Chùa cổ Bổ Đà mới mọc tam quan?
Mặc dù Bộ VHTTDL có thỏa thuận đồng ý về việc xây tam quan ở Di tích quốc gia đặc biệt chùa Bổ Đà (Bắc Giang). Tuy nhiên, việc xây mới cổng tam quan vẫn chưa nhận được sự tán đồng của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu và những người yêu kính đạo Phật.
Cổng tam quan được xây mới trong quần thể di tích cấp quốc gia chùa Bổ Đà. (Ảnh: danviet) |
Trước thông tin du khách xôn xao khi vãn cảnh chùa Bổ Đà (xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) vào những ngày đầu năm mới, thấy xuất hiện trước mặt chùa là một cổng tam quan mới cứng, đồ sộ, bề thế đang được xây dựng, nhiều cơ quan quản lý di sản trên đã lên tiếng giải thích.
Chia sẻ với Đất Việt, ngày 11/3, ông Nguyễn Văn Nam - Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Sơn cho biết: "Đúng là chùa Bổ Đà đang tiến hành xây dựng cổng tam quan mới, nhưng việc này là cần phải có ý kiến cho phép từ các bên, chứ không phải tự xây dựng.
Còn về ý nghĩa việc xây cổng tam quan thì chủ trì thượng tọa chùa sẽ nắm rõ theo quan niệm phật giáo, cổng đang xây theo tôi biết được gọi là tam quan ngoại, rồi đến cổng tam bảo và nhà tổ".
Trước sự việc trên, Đại đức Thích Thanh Vinh - Trụ trì chùa Bổ Đà, Đại đức giải thích: "Ngôi chùa này ngày xưa chưa có cổng tam quan chứ không phải không có cổng tam quan.
Trước đây, thời xưa cũng đã làm đất, hệ thống kè gỗ để làm thành cổng, nhưng sau đó do tác động ngoại cảnh mà mất đi những tảng đá ngầm, nơi dự tính xây thành cổng.
Giờ đây thì phần bia đó vẫn còn, dù sau khi kháng chiến đã có những đợt đốt đình, đốt chùa nhưng khu vực này vẫn còn.
Tôi cũng đã thuyết trình cho Bộ VHTT-DL, Cục di sản văn hóa về việc xây dựng thêm cổng tam quan và được đồng ý. Việc xây dựng này chắc chắn không hề ảnh hưởng gì tới di sản này".
Mặc dù Bộ VHTTDL có thỏa thuận đồng ý về việc xây tam quan ở Di tích quốc gia đặc biệt chùa Bổ Đà (Bắc Giang). Tuy nhiên, việc xây mới cổng tam quan vẫn chưa nhận được sự tán đồng của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu và những người yêu kính đạo Phật.
Họa sĩ Đăng Kính, người đã có nhiều năm nghiên cứu về đình chùa và là một Phật tử thốt lên nuối tiếc: “Thôi thế là lại mất một giá trị nghệ thuật chùa cổ độc nhất vô nhị ở Kinh Bắc rồi. Không có tam quan là điểm riêng đặc biệt của ngôi cổ tự Bổ Đà giờ đã bị cào bằng lẫn với các công trình khác, mà thêm tam quan rốt cuộc cũng đâu có đẹp hơn?! Nền tảng kiến trúc cũ vốn cũng đã để lại dấu ấn quen thuộc và hài hòa với địa hình nguyên thủy của chùa. Đâu phải các cổ đức tiền bối bỏ tam quan một cách tùy tiện, phải chăng các ngài muốn nói rằng Phật giáo chính là đời thường, là những điều bình dị nhất ở ngay xung quanh chúng ta, ngay trong tâm mỗi chúng ta, là chính chúng ta... không thể có khoảng cách, ranh giới ngăn ngại nhưng vẫn rất thoát tục tôn nghiêm.
Sự suy đoán này rất có lý vì cũng kết hợp với lịch sử ra đời và trùng tu của chùa qua các triều đại Lý, Trần, Lê- thời đại hưng thịnh của Phật giáo, những thời đại mà Phật giáo là Quốc giáo, Phật giáo làm gốc cho chính sách an dân và xây dựng đất nước... Tu bổ trên tinh thần bảo tồn di tích cổ khi bị hư hoại là cần thiết nhưng phá vỡ giá trị lịch sử của di tích là sự phá hoại! Thật là đau xót đau xót!”.
“Việc xây dựng tam quan này là hành động vô minh. Bởi, được coi là chốn Tổ, tổ tiên nhiều đời chắc chắn không lơ đễnh đến mức quên không dựng tam quan ở chùa Bổ Đà”. “Làm thêm, làm mới một công trình trước nay di tích không hề có, không thể được coi là trùng tu-tôn tạo, nhất là đây lại là một di tích quốc gia đặc biệt”, TS Nguyễn Hồng Kiên nói. Theo TS Kiên, đồng chủ biên cuốn sách mới được Viện Bảo tồn di tích xuất bản: “Không có tam quan là một giá trị đặc biệt độc đáo của chùa Bổ Đà. Đặc điểm này ở chùa Bổ Đà (và một số ngôi chùa khác) là nét độc đáo không chỉ về kiến trúc, mà cả về tôn giáo tín ngưỡng”.
Từ những ý kiến của Tiến sĩ Nguyễn Hồng Kiên liên quan đến cổng tam quan, ông Dương Trung Quốc cũng cho rằng: “Đúng như ý kiến của TS Nguyễn Hồng Kiên, trước kia chùa không có tam quan, bây giờ có mà lại xuất hiện trong thời điểm vừa được công nhận Di tích lịch sử văn hóa đặc biệt quốc gia thì đương nhiên nhiều người sẽ có phản hồi ngay rằng việc làm này liệu có phù hợp với nguyên tắc “giữ nguyên hiện trạng” - một trong những đặc điểm của ngôi chùa này ngoài giá trị về mặt phi vật thể thì vẫn giữ được kiến trúc rất cổ. Luật không cấm, những xây dựng ở chỗ nào, xây như thế nào thì phải được phép”.
Tú Mai