Ai được – mất trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung
Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế nhập khẩu đối với nhôm và thép khiến nhiều nước đồng minh phản ứng dữ dội, giới quan sát nhận định động thái này có thể châm ngòi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung mà bên thiệt hơn có thể là Mỹ khi các nước xuất khẩu nhôm, thép chắc chắn sẽ tính đến các biện pháp trả đũa.
Sau nhiều tuần râm ran những đồn đoán, ngày 2/3, Tổng thống Trump cho biết ông đã quyết định áp các hình thức trừng phạt lên thép và nhôm nhập khẩu.
"Chúng ta sẽ áp đặt thuế lên thép và nhôm nhập khẩu", ông nói. "Lần đầu tiên sau một thời gian dài các bạn sẽ có sự bảo vệ, và chúng ta sẽ tái phát triển lại các ngành công nghiệp".
Chính quyền Trump cho rằng, chính sách bảo hộ đối với thép và nhôm nhậu khẩu vì lý do an ninh quốc gia, nói rằng Mỹ cần nguồn cung thép và nhôm trong nước để sử dụng cho các thiết bị quân sự như xe tăng và chiến hạm.
Văn bản chính thức đang được hoàn tất và sẽ được ký vào tuần sau với mức thuế 25% đối với thép nhập khẩu nước ngoài và 10% đối với nhôm.
Chứng khoán Mỹ lao dốc sau tuyên bố áp thuế nhập khẩu với nhôm, thép của Tổng thống Donald Trump |
Các nghị sĩ Cộng hòa thất vọng, chứng khoán Mỹ lao dốc
Tổng thống Trump bảo vệ chính sách của mình khi cho rằng, nếu một cuộc chiến thương mại xảy ra, Mỹ sẽ thắng khi ngừng giao thương với họ.
"Khi một đất nước (Mỹ) đang mất đi hàng tỷ USD trong giao thương với hầu như mọi nước mà họ có quan hệ làm ăn cùng, chiến tranh thương mại là điều tốt và có thể thắng được dễ dàng", Tổng thống Trump lý giải trên Twitter cá nhân.
Ông chủ Nhà Trắng cho rằng, với hàng rào thuế quan này là biện pháp tốt nhất để bảo vệ việc làm cho người Mỹ. "Chúng ta sẽ xây dựng lại ngành thép và ngành nhôm của mình", ông Trump khẳng định.
Tuy nhiên, quyết định của ông Trump khiến nhiều nghị sĩ Cộng hòa thất vọng, chứng khoán Mỹ lao dốc và đồng USD cũng giảm mạnh.
Chỉ số Dow Jones có chuỗi giảm 4 phiên là đợt giảm mạnh nhất kể từ tháng 9/2017 sau quyết định của ông Trump. Tính cả tuần, chỉ số này giảm 3,1%, còn S&P 500 và Nasdaq mất lần lượt 2% và 1,1%.
Đặc biệt sau tuyên bố chiến tranh thương mại có thể xảy ra khiến các nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu. Chủ nghĩa bảo hộ gia tăng là nguyên nhân có thể kéo giảm ngoại thương và làm tăng thêm sự lo ngại về tình hình lạm phát mà nước Mỹ đang trải qua.
Cựu quan chức Phòng Thương mại Mỹ và hiện là Phó Chủ tịch Viện nghiên cứu chính sách Asia Society, bà Wendy Cutler, cho rằng mức áp thuế đề xuất, cụ thể là 25% đối với sản phẩm thép và 10% đối với nhôm, có thể sẽ làm rung chuyển nền kinh tế Mỹ và "thổi bay" một số lợi ích mà những khoản giảm thuế gần đây đem lại.
Trong khi đó, nhiều nhà phân tích nói rằng ảnh hưởng từ việc tăng giá thép và nhôm đối với những ngành tiêu thụ nhiều các mặt hàng này, như công nghiệp ôtô và dầu lửa, sẽ gây tổn thất việc làm nhiều hơn là số việc làm được tạo ra nhờ biện pháp như vậy do chi phí tăng trong khi doanh thu giảm.
Năm 2002, lần cuối cùng Mỹ áp hàng rào nhập khẩu lên thép, những công ty sử dụng thép đã chỉ trích đó là lý do làm mất 200.000 việc làm.
Nhà kinh tế Christine McDaniel của Đại học George Mason nói rằng việc tăng thuế thép và nhôm sẽ khiến giá thành các sản phẩm này tăng lên, đồng nghĩa với việc chi phí kinh doanh sẽ tăng lên đối với các nhà sản xuất của Mỹ. "Số người phụ thuộc vào thép trong ngành sản xuất của Mỹ thì nhiều hơn số người phụ thuộc thép trong ngành thép. Về mặt kinh tế học, sự đánh đổi này là vô nghĩa", ông nói.
David Axelrod, chiến lược gia hàng đầu của chính quyền dưới thời Tổng thống Mỹ Barack Obama, thâm chí chỉ trích nặng nề hơn khi cho rằng những quyết định gây sốc như thế này của ông Trump có thể đẩy Mỹ vào hỗn loạn.
“Ngay từ đầu, chúng tôi đã được nói rằng, ông Donald Trump luôn thoải mái với sự hỗn loạn. Đó cũng là cách vận hành đất nước của ông ấy. Điều này có thể chấp nhận được nếu bạn đang kinh doanh nhỏ trong phạm vi gia đình, nhưng khi bạn làm việc ở một nơi quan trọng nhất trên hành tinh, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng”, Axelrod cảnh báo
Người phát ngôn của Nhà Trắng, bà Sarah Sanders, phủ nhận việc Tổng thống Trump đã cố gắng thu hút sự chú ý của mọi người về thông báo thương mại của ông để lái các vấn đề khác đi. Ngoài ra, bà phủ nhận rằng, thông báo này có thể gây ra cuộc chiến thương mại toàn cầu, đặc biệt là với Trung Quốc.
Sẽ có những biện pháp trả đũa?
Ngay sau thông báo nêu trên của Tổng thống Trump, Canada, Mexico và Liên minh châu Âu (EU) là 3 trong số các đồng minh quan trọng của Mỹ lập tức ra tuyên bố phản đối.
Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland cho biết: “Là đồng minh chủ chốt của Mỹ tại NORAD và NATO, và là khách hàng thép số của Mỹ, Canada sẽ xem bất kỳ hạn chế thương mại nào đối với thép và nhôm Canada và đây là điều hoàn toàn không thể chấp nhận được”. Ngoại trưởng Canada cũng tuyên bố sẽ trả đũa nếu ông Trump thúc đẩy việc thực hiện tuyên bố của mình.
Từ Mexico, Cố vấn thương mại cấp cao Moises Kalach cảnh báo mức thuế quan đề xuất của Mỹ có thể ảnh hưởng tới tiến trình đàm phán lại Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA, gồm Mexico, Mỹ và Canada).
Ông nhấn mạnh việc tăng thuế nhập khẩu đối với thép và nhôm chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới các cuộc đàm phán về quy tắc xuất xứ ôtô, vốn là một trong những bất đồng chưa thể tháo gỡ tại vòng 7 tái đàm phán NAFTA đang diễn ra tại Mexico. Trong khi đó, Hiệp hội ngành thép Canacero cũng kêu gọi chính phủ "lập tức đáp trả tương xứng."
Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker cho rằng quyết định của Mỹ rõ ràng là để bảo hộ ngành công nghiệp nội địa. Ông Juncker khẳng định EU sẽ đáp trả mạnh mẽ và tương xứng để bảo vệ các lợi ích của khối, cụ thể là trong những ngày tới sẽ công bố một đề xuất đáp trả Mỹ, phù hợp với quy định của WTO.
Cùng quan điểm trên, Ủy viên châu Âu phụ trách về thương mại Cecilia Malmström cho rằng quyết định của Mỹ sẽ gây ra những tác động tiêu cực đối với mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương và thị trường thế giới.
Bà Malmström cho biết EU sẽ tiến hành tham vấn sớm nhất có thể những quy định về tranh chấp với Mỹ, trong khi EC sẽ giám sát sự tiến triển của thị trường và nếu cần thiết sẽ đề xuất các biện pháp bảo vệ tương thích với các quy định của WTO để bảo toàn sự ổn định của thị trường EU. Liên đoàn giới chủ châu Âu ngành thép (EUROFER) cũng đã ngay lập tức cáo buộc Mỹ lựa chọn gây xung đột thương mại thế giới.
Quyết định của ông Trump được đưa ra giữa lúc Cố vấn kinh tế hàng đầu của Chủ tịch Trung Quốc, Lưu Hạc, đang ở Washington và có các cuộc trao đổi mang tính xây dựng với giới chức Mỹ để ngăn chặn một cuộc chiến thương mại có thể xảy ra.
Trung Quốc chỉ chiếm 2% lượng thép nhập khẩu của Mỹ nhưng hiện nay Bắc Kinh sở hữu một ngành công nghiệp thép khổng lồ, sản lượng thép của Trung Quốc liên tục tăng mạnh trong những năm gần đây khiến thế giới rơi vào tình trạng thừa mứa thép, đẩy giá thép giảm xuống.
Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Bắc Kinh bày tỏ "quan ngại trầm trọng" trước việc này nhưng chưa công bố biện pháp trả đũa. Trước đó, Trung Quốc đã cảnh báo họ sẽ sử dụng "các biện pháp phù hợp để bảo vệ quyền lợi và lợi ích chính đáng" của mình.
Từ khi Mỹ cân nhắc dựng hàng rào hạn chế nhập khẩu thép và nhôm, Trung Quốc đã cảnh báo sẽ hạn chế nhập khẩu đậu tương Mỹ./.
Nam Khánh