Vai trò và toan tính của Trung Quốc trong vấn đề hạt nhân Triều Tiên
“Có vẻ như Triều Tiên sẽ không sẵn sàng thương lượng với Mỹ nếu thiếu sự hậu thuẫn và giúp đỡ từ đồng minh truyền thống Trung Quốc”, chuyên gia về Triều Tiên của Hàn Quốc nhận xét.
Ngày 28/3, truyền thông Triều Tiên và Trung Quốc đồng loạt đưa tin nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un cùng phu nhân Ri Sol-ju đã thăm Trung Quốc từ ngày 25 đến 28/3 theo lời mời từ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đây là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Kim kể từ khi lên nắm quyền năm 2011.
Nhà lãnh đạo Kim Jong-un tươi cười bàn chuyện trong tiệc chiêu đãi của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình |
Chuyến công du của nhà lãnh đạo Kim Jong-un diễn ra trong giai đoạn chuẩn bị cho các cuộc gặp thượng đỉnh Hàn – Triều và Mỹ - Triều dự kiến vào tháng 4 và tháng 5 năm nay cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của Trung Quốc trong vấn đề hạt nhân Triều Tiên.
Ở một khía cạnh khác, truyền thông Trung Quốc xác nhận ông Kim Jong-un đến Bắc Kinh theo lời mời của Chủ tịch Tập Cận Bình cho thấy rõ ràng Trung Quốc không muốn bị gạt sang lề trong tiến trình đàm phán giải quyết vấn đề hạt nhân Triều Tiên nhất là khi diễn tiến thực tại đang có nhiều tín hiệu tích cực.
Triều Tiên cần Trung Quốc
Triều Tiên phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc nên việc ông Kim tới Bắc Kinh để tham vấn trước các cuộc gặp với Hàn Quốc và Mỹ là chuyện nên làm, các chuyên gia có chung nhận xét.
Theo giới quan sát, việc ông Kim thăm Bắc Kinh ngay trước thềm các cuộc gặp cấp cao quan trọng còn gửi thông điệp mạnh mẽ đến Hàn Quốc và Mỹ.
Việc nhà lãnh đạo Kim Jong-un đến Trung Quốc và hội kiến Chủ tịch Tập Cận Bình "gửi tín hiệu rất mạnh mẽ đến Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng Trung Quốc sẵn sàng dang tay với Triều Tiên", Bates Gill, giáo sư từ Viện nghiên cứu Chiến lược châu Á - Thái Bình Dương thuộc Đại học Quốc gia Australia, bình luận. " Ông Kim hiểu rõ rằng bước chân đến những cuộc gặp chiến lược quan trọng, ông cần nhiều bạn bè nhất có thể hay ít nhất là gây được ấn tượng rằng ông có nhiều bạn bè bên cạnh".
"Triều Tiên cần một sự đảm bảo. Họ muốn nhanh chóng sửa chữa lỗi lầm, cải thiện quan hệ với Trung Quốc để có được vị thế và sự tự tin", chuyên gia Triều Tiên Wang Peng thuộc Viện Charha ở Bắc Kinh nhận xét.
Hơn nữa, “nếu các cuộc đối thoại tương lai với Hàn Quốc và Washington diễn ra theo chiều hướng có lợi cho Triều Tiên, họ vẫn cần đến sự giúp đỡ của Trung Quốc", ông Koh nhấn mạnh. "Và nếu tình hình không thuận lợi, Triều Tiên chắc chắn cần sự ủng hộ của Trung Quốc".
Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại không thể thiếu, cung cấp viện trợ và ủng hộ Triều Tiên về mặt ngoại giao, giúp Bình Nhưỡng sống sót trước các lệnh trừng phạt, nên đương nhiên Triều Tiên sẽ phải “nể mặt” Trung Quốc trước các cuộc gặp với phương Tây.
"Có vẻ như Triều Tiên sẽ không sẵn sàng thương lượng với Mỹ nếu thiếu sự hậu thuẫn và giúp đỡ từ đồng minh truyền thống Trung Quốc" - giáo sư Han Suk Hee thuộc Đại học Yonsei (Hàn Quốc) nhận xét.
"Chuyến thăm của Kim đến Bắc Kinh chứng minh cho tất cả các nước có liên quan rằng Trung Quốc là bên giữ vai trò trung tâm trong địa chính trị Đông Bắc Á và bất kỳ giải pháp nào về Triều Tiên cũng sẽ cần sự chấp thuận của Trung Quốc," Dennis Wilder, cố vấn châu Á cho cựu tổng thống Mỹ George W. Bush, bình luận.
Trung Quốc không muốn bị gạt ra ngoài lề
Bắc Kinh lâu nay luôn muốn được nhìn nhận như một người gìn giữ hòa bình ở khu vực và đóng vai trò lớn hơn trên trường quốc tế trong bối cảnh họ đang cạnh tranh ảnh hưởng với Washington tại châu Á.
Hơn nữa, Trung Quốc cũng không bao giờ mong muốn một cuộc chiến tranh hạt nhân nổ ra ngay trước ngưỡng cửa nước mình bởi làn sóng tị nạn và những ảnh hưởng địa chính trị khác. Vì thế, Triều Tiên còn đóng vai trò là một quân bài mặc cả trong mối quan hệ Mỹ - Trung, chính bởi vậy Bắc Kinh nhất định không muốn bị gạt ra khỏi vấn đề này nhất là trong bối cảnh những tín hiệu tích cực đã xuất hiện.
"Triều Tiên muốn xóa bỏ mọi cảm nhận lo âu, hoài nghi của Trung Quốc rằng họ bị qua mặt khi mà Bình Nhưỡng đang cố tìm cách thay đổi môi trường chính trị khu vực bằng cách đối thoại với Seoul và Washington", Koh Yu-hwan, chuyên gia về Triều Tiên tại Đại học Dongguk, Hàn Quốc, nhận xét.
Việc Triều Tiên tìm kiếm đối thoại trực tiếp với Mỹ hay Hàn Quốc vốn xuất phát từ sự thúc đẩy của Trung Quốc. Tuy nhiên, giờ điều đó sắp xảy ra, Bắc Kinh sẽ ít nhiều cảm thấy lo lắng rằng lợi ích quốc gia và các ảnh hưởng địa chiến lược của họ có thể bị đổi chác trong các cuộc đàm phán song phương của Triều Tiên. Vì thế, ông Tập Cận Bình “mời” nhà lãnh đạo Kim Jong-un sang trước thềm các cuộc gặp, mục đích sâu xa có khi còn là một sự nhắc nhở khéo léo đến vai trò của Trung Quốc trong vấn đề hòa bình cho bán đảo Triều Tiên.
Các cuộc đối thoại trực tiếp giữa Mỹ và Triều Tiên có thể giải quyết nỗi lo mất an ninh cho Bình Nhưỡng, chấm dứt các hành động khiêu khích quân sự. Giảm leo thang căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên nằm trong các lợi ích của Trung Quốc.
Một sự đảm bảo sẽ tiếp tục hỗ trợ chính quyền Bình Nhưỡng của Bắc Kinh có thể đổi lại sự cam kết từ Triều Tiên rằng Trung Quốc sẽ không bị đẩy ra ngoài, hay tệ hơn là bị bán rẻ trong các cuộc đàm phán sắp tới./.
Nam Khánh