Lạc quan thận trọng
Có rất ít thông tin chi tiết về cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa 2 nhà lãnh đạo Mỹ - Triều. Ngay cả nếu nó diễn ra, giới quan sát bày tỏ lạc quan thận trọng về kết quả mà cuộc gặp này mang lại.
Tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donal Trump về việc sẵn sàng gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un trong cuộc gặp thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên vào tháng 5 tới đã nhận được sự phản ứng tích cực của cộng đồng quốc tế.
Từ Liên hiệp quốc, Liên minh châu Âu, IAEA hay Anh, Thụy Sỹ… đều hoan nghênh quyết định này và cho rằng đây là diễn biến tích cực trong tiến trình giảm căng thẳng và đi đến giải trừ vũ khí hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên. Nga, Trung Quốc cũng có những phản ứng đầu tiên và cho rằng đây là “bước đi đúng hướng”. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, “bà mối” của cuộc gặp thượng đỉnh này (nếu nó diễn ra) đương nhiên là người vui mừng nhất. Ông Moon tuyên bố Hàn Quốc sẽ cố gắng tận dụng “cơ hội được tạo ra như một phép màu” này.
Làng đình chiến Bàn Môn Điếm có thể là địa điểm phù hợp nhất cho cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều |
Ngoài Nhật Bản tỏ ra hoài nghi về thiện chí thật sự của Triều Tiên, giới quan sát quốc tế cũng không đặt nhiều kỳ vọng vào kết quả cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử này (nếu quả thật nó diễn ra).
“Chúng tôi đã xem bộ phim này quá nhiều lần. Triều Tiên đồng ý đối thoại và sau đó là chu kỳ khiêu khích và lại đối thoại… Chúng ta đều biết kịch bản này khi TriềuTiên có được mọi thứ họ muốn còn Mỹ và Hàn Quốc thì không”, ông Duyeon Kim, một thành viên Diễn đàn Tương lai Bán đảo Triều Tiên, nhận định.
Các nhà quan sát cho rằng rất khó để đạt được một thỏa thuận vì thực tế rất rõ ràng là Mỹ muốn các bước tiến trong tiến trình phi hạt nhân, còn Triều Tiên thì không muốn từ bỏ chương tình hạt nhân của mình.
Cho đến lúc này, mọi suy đoán đổ dồn về công tác chuẩn bị cho cuộc gặp, đặc biệt là địa điểm cuộc gặp thượng đỉnh này và phía Mỹ cũng như Triều Tiên ngoài hai nhà lãnh đạo sẽ có sự hiện diện của những gương mặt nào, mang theo thông điệp gì.
Thụy Sĩ, quốc gia nổi tiếng với vị thế trung lập trong các vấn đề toàn cầu và thận trọng về ngoại giao, vừa đưa ra tuyên bố sẵn sàng đứng ra làm cầu nối cho cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều, đây cũng là nơi mà nhà lãnh đạo Kim Jong-un từng theo học thời thơ ấu. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này chưa từng ra nước ngoài kể từ khi nhậm chức. Trong khi đó, Triều Tiên sẽ khó có thể đưa Tổng thống Mỹ tới Bình Nhưỡng.
“Thật khó có thể tưởng tượng cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều sẽ diễn ra tại châu Âu hay tại Trung Quốc. Có khả năng cuộc gặp diễn tại làng đình chiến Bàn Môn Điếm (Panmunjom) trong khu vực biên giới phi quân sự giữa 2 miền Triều Tiên”, chuyên gia tại Viện Khoa học Liên bang Mỹ Adam Mount nhận định.
Địa điểm làng đình chiến Bàn Môn Điếm dường như là phù hợp nhất. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in sẽ sẵn sàng dàn xếp cuộc gặp này, khi chính ông Moon cũng sẽ có cuộc gặp trực tiếp ông Kim Jong-un tại Nhà Hòa bình ở Bàn Môn Điếm trong tháng 4 tới.
Về kỳ vọng của mỗi bên khi tiến hành cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử này. Ông Tong Zhao, Trung tâm nghiên cứu Carnegie-Thanh Hoa tại Bắc Kinh, Trung Quốc nhận định: “Triều Tiên có hai mục tiêu: một là khiến cộng đồng quốc tế, bao gồm cả Mỹ, chấp nhận thực tế hạt nhân. Hai là để giải tỏa áp lực kinh tế sớm nhất có thể. Đó là lý do ông Kim Jong-un đề nghị gặp ông Trump càng sớm càng tốt”. Chuyên gia này cho rằng ông Trump đang đánh giá quá cao tác dụng của các lệnh trừng phạt, vì cho dù có trừng phạt thêm nữa thì Triều Tiên cũng sẽ không từ bỏ các năng lực hạt nhân mà nước này đã đạt được.
Trong khi đó cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ William Perry, người từng đàm phán với Triều Tiên, cho rằng đây là một sự cải thiện đáng kể về ngoại giao, nhưng có hai câu hỏi chủ yếu về cuộc gặp sắp tới. “Thứ nhất là phía Mỹ sẽ nói gì - tức là Mỹ muốn đạt được điều gì, và Mỹ sẵn sàng trao đổi gì để đạt được điều đó. Câu hỏi thứ hai là Mỹ và Triều Tiên sẽ làm gì khi đang đàm phán. Liệu Mỹ và đồng minh có duy trì sức ép lên Triều Tiên? Và liệu Triều Tiên có tiếp tục phát triển, thử nghiệm tên lửa và vũ khí hạt nhân hay không?”, Reuters dẫn lời ông William Perry nói.
Trong khi đó, chuyên gia Takashi Kawakami tại Đại học Tokyo, Nhật Bản cho rằng Mỹ sẽ chờ xem diễn biến cuộc hội đàm thượng đỉnh hai miền Triều Tiên trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Bàn về vấn đề này, chuyên gia Bonnie Glaser tại Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS – Mỹ) đánh giá cao khả năng của Tổng thống Trump. Bà nhận định: “Ông Trump là một người giỏi thỏa thuận và có lẽ ông tin rằng tự mình có thể thuyết phục được ông Kim Jong-un từ bỏ vũ khí hạt nhân. Cuộc gặp giữa ông Trump và ông Kim vừa có nguy cơ và cơ hội. Phía Mỹ phải chuẩn bị rất kỹ và biết chính xác điều mình muốn đạt được, và phải đánh đổi điều gì”.
Còn một sự kiện có thể tác động đến cuộc gặp thượng đỉnh này đó chính là cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều sẽ diễn ra vào tháng 4 tới. Nhật Bản khẳng định họ sẽ tiếp tục duy trì các áp lực trừng phạt như hiện nay và chờ đợi kết quả cuộc cuộc gặp liên Triều sắp tới.
Truyền thông Triều Tiên hiện vẫn im lặng hoàn toàn về cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều.
Cho đến lúc này chưa thể nói nhiều về kết quả cuộc gặp Mỹ - Triều nhưng nếu cuộc gặp được diễn ra đây cũng có thể coi là thắng lợi ngoại giao lớn của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in khi ông đã thúc đẩy mọi nỗ lực để thiết lập quan hệ hữu nghị với Triều Tiên kể từ khi lên nắm quyền năm 2017.
Một thỏa thuận là khó đạt được nhưng cuộc gặp có thể giúp ông Trump và ông Kim đặt nền móng xây dựng một “quan hệ tốt” tiến tới giai đoạn giảm căng thẳng, loại bỏ chiến tranh giữa 2 nước, giống như mô-típ của chuyến thăm Trung Quốc năm 1972 của Tổng thống Mỹ lúc đó là Richard Nixon./.
Nam Khánh