Dự đoán chính sách đối ngoại Mỹ dưới thời Pompeo
Ngoại trưởng được đề cử Mike Pompeo được cho là người bảo thủ, có tiếng nói hiếu chiến trong vấn đề Triều Tiên hay hạt nhân Iran, chính sách đối ngoại Mỹ dưới thời Pompeo được cho là sẽ nhất quán hơn giữa Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ mất quyền tự chủ.
Ngày 13/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố thay thế ông Rex Tillerson bằng Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Mike Pompeo vào vị trí đứng đầu ngành ngoại giao Hoa Kỳ.
Như vậy, sau nhiều tháng “cơm chẳng lành canh chẳng ngọt” với vị Ngoại trưởng, ông Trump đã tìm kiếm người “cùng tần sóng” với mình trước thềm một loạt sự kiện đối ngoại quan trọng: thượng đỉnh với Triều Tiên, giải quyết tranh chấp thương mại với Trung Quốc, EU, xử lý căng thẳng với Nga, hồ sơ hạt nhân Iran…
Tân Ngoại trưởng Mike Pompeo là người bảo thủ, hiếu chiến, có quan hệ tốt với Tổng thống Trump nhưng không có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực ngoại giao |
Pompeo, 54 tuổi, một doanh nhân và nghị sĩ bảo thủ được bầu vào Hạ viện năm 2010. Ông là người thường xuyên tóm tắt cho tổng thống về các vấn đề tình báo và được coi là một trong những tiếng nói hiếu chiến nhất đối với tình tình hạt nhân Triều Tiên.
Lần gần nhất ông Pompeo phát ngôn liên quan tới vấn đề Triều Tiên là hôm 11/3, ông nói với Fox News rằng: "Đừng ảo tưởng, khi vẫn đang đàm phán, chúng tôi sẽ không có chút nhượng bộ nào".
Ông Pompeo được ca ngợi là người “giàu năng lượng và trí tuệ mạnh mẽ”. Ông Trump nhấn mạnh “đây là một ngoại trưởng vĩ đại thực sự” và nói về quan hệ tốt đẹp giữa hai người, trái ngược với quan hệ với ông Tillerson.
"Tôi đã làm việc với Mike Pompeo một thời gian – một con người tràn đầy năng lượng và trí tuệ mạnh mẽ, chúng tôi luôn luôn cùng sóng. Mối quan hệ giữa chúng tôi rất tốt và đó là điều tôi cần ở một ngoại trưởng"- ông Trump nói.
Là một thành viên của Ủy ban Hạ viện về tình báo, ông Pompeo giữ quan điểm chỉ trích gay gắt đối với chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời chính quyền ông Obama, đặc biệt thỏa thuận hạt nhân với Iran.
Giống như Trump, ông Pompeo nhiều lần kêu gọi hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015. Năm 2016, một ngày trước khi Tổng thống Trump thông báo sẽ đề cử ông Pompeo lãnh đạo CIA, vị này đã viết trên Twitter rằng: "Tôi mong mỏi được quay ngược thỏa thuận tai hại với nhà nước tài trợ khủng bố lớn nhất thế giới". Tháng 10/2017, ông Pompeo nói rằng Iran “đang mưu đồ bá chủ khu vực”. Còn ông Trump gọi đó là "sự bẽ mặt với nước Mỹ".
Ngược lại, ông Tillerson vốn là người ủng hộ thỏa thuận hạt nhân Iran, gọi đây là cách tốt nhất để ngăn chặn tham vọng hạt nhân của Tehran.
Ông Pompeo cũng đồng quan điểm với Tổng thống Trump về biến đổi khí hậu, thể hiện sự ngờ vực với về đề con người được xem là phải chịu trách nhiệm trong câu chuyện này. Ông từng nói rằng hiệp định về biến đổi Paris sẽ là "gánh nặng tốn kém" đối với Mỹ. Năm ngoái, ông Trump đã thông báo Mỹ rút ra khỏi thỏa thuận này. Trong khi đó, ông Tillerson ủng hộ thỏa thuận Paris và tích cực thúc đẩy tổng thống Mỹ ở lại.
Tuy nhiên, trong quan hệ với Nga, đặc biệt về vấn đề cáo buộc Nga can thiệp chiến dịch bầu cử của Tổng thống Trump. Ông Pompeo ban đầu đã coi nhẹ báo cáo của CIA nói Nga cố can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ. Ông Pompeo đã phủ nhận việc can thiệp của Nga trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016. Song Giám đốc CIA từng nói rằng Moscow đã tìm cách gây ảnh hưởng tới cuộc bầu cử của Mỹ trong nhiều thập kỷ qua.
Đề cử Pompeo vào vị trí Ngoại trưởng Mỹ của Tổng thống Trump đã được Thượng viện thông qua và nhiều thành viên Cộng hòa hưởng ứng. Tuy nhiên giới quan sát lại không đánh giá cao tài ngoại giao của Pompeo, thậm chí cùng với việc sa thải một vị thứ trưởng Ngoại giao nữa, một số nhà phân tích cho rằng, đợt cải tổ Bộ ngoại giao lần này của ông Trump không tốt cho bộ này và cả chính sách đối ngoại chung của nước Mỹ.
Đài NPR cho rằng ông Pompeo chưa từng có kinh nghiệm ngoại giao và cũng không có phong cách của một nhà ngoại giao.
Chuyên gia của câu lạc bộ chính trị Valdai Maksim Suchkov cho rằng việc thay đổi nhân sự này đang đe dọa Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ đánh mất quyền tự chủ trong việc đưa ra các quyết định và có thể ảnh hưởng tiêu cực tới chính sách đối ngoại của Mỹ.
Chuyên gia Suchkov cho rằng, là một người trung thành, đối với Tổng thống Trump, ông Pompeo là có ích với tư cách là cấp dưới, nhưng chức trách của ông ta có thể ảnh hưởng xấu tới định hướng chung trong chính sách đối ngoại của Mỹ và việc đưa ra các quyết định của nước Mỹ.
Chuyên gia Suchkov cho biết theo lời Tổng thống Trump thì giữa ông với ông Pompeo có mối liên hệ gần gũi hơn, điều có nghĩa Bộ Ngoại giao Mỹ nhiều khả năng sẽ đánh mất một phần quyền tự chủ của mình trong việc đưa ra các quyết sách và tự biến mình thành công cụ quản lý.
Tại Bộ Ngoại giao Mỹ, rất nhiều người đã thực sự không hài lòng với phong cách lãnh đạo và sự đổi mới của ông Tillerson.
Tuy nhiên, cũng không có nhiều người vui mừng khi ông Pompeo được trao trọng trách này, bởi vì điều đó có thể dẫn tới sự suy thoái hơn nữa của Bộ này./.
Nam Khánh