Quyền lợi cho các nhạc sĩ qua những con số biết nói
Theo báo cáo sơ kết 6 tháng đầu năm 2017, Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) thu được 35,1 tỷ đồng phí bản quyền, giảm hơn 2 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước.
Tại cuộc họp sơ kết 6 tháng đầu năm của Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC), nhạc sĩ Phó Đức Phương cho biết: “Bên cạnh những ý kiến, quan điểm tích cực nhằm hướng đến việc tôn trọng và thực hiện đúng quy định của pháp luật, Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam nhận được nhiều thông tin có chiều hướng sai lệch, gây nên sự hiểu lầm trong dư luận do cách tiếp cận các quy định của pháp luật về Sở hữu trí tuệ chưa thật đầy đủ và khoa học, điều đó gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của Trung tâm.”
Thực chất con số 31,1 tỷ động là số thực thu của Trung tâm từ chỉ tính được trong 4 tháng rưỡi. Còn từ khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu VCPMC dừng thu phí tác quyền âm nhạc qua tivi trong khách sạn, quán cà phê (từ cuối tháng 5), nhiều cơ sở kinh doanh thuộc các lĩnh vực khác cũng không nộp phí, điều này khiến hoạt động bảo vệ quyền tác giả của VCPMC gặp khó khăn, doanh thu giảm mạnh.
Ông Nguyễn Hoàng Giang - giám đốc của VCPMC miền Bắc cho biết: “Tổng doanh thu trong 6 tháng đầu năm là 35,1 tỷ đồng. Trong đó Phát thanh, truyền hình là 866 triệu đồng; Biểu diễn, hòa nhạc, sự kiện, đoàn nghệ thuật là 3,2 tỉ đồng; Nhà hàng, cà phê, quán rượu, phòng trà, chăm sóc sức khỏe là 5 tỉ đồng; Karaoke là 3,2 tỉ đồng; Rạp chiếu phim là 38 triệu đồng; Vũ trường, bar là 174 triệu đồng; Khách sạn, Resort, nhà nghỉ, khu du lịch là 2,1 tỉ đồng; Siêu thị, cửa hàng, TT Thương mại là 2,7 tỉ đồng; Hàng không, giao thông là 209 triệu đồng; Website, nhạc chuông, úng dụng điện thoại là 11,6 tỉ đồng; Phòng thu là 396 triệu đồng; Sao chép file MIDI, CD, DVD, quảng cáo, phim là 5,7 tỉ đồng; Xuất bản sách nhạc là 52 triệu đồng. Các linh vực khác là 64 triệu đồng”.
Liên quan đến vấn đề này, nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh cho rằng: “Tác phẩm của tôi là quyền sở hữu trí tuệ của cá nhân tôi nên bất cứ tổ chức, cá nhân nào sử dụng tác phẩm của tôi đều phải trả tiền -, đó là trách nhiệm và nghĩa vụ của họ đối với tác giả- chủ sở hữu tác phẩm. Còn khi nhạc sĩ đã ủy thác cho Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc thì cá nhân, tổ chức sử dụng âm nhạc phải có trách nhiệm thông qua trung tâm VCPMC chi trả tác quyền theo đúng luật định, chứ chúng tôi không đi xin".
Ý kiến của các nhạc sĩ cũng thẳng thắng chỉ ra những bất cập trong công tác quản lý ở tầm vĩ mô và cho rằng nhiều người giữ các cương vị quan trọng trong các cơ quan quản lý văn hóa còn chưa hiểu đúng về tôn chỉ mục đích hoạt động của Trung tâm, cũng như cách chi trả tác quyền đã có những phát ngôn không thật chính xác, khách quan, gây hiểu lầm trong dư luận, làm ảnh hưởng đến uy tín cũng như hoạt động của Trung tâm. Nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh cho biết: "Điều tôi cảm thấy rất tệ hại đấy là có những người đương chức, đương quyền ở các cơ quan quản lý văn hóa, nhưng khi phát ngôn lại không nắm được các quy định của Luật pháp về Quyền sở hữu trí tuệ cũng như chưa thực sự hiểu rõ về chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam. Những phát ngôn ấy ít nhiều gây hoang mang trong giới nhạc sĩ và gây hiểu lầm đáng tiếc trong dư luận xã hội”.
Nhạc sĩ Doãn Nho chia sẻ: “Chúng tôi là những thế hệ nhạc sĩ tiền khởi nghĩa, trước cách mạng tháng 8. Thời của chúng tôi khi sáng tác của mình được hát thì phấn khởi, coi đó là sự đóng góp cho đất nước và cảm thấy rất vinh dự. Đến khi giải phóng, đất nước tiến lên từng bước hiện đại, cho đến giờ phút này, chính chúng tôi cũng đang được giác ngộ về quyền tác giả của chính bản thân mình. Tôi rất cảm ơn Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam đã giúp chúng tôi bảo vệ quyền lợi hết sức hợp pháp của mình. Qua đây chúng tôi cũng muốn rằng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch là đơn vị quản lý văn hóa cần giúp cho Trung tâm bản quyền thực thi pháp luật một cách tốt nhất, để bảo đảm được quyền lợi chính đáng cho các nhạc sĩ”.
Bày tỏ ý kiến về sự minh bạch trong thu - chi, nhạc sĩ Nguyễn Cường khẳng định: “Tôi hoàn toàn tin tưởng vào cá nhân nhạc sĩ Phó Đức Phương và các thành viên của VCPMC. Trước khi Trung tâm ra đời, một đồng chúng tôi cũng không có. Từ khi có Trung tâm, các nhạc sĩ sống được bằng nghề và có cảm giác được tôn trọng. Không thể nói tiền ít hay tiền nhiều và bao nhiều cũng không thể so sánh, nhưng khi người hưởng thụ âm nhạc, chấp nhận chi trả tác quyền cho chủ sở hữu tác phẩm thì đó là một ghi nhận. Tuy nhiên, có những người vì một lý do nào đó họ đã “vô ơn” mà không thấy được sự hy sinh của nhạc sĩ Phó Đức Phương dành cho các nhạc sĩ. Nếu như ai bảo tôi thay nhạc sĩ Phó Đức Phương để có 1 tỷ/tháng thì tôi cũng không đủ cái Tâm đối với anh em như nhạc sĩ Phó Đức Phương đã và đang hy sinh một phần sự nghiệp sáng tạo của mình để mang lại quyền lợi chính đáng cho anh em. Ở một khía cạnh khác, có nhiều nhạc sĩ sáng tác chỉ là tay ngang, gia đình họ và cả bản thân họ không bao giờ nghĩ đến sẽ có một ngày họ lại nhận được tiền tác quyền, dù số tiền nhỏ nhưng giá trị về mặt tinh thần lớn gấp hàng trăm hàng ngàn lần”.
Ý kiến của các nhạc sĩ cũng cho rằng: trước mắt, VCPMC nên tập trung thu tác quyền trong các hoạt động kinh doanh của nhà hàng, khách sạn, karaoke, còn những hoạt động khác cần có lộ trình cụ thể. Nhạc sĩ Nguyễn Cường cũng dẫn ra một ví dụ cụ thể: “Nếu trong một căn phòng đóng cửa, người hưởng thụ có thể nghe nhạc 24h/24h mà không phải trả tiền, nhưng cũng căn phòng đó, chủ nhà mở cửa, phát nhạc và bán nước trà thì họ sẽ phải trả tiền. Vì nhờ có âm nhạc đã làm hấp dẫn khách đến quán trà đông hơn thì đó là âm nhạc phục vụ mục đích kinh doanh, nên phải trả tiền. Cũng tương tự điều đó đối với các tụ điểm công cộng như bãi gửi xe, tiệm rửa xe, các nhà hàng, khách sạn, quán karaoke, bệnh viện.v.v
Nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh cũng thẳng thắn chỉ ra: “Có rất nhiều ý kiến trái chiều nhưng từ trước đến nay, phía VCPMC chưa kiện đơn vị nào ra tòa khi họ sử dụng âm nhạc của chúng tôi kinh doanh mà không trả tiền. Phải chăng Trung tâm nên giữ lại 20-30% kinh phí để dành cho việc khởi kiện. Có như vậy, người sử dụng mới tôn trọng trí tuệ sáng tạo của nghệ sĩ và nghiêm chỉnh chấp hành quy định của pháp luật về quyền tác giả và những quyền liên quan."