Ông Abe đặt cược tương lai chính trị vào chuyến thăm Mỹ
Hai bê bối liên tiếp khiến tỉ lệ ủng hộ của của Thủ tướng Shinzo Abe sụt giảm nghiêm trọng. Ông Abe kỳ vọng những kết quả đạt được trong chuyến thăm Mỹ tuần này sẽ giúp ông tránh phải rời nhiệm sở sớm.
Ngày 17/4, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ bắt đầu chuyến công du tới Mỹ. Dự kiến ông Abe sẽ gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago (Florida) từ 17 – 18/4.
Chuyến thăm Mỹ của ông Abe diễn ra trong bối cảnh uy tín của ông đang sụt giảm nghiêm trọng liên quan tới vụ bê bối bán đất công liên quan tới vợ ông, phu nhân Akie Abe. Giới quan sát nhìn nhận, việc ông Abe đạt được những thỏa thuận gì với Mỹ có ảnh hưởng lớn đến uy tín chính trị của vị Thủ tướng tại đất nước Mặt Trời mọc. Dự kiến lãnh đạo Nhật – Mỹ sẽ bàn thảo các vấn đề như: khả năng Mỹ trở lại TPP, vấn đề Triều Tiên, thậm chí có thể sẽ đề cập cả đến một thỏa thuận thương mại song phương…
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cú bắt tay vô cùng thân thiết tại Nhà Trắng khi ông Trump mới nhậm chức đầu năm 2017 |
Hiện tại, theo một khảo sát do hãng tin Kyodo công bố cuối tuần vừa rồi, tỉ lệ ủng hộ của công chúng dành cho ông Abe chỉ còn 37%, thấp hơn 5,4% so với cuộc khảo sát trước đó 2 tuần. Đây cũng là lần đầu tiên tỉ lệ ủng hộ dành cho ông Abe xuống dưới mốc 40% trong khảo sát của Kyodo.
Tệ hơn, một khảo sát do Nippon TV công bố hôm 15/4 cho thấy tỷ lệ ủng hộ ở Abe giảm chỉ còn 26,7%, mức thấp nhất kể từ khi ông trở thành thủ tướng vào tháng 12/2012. Một khảo sát tương tự của báo Asahi công bố hôm 16/4 cho kết quả 31%.
Việc ông Abe đánh mất niềm tin nơi công chúng là hậu quả từ vụ bê bối bất động sản lâu nay. Nó vừa khiến ông bị cáo cuộc vướng vào "chủ nghĩa thân thuộc", tức lạm quyền và tạo điều kiện cho trường Moritomo Rakuen mua đất công với giá ưu đãi, trong khi Bộ Tài chính thừa nhận đã xóa tên bà Akie Abe khỏi tài liệu liên quan tới vụ này.
Tổng cộng 79,4% người trả lời khảo sát không hài lòng với lời giải thích của ông Abe về một tài liệu chính quyền địa phương, trong đó cho thấy cựu thư ký của ông đã gọi dự án trường Moritomo Rakuen là "một vấn đề liên quan tới Thủ tướng" trong lúc thảo luận với các quan chức địa phương năm 2015.
Tiếp đó, ông còn vướng vào cáo buộc che đậy hoạt động của quân đội Nhật Bản trong cuộc chiến Iraq.
Liên tiếp dính hai bê bối là những tín hiệu bất lợi cho ông Abe khi vị lãnh đạo này đang đứng trước nguy cơ không thể tiếp tục lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do. Tháng 9 tới là cuộc bầu cử chủ tịch của đảng này, và nếu ông Abe không được tín nhiệm, họ sẽ buộc phải tìm một gương mặt mới.
Tuần qua cũng chứng kiến khoảng hơn 50.000 người dân Nhật Bản xuống đường biểu tình kêu gọi Thủ tướng Abe từ chức và gọi ông là “kẻ nói dối”.
Trong bối cảnh tình hình trong nước căng thẳng, ông Abe tìm kiếm cơ hội vực dậy uy tín bằng việc thúc đẩy quan hệ song phương với Mỹ cũng như giải quyết vấn đề Triều Tiên, vấn đề Syria và thuyết phục Washington tái gia nhập TPP.
Về vấn đề Triều Tiên. Lâu nay Nhật Bản là một trong 6 bên liên quan trong đàm phán phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, hiện tại Nhật Bản có cảm giác như bị gạt ra trong vấn đề Triều Tiên sau khi lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đã đến Trung Quốc, sắp gặp ông Trump và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In.
Nhật Bản luôn tỏ rõ quyết tâm về việc phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên, và ông Abe lo ngại rằng Mỹ, Hàn Quốc có thể để ngỏ khả năng đối thoại với Triều Tiên và không cứng rắn như Tokyo kì vọng.
Về vấn đề thuyết phục Mỹ tái gia nhập TPP 11 hay CPTPP sau tín hiệu Tổng thống Trump chỉ thị quan chức Mỹ tìm hiểu các giải pháp để để nước này tái gia nhập. Giới quan sát cho rằng việc Nhật thuyết phục Mỹ trở lại TPP có thể là mạo hiểm hoặc có thể nỗ lực này sẽ không mang lại kết quả như mong đợi.
Bởi dù Tokyo có thể dùng khuôn khổ mới thuyết phục Mỹ quay lại CPTPP, nhưng Washington cũng có thể thông qua cơ chế này buộc Nhật lựa chọn giữa tái đàm phán những điều khoản trong hiệp định này và ký một thỏa thuận thương mại tự do song phương (FTA).
Ông Trump từng viết trên Tweeter cá nhân rằng: “Mỹ đã có thỏa thuận thương mại song phương với 6 trong số 11 quốc gia CPTPP, và đang làm việc để đạt được thỏa thuận với Nhật, nền kinh tế lớn nhất trong những nước tham gia hiệp định này và cũng là đối tác thương mại làm tổn hại Mỹ trong nhiều năm”.
Khi thông báo kế hoạch đánh thuế hàng hóa Trung Quốc vào tháng trước, Tổng thống Trump cũng có nhắc đến Nhật, đồng thời khẳng định thời kỳ Mỹ bị các đối tác “trục lợi” về thương mại đã chấm dứt.
Trên thực tế, thâm hụt thương mại của Mỹ với hàng hóa Nhật trong vòng một thập kỷ qua đã giảm gần 20%. Mức thâm hụt này trong năm 2017 chỉ có 69,7 tỉ USD, chiếm có 8,6% tổng thâm hụt thương mại của Mỹ, kém xa so với mức thâm hụt với Trung Quốc.
Giới quan sát còn nhận định cách tiếp cận từ quan chức cấp dưới bằng cách thiết lập những cuộc đối thoại không hiệu quả với chính quyền Tổng thống Trump. Lãnh đạo Mỹ thường ra quyết định mà không cần đến các cố vấn của mình. Minh chứng rõ nhất là động thái bất ngờ chấp nhận lời mời gặp mặt của lãnh đạo CHDCND Triều Tiên Kim Jong-un. Điều này khiến việc thuyết phục Washington tái gia nhập CPTPP của Thủ tướng Nhật trở thành một nhiệm vụ đầy thách thức.
Trước khi sang Mỹ, Thủ tướng Abe đã thể hiện quyết tâm khiến Tổng thống Trump hiểu rõ tầm quan trọng của thương mại tự do và xử lý đúng đắn vấn đề Triều Tiên. Tuy nhiên, lãnh đạo Tokyo cũng thừa nhận ông sắp bước vào một cuộc bàn luận “được ăn cả, ngã về không”. Kết quả cuộc bàn luận này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật mà cả tương lai chính trị của vị thủ tướng xứ Mặt trời mọc./.
Nam Khánh