật?
Nhóm PV
Tầm Nhìn sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc này
Bài tiếp : Tìm hướng giải quyết vụ việc theo quy định của pháp luật hiện hành